Alles wat je moet weten over Queen of Crime Agatha Christie

1. FIJNE JEUGD

Agatha Mary Clarissa Miller werd geboren op 15 september 1890 in de Zuid-Engelse badplaats Torquay. Het gezin Miller bestond uit moeder Clarissa, vader Frederick, zus Margaret, broer Louis en Agatha. Agatha noemde haar moeder Clara en haar vader Fred, haar oudere zus Madge en haar oudere broer Monti. Agatha had een gelukkige jeugd, wat 'een van de prettigste dingen is die je in het leven kunnen overkomen,' begint Agatha in haar autobiografie haar levensverhaal. Ze woonde in een huis met een tuin waar ze dol op was. En ze had 'als vader en moeder twee mensen die innig veel van elkaar hielden en iets moois maakten van hun huwelijk en hun ouderschap.' Haar vader was een aardige man, en kwam het vooral door hem dat ze een prettige jeugd had, maar haar moeder had meer karakter. 'Mijn moeder was heel anders,' schrijft Agatha Christie in haar autobiografie. 'Zij was een raadselachtige, boeiende persoonlijkheid – had meer karakter dan mijn vader...'

2. WERELDSCHOKKENDE GEBEURTENIS

In haar vierde levensjaar werd Agatha voor de allereerste keer verliefd; op een vriend van haar broer Monty. Hij had blonde haren en blauwe ogen. Geen enkele  ziel was hiervan op de hoogte. Sterker nog: zodra ze hem aan zag komen lopen, wendde ze haar hoofd af, wat haar weer op een standje van haar moeder kwam te staan, omdat dat onbeleefd was. De kalverliefde duurde een aantal maanden, waarna het vervaagde omdat de jongen naar het buitenland vertrok.

3.  WERELDSCHOKKENDE GEBEURTENIS – DEEL 2

Toen Agatha vijf jaar werd, kreeg ze een hond. Zij vond het een wereldschokkende gebeurtenis en het duurde een heel wc-bezoek lang voordat ze zich besefte dat ze werkelijk zojuist een hond had gekregen. Het was een Yorkshire terriër. Het duurde vervolgens minstens een kleine week voordat Agatha aan de hond was gewend en de hond aan haar. De officiële naam van dit wereldschokkende feit was George Washington, maar werd door Agatha al snel tot Tony verbasterd.

4. DE SLOME KANT VAN AGATHA

Agatha kwam als kind moeilijk uit haar woorden. Haar moeder en zus reageerden altijd zo snel dat Agatha die snelheid nauwelijks kon bijbenen. Met als gevolg dat ze als de slomerik van de familie werd  gezien. Het kostte haar altijd de grootste moeite om in woorden uit te drukken wat ze te zeggen had. Het is vermoedelijk een van de redenen waarom Agatha schrijfster is geworden. Bovendien was ze van mening dat je geen woorden vuil hoefde te maken aan dingen die niet van belang waren.

5. SPELLEN BUITENGEWOON MOEILIJK

Agatha las enorme aantallen boeken. Naar het middelpunt der aarde van Jules Verne was maandenlang haar lievelingsboek. Ze hield vooral van de tegenstelling tussen de personages in het boek; de zelfverzekerde oom en de voorzichtige neef. Ieder boek dat ze mooi vond, las ze eens per maand opnieuw. Dat duurde meestal een jaar; daarna koos ze voor een nieuw lievelingsboek en begon de procedure opnieuw. Hoewel ze lezend alles verslond, bleef spellen van woorden moeilijk. 'Iedere dag moest ik de spelling van woorden leren - hele bladzijden vol,' vertrouwt ze de lezer in haar autobiografie toe. 'Dat moet mij wel wat goed hebben gedaan, maar ik was nog steeds buitengewoon slecht in spellen, en dat is tot op de huidige dag zo gebleven.' Pas later is bekend geworden dat Agatha dyslectisch was.

6. TALENTVOLLE ZUSTER

Het was zuster Madge die Agatha haar eerste Sherlock Holmes-verhaal vertelde. Het was ‘De blauwe karbonkel’. Daarna bleef ze haar zus vragen om meer verhalen te vertellen. ‘De blauwe karbonkel’, ‘De bond van roodharige mannen’ en ‘De vijf sinaasappelpitten’, waren haar andere favoriete verhalen, hoewel ze ze eigenlijk allemaal goed vond. Ook haar zus Madge was een benadigde schrijfster, wier korte verhalen in het tijdschrift Vanity Fair verschenen. Agatha zag haar zus als het talentvolle familielid.

7. BETER GOED GEJAT DAN SLECHT BEDACHT

De eerste Dickens die Agatha las was die van Nicholas Nickleby. De persoon die Agatha het leukst vond, was de oude heer die mevrouw Nickleby het hof maake door pompoenen over de muur te gooien. Het zou zomaar een van de redenen kunnen zijn dat Agatha in haar boeken Hercule Poirot na zijn pensioen pompoenen liet kweken. ‘Ik ontsnapte naar de tuin; ik ben dol op tuinieren. Terwijl ik vlijtig bezig was met het uittrekken van paardebloemwortels klonk vlakbij opeens een waarschuwende kreet en iets zwaars suisde langs mijn hoofd en kwam met een weke plof aan mijn voeten terecht. Het was een pompoen!’

8. ZWAKKE STEM

Zang- en pianoles kreeg Agatha in Parijs. En ze leerde er dat ze haar fysieke reacties niet in bedwang kon houden als ze in het openbaar moest optreden. Ooit moest ze eens optreden. Zodra ze achter de piano ging zitten werd ze overspoeld door een vloedgolf aan nervositeit. Vervolgens speelde ze alles verkeerd en bracht ze van het stuk niets terecht. Haar wens om beroepspianiste te worden, werd de grond in geboord nadat haar werd gezegd dat ze het temperament niet bezat in het openbaar te spelen. En ook aan haar heimelijk diepe wens om iets op muzikaal gebied te doen, kwam een einde, nadat Agatha werd verteld dat haar stem niet sterk genoeg was om opera te zingen.

9. EEN, TWEE… VOLDOENDE HUWELIJKSAANZOEKEN

Het eerste huwelijksaanzoek kwam van ene kapitein Hibbard. Haar tweede kreeg Agatha van een man die een meter vijfennegentig lang was. Een ander aanzoek was van een jonge marineofficier. Ze liepen samen naar huis toen hij met een huwelijksaanzoek op de proppen kwam. Ze bedankte hem vriendelijk. Meneer S. vroeg haar ten huwelijk, omdat hij zo dolverliefd op haar was. Maar ook hem gaf ze nul op het rekwest. Later kwam Charles, een vijftien jaar oudere man om haar hand vragen. Na zeer lange twijfel van Agatha’s kant, besloot ze ook dat aanzoek te weigeren. Met marineofficier Wilfred wilde ze heel graag trouwen, in stilte waren ze al verloofd, maar uiteindelijk was ze toch niet voldoende op hem verliefd om een getrouwd leven met hem te delen. Reggie kwam haar leven in gewandeld en terwijl ze met hem verloofd was en hij naar het buitenland ging, ontmoette ze ene Christie. In 1914 trouwden ze, maar het bleek een ongelukkig huwelijk te zijn.  

10. ELF DAGEN VERMIST

Het was vrijdagochtend 3 december 1926 toen Agatha en Archie aan de ontbijttafel zaten. De spanning was om te snijden. Archie had haar zojuist verteld dat hij die dag naar Londen ging en daar de rest van het weekend bij familie in Godalming zou blijven. Dat was niet bepaald in overeenstemming met hun oorspronkelijke plan om samen het weekend in Yorkshire door te brengen. Agatha was helemaal ontdaan. Diezelfde avond nog nam ze in alle stilte afscheid van haar slapende dochter Rosalind en verliet ze met een koffer met persoonlijke bezittingen de woning. De volgende ochtend werd haar auto gevonden bij een kalksteengroeve, op ongeveer 60 kilometer van haar huis. In de auto werden meerdere van Agatha’s bezittingen aangetroffen zoals een verlopen paspoort, maar ook haar bontjas en koffertje lagen er nog. Direct werd een grote zoektocht op touw gezet waaraan vele duizenden vrijwilligers deelnamen, en voor het eerst in de Britse geschiedenis werden er vliegtuigen ingezet om een vermiste te vinden. Er werd gevreesd dat ze was verdronken in de Silent Pool, twee diepe vijvers met een duister verleden. Dreggen leverde echter niets op. Er waren elf dagen voorbij gegaan toen de politie een telefoontje ontving vanuit Yorkshire. De directie van het Hydropathic Hotel in Harrogate kwam met uitermate heugelijk nieuws: Agatha Christie was gevonden. Ze logeerde in het hotel en was herkend door een banjospeler die daar al een tijdje verbleef. Archie Christie maakte onmiddellijk de lange reis naar het noorden van Engeland. Zodra hij het hotel binnenliep werd hij weer herenigd met zijn vrouw. Hun hereniging zou echter nooit tot verzoening leiden. Er is sindsdien volop gespeculeerd over de reden van Agatha’s verdwijning. Zijzelf heeft het altijd gehouden op geheugenverlies veroorzaakt door de depressie waar ze net in zat. Haar moeder was recent overleden en Archie had al aangegeven van haar te willen scheiden, wat haar in grote mate had aangegrepen. Archie zou er zelfs een relatie op nahouden met een typiste.  Maar ondanks dit alles lijkt geheugenverlies niet erg voor de hand liggend. Het enige waarover men het eens is, is dat Agatha naar Londen reisde, daar de trein nam naar Harrogate en zich met een taxi liet afzetten bij het hotel. De rest blijft in nevelen gehuld.

11. KAMER 411

Hoe sterk het er ook op lijkt dat we nooit precies zullen weten waarom Agatha elf dagen van de aardbodem verdween, er kan alsnog verandering in komen. De oplossing van het mysterie ligt mogelijk in Istanbul. In die stad ligt het beroemde Pera Palas hotel. Het in 1892 door de sultan geopende hotel was speciaal gebouwd voor passagiers van de legendarische Oriënt Express en draagt ook hetzelfde logo. Vele beroemdheden hebben er sindsdien geslapen, van Greta Garbo en Julio Iglesias tot Ernest Hemmingway en Jackie Kennedy. Zo ook Christie. Zij raakte tijdens haar verblijf dusdanig geïnspireerd door de ontstaansgeschiedenis van het hotel dat ze het befaamde en meermaals verfilmde Moord in de Oriënt Expres schreef. Ze deed dit in kamer 411.

12. VERMIST: ROESTIGE SLEUTEL

Warner Bros raakte een halve eeuw later erg geïnteresseerd in het leven van de Queen of Crime en besloot een film over haar leven te maken. Maar waar het Warner Bros vooral om te doen was, is het mysterie rondom haar verdwijning. Men wendde zich hiervoor tot een medium. Zij krabbelde op een papiertje ‘Pera Palas, kamer 411’. Het dagboek van Agatha zou daar te vinden moeten zijn, waarop de filmmakers direct naar het hotel togen. In de bewuste kamer troffen ze onder een plank in de vloer een roestige sleutel aan. De hotelbaas zag er meteen brood in en verstopte de sleutel onmiddellijk. Voor twee miljoen euro kon Warner Bros de sleutel terugkrijgen. Een bedrag dat tot op heden niet werd betaald. Het mysterie blijft dan ook onopgelost.

13. NIET ZO ROYAAL MET INTRIGES, A.U.B.

Het eerste verhaal dat Agatha schreef heette 'Het huis der schoonheid'. Daarna schreef ze nog wat andere verhalen, een korte dialoog tussen een dove dame en een zenuwslopende man op een feestje, en een griezelig verhaal over een spiritistische seance (vele jaren later herschreef ze deze scène). Ze schreef de verhalen op de oude typemachine van haar zuster Madge, die toen allang het huis uit was. Vol verwachting stuurde Agatha haar verhalen naar verschillende tijdschriften. Wel koos ze voor verschillende pseudoniemen, zoals Mack Miller of Nathaniel Miller. Erg veel succes had ze niet, ze kreeg altijd Tot onze spijt-briefjes terug. Ze liet zich er niet door uit het veld slaan en gestaag schreef ze verder. Aan een eerste roman dat zich in Caïro afspeelde. Ze baseerde haar karakters op personen die Agatha iedere dag in het hotelrestaurant had zien zitten toen ze samen met haar moeder in Caïro verbleef. Het verhaal heette ‘Sneeuw in de woestijn’. Maar een verhaal zoals we dat van haar gewend zijn, was het toen nog niet. Er werd raad gevraagd aan schrijver Eden Philpotts, die haar tips gaf en haar prees om haar sterke gevoel voor dialogen. Maar houd op met te moraliseren. Probeer je personen met rust te laten. Laat ze voor zichzelf spreken en wees wat zuiniger op je intriges. Uiteindelijk kwam de roman bij een uitgever terecht, die het onwaarschijnlijk achtte het boek aan de man te kunnen brengen. Haar allereerste boek schreef ze nadat ze een wedje met haar zus had gelegd. Agatha vertelde haar zus dat ze zelf wel eens een detectiveverhaal zou willen schrijven, maar Madge geloofde niet dat het haar zou lukken.

14. DE ALLEREERSTE TWEEDUIZEND EXEMPLAREN

Inspiratie haalde Agatha uit het leven zelf, uit haar eigen leven, uit het dagelijks leven om zich heen. Voor haar eerste boek had ze een personage nodig. Die zag ze in de tram; een man met een zwarte baard. Ze stelde zichzelf honderden vragen, las oude klassiekers terug, en dacht opeens aan Belgische vluchtelingen. Ze besloot een Belg als detective te nemen. Hercule Poirot met zijn grijze cellen zag het levenslicht. Agatha haalde de oude typemachine van Madge weer tevoorschijn en begon te schrijven. 'De zaak Styles' zou de titel van het boek worden. Ze zou de ene na de andere afwijzing krijgen, maar uiteindelijk werd haar lange wachten beloond en werd haar boek uitgegeven. Ze moest wel nog wat hoofdstukken herschrijven, mankementen verhelpen en darlings killen, maar het werd uitgegeven. Er werden zo’n tweeduizend exemplaren verkocht, iets wat in die tijd (1920) niet zo gek was voor een nog onbekende schrijfster. Haar loopbaan was begonnen.

15. NOG EENTJE DAN

Christie was een geheelonthouder en rookte niet. Er was een periode in haar leven dat ze probeerde om het lekker te vinden om sigaretten te roken. Een half jaar lang rookte ze een na de lunch en een na het avondeten, maar haar poging was vruchteloos. Roken heeft ze daarna nooit meer gedaan.

16. REISLUSTIG TYPETJE

In het gezin werd er lustig gereisd. Van hot naar her en weer terug naar hot. Van Parijs naar Egypte, van Italië naar Syrië, van Turkije naar Mesopotamië. Reizen is Agatha met de paplepel ingegoten en het is iets dat ze haar verdere leven altijd is blijven doen. Met haar eerste man Archie Christie (wiens naam ze ook na hun scheiding  behield) maakte ze een wereldreis: The Grand Tour, zoals dat in de begin jaren twintig van de vorige eeuw heette en gebruikelijk was. Ze lieten hun dochtertje thuis en bezochten gedurende tien maanden Zuid-Afrika, Australië, Nieuw-Zeeland, Hawaii en Canada. In 1930 hertrouwde ze met Max Mallowan, die archeoloog was en voor zijn werk veel naar het Midden-Oosten reisde. Als vrouw van, ging ze graag mee. En dat is maar goed ook, want zonder al die reizen, zou de wereld wellicht een aantal minder sterke en goede verhalen hebben gekend. Veel van haar verhalen spelen zich in een van de landen af waar ze is geweest.

16 en een half. GEEN

Je houdt van haar boeken of je vindt ze oubollig. Een tussenweg lijkt er niet te bestaan. In haar leven schreef Agatha Christie 66 detectives, 20 toneelstukken, 6 romans onder de naam van Mary Westmacott, ongeveer 150 korte verhalen en 4 non-fictiewerken. Iedereen heeft zo zijn favoriete verhaal, maar welk verhaal is nou echt de lieveling van het lezende publiek? Dat wilde Agatha Christie Limited, de organisatie die het erfgoed van de schrijfster beheert, en die geleid wordt door haar kleinzoon Mathew Prichard, wel eens weten en ze startten eerder dit jaar een enquête. And the winner is een boek dat in 1939 werd uitgebracht, een zeer complex plot bevat, het indrukwekkende schrijftalent van de schrijfster benadrukt en ook de favoriet was van De Queen of Crime herself: 'En toen waren er nog...'

Vanaf morgen op Hebban een vijfdaagse Agatha Christie-kennisquiz met hele mooie prijzen! Doe mee en bewijs - of test - je kennis over de Queen of Crime.