De achilleshiel van een (lezers)community

Hebban is een platform voor lezers maar ook - en misschien zelfs vooral - dóór lezers. Waar wij met een stuk of vijftien redacteuren en experts aangevuld met meer dan honderd geselecteerde recensenten zorgen voor een onafhankelijk en afgewogen aanbod van boekennieuws, verdieping en recensies, zijn het vooral de vele actieve lezers op Hebban die bepalend zijn voor veel van de overzichten die je op de site kunt vinden. Zo zijn er de tip- en toplijsten die geheel tot stand komen door de stem van de lezers. Dit vinden wij een belangrijk en mooi instrument om de kracht van de lezers op Hebban te illustreren. Het is tevens dé manier om erachter te komen welke boeken en auteurs er op dit moment toe doen. Kortom, Hebban is de barometer van lezend Nederland en Vlaanderen. Niet achter gesloten deurtjes, nee, gewoon realtime beschikbaar voor iedereen. En zo kan het gebeuren dat (relatief) onbekende schrijvers en dito boeken naar boven komen drijven. Dat is natuurlijk fantastisch, want een lijst zonder verrassingen is saai en weinig inspirerend. Maar het leidt soms ook tot onbegrip en een kritische noot.

De kracht van een community is direct ook de achilleshiel ervan. Want waar we in de basis uitgaan van de eerlijkheid en oprechtheid van de lezers bij het beoordelen van boeken, weten we ook dat 100% eerlijke waarderingen een utopie zal zijn. Een dergelijk systeem kan en zal nooit waterdicht zijn. De openheid van ons beoordelingssysteem voorziet ons wel van een prachtig instrument voor sociale controle. Iedereen kan namelijk zien wie welk boek heel goed of juist heel slecht heeft gewaardeerd. En zo zullen de rotte appels uiteindelijk vrij snel tevoorschijn komen. En die werken we het liefst zo snel mogelijk weg. Want: een rotte appel in de mand maakt het gave ooft te schand...

Ondanks de vele technische slimmigheden die in de motor van de Hebban-site zijn ingebouwd, kunnen we valsspelers niet automatisch herkennen of weren. Waarom zouden we een vijfsterrenbeoordeling van iemand in beginsel in twijfel trekken? Of een 1-stertoekenning? We kunnen binnen de gewenste laagdrempeligheid van Hebban niet controleren of het boek ook echt gelezen is. Het model valt of staat bij de aanname dat het gros van de lezers in alle eerlijkheid hun gelezen boeken voorziet van sterren en dat, misschien wel omdat, ze weten dat hun waarderingen voor iedereen inzichtelijk zijn. 

Zijn de tip- en toplijsten hiermee dan direct waardeloos? Nee, zeker niet, zolang je  maar beseft op welke aanname de lijsten zijn gestoeld. Is een auteur die zijn of haar lezers vraagt het betreffende boek te beoordelen op Hebban verkeerd bezig? Het lijkt mij niet, au contraire zelfs. Het is één van de tools die een auteur en/of uitgeverij heeft en je zou wel gek zijn om deze niet in te zetten ter promotie van je boek of boeken. 

Naarmate het aantal actieve lezers op Hebban groeit, zullen de mogelijkheden voor het (positief of negatief) beïnvloeden van de lijsten sterk afnemen. En met zo'n vijftienduizend (!) boekbeoordelingen per maand en meer dan 1.000 lezersrecensies, verwacht ik dat dat niet al te lang meer op zich laat wachten. Met andere woorden: hoe meer gelezen boeken je eerlijk beoordeelt op Hebban, hoe minder invloed valsspelers krijgen. Ook dat is een gemeenschappelijke taak van de community. 

Een eerlijker Hebban begint bij jezelf.”