26 bloedstollende nummers 1 uit het hoge noorden

De lijst met 26 nummers 1 uit het hoge noorden werd voor je samengesteld door Greet Braem, groot liefhebber van de Scandinavische literatuur en beheerde van Facebook-groep 'Literatuur uit het hoge Noorden'. 

Vereiste om een plaatsje in de lijst te veroveren is dat er al minstens twee delen van de reeks naar het Nederlands vertaald zijn en dat de naam van de auteur bij thrillerlievend Vlaanderen en Nederland een belletje doet rinkelen. Opvallend is het grote aandeel Zweedse auteurs in de lijst, gevolgd door de Noorse collega's en enkele Denen en IJslanders, de Finse series hebben de lijst niet gehaald. 

Hieronder een kleine greep uit de lijst:

Martin Beck van Sjöwall & Wahlöö

Eerste deel: De vrouw in het Götakanaal 

Het duo Sjöwall & Wahlöö wordt vandaag de dag allicht minder gelezen, maar krijgen gezien hun betekenis voor het genre een ereplaatsje. Zij worden met recht de grondleggers van de Scandinavische misdaadliteratuur genoemd. 

Martin Beck, de Zweedse politieman in de boeken van Maj Sjöwall en Per Wahlöö, heeft zo'n enorme status verworven, dat sinds begin jaren zeventig een thrillerprijs naar hem vernoemd is. Een verdienste waar de enige nog levende helft van het echtpaar, Sjöwall, trots op kan zijn.

Beck is inspecteur en later commissaris bij de Zweedse rijksmoordbrigade. Een nuchtere antiheld: hij doet zijn werk en ondergaat lijdzaam de besluiten van de boven hem gestelden, zonder zich er echter al te veel van aan te trekken. Hij kan goed luisteren en analyseren en is een meester in het afnemen van verhoren. 

De in 1922 geboren Beck heeft een hekel aan politiek, slaapt slecht en heeft vaak last van zijn maag. Vatbaar voor koutjes en ander fysiek ongerief. Zijn grootste passie is het lezen van boeken over zeeslagen. Geen stoere held, die Beck, maar hij kan wel opmerkelijk snel en geruisloos een ruimte binnenkomen. Op het politiebureau steunt hij graag en vaak met een elleboog op een archiefkast, niet ver van de deur. In het begin is Beck nog een ongelukkige getrouwde vader van twee tieners, later is hij een gescheiden man.

Sjöwall en Wahlöö schrijven tussen 1965 en 1975 tien politieromans, die een steeds groter wordende kring fans krijgen. 'Wij wilden schrijven over een beperkt team politiemensen die nauw samenwerken, maar als personen natuurlijk verschilden', aldus Sjöwall. 'Na een paar boeken bleek Martin Beck vanzelf het belangrijkste personage te zijn.'

Hun thrillers zijn een aanklacht tegen de sociaaldemocratische regering. Sjöwall en Wahlöö zijn beiden marxisten. Hun politieke gedachtegoed komt tot uiting in de boeken door de hoofdpersonen te laten overwegen zich aan te sluiten bij de communistische partij. In de romans wordt kritiek geuit op zowel de maatschappij als het functioneren van de politie. De auteurs willen aantonen dat er veel onrecht en criminaliteit bestaat in Zweden. Dit is baanbrekend en veel andere misdaadauteurs, onder wie Henning Mankell en Stieg Larsson, volgen hun voorbeeld. Met de dood van Wahlöö in 1975 komt er een eind aan de serie.

Harry Hole van Jo Nesbø

Eerste deel: De vleermuisman

Harry Hole deelt een flink aantal onhebbelijkheden met andere thrillerhelden. Het ongeleide projectiel van het Noorse politiekorps is een stevige roker. En ook het predicaat alcoholist is op hem van toepassing. En schrijver Jo Nesbø erkent dat hij net zo'n einzelgänger is als Hole, die drie jaar jonger is dan zijn schepper. 'Er zijn mensen die het gezelschap van anderen opzoeken als ze in problemen verkeren', zegt hij. 'Ik kies meer voor het isolement.'
Harry Hole verloor zijn moeder, die afkomstig is van het Sami-volk, aan kanker toen hij net in de twintig was. Met zijn vader Olav Hole, een onderwijzer, heeft hij geen nauwe band opgebouwd. Harry's jongere zus heeft het syndroom van Down. 

Door zijn buitensporige inname van alcohol raakt Hole, die voor het eerst optreedt in De vleermuisman uit 1997, regelmatig in conflict met zijn meerderen en collega's. Maar Bjarne Møller, zijn chef, zorgt er altijd voor dat hij niet op straat belandt. Dit is niet alleen omdat Møller met Hole te doen heeft, maar ook omdat hij erkent dat Hole een briljante speurder is. Faam daalde op Hole neer omdat hij er in slaagde een seriemoordenaar in Australië te grijpen (De vleermuisman). Hole is ook een van de weinigen in het politiekorps die een speciale training bij de FBI heeft gevolgd. 

De naam Hole komt overigens van een oude stad in Noorwegen, die een geschiedenis kent die teruggaat tot de tijd van de Vikingen. Hole (van het oud-Noorse Hólar) betekent 'ronde en verlaten heuvel'. 
Nesbø vertelt eind 2012 aan The Hollywood Reporter dat er eens een eind komt aan de serie met Hole. 'Het is geen "neverending story". Maar ik beloof dat ik hem niet uit de dood zal laten herrijzen.'

Mikael Blomkvist & Lisbeth Salander van Stieg Larsson

Eerste deel: Mannen die vrouwen haten

Mikael Blomkvist is niet Stieg Larsson, schrijft Eva Gabrielsson, de 'weduwe' van de in 2004 overleden thrillerschrijver, in haar boek Millennium, Stieg en ik. 'Net als Stieg drinkt hij veel koffie, rookt hij veel en werkt hij keihard, maar daar houdt de gelijkenis wel mee op.' Blomkvist is in de thrillers van Larsson, de verslaggever van het kritische tijdschrift Millennium.
'Het is echter duidelijk dat hij de verpersoonlijking is van het type journalist dat Stieg graag had willen zijn', vervolgt Gabrielsson, 'erkend en van alle markten thuis, dat hij veelal eendere opvattingen heeft en zich bij hetzelfde soort zaken betrokken voelt, en bovendien, net als Stieg, een onverbeterlijk en onkreukbaar strijder tegen onrecht is.'
Blomkvist is gescheiden en heeft een dochter, Pernilla. Gedurende de trilogie heeft hij diverse relaties, waaronder een knipperlichtrelatie met de getrouwde uitgever van zijn tijdschrift Erika Berger.

Meer nog dan Blomkvist laat computerhacker Lisbeth Salander (30 april 1978) een blijvende indruk bij lezers en bezoekers van de Millennium-films achter. Of Salander dan de vrouwelijke dubbelganger van Larsson is? Volgens Gabrielsson delen ze in ieder geval dezelfde slechte eetgewoonten, waaronder diepvriespizza's en broodjes. Salander is een buitengewoon begaafde hacker, een genie als het om computers gaat en begiftigd met een fotografisch geheugen dat haar in staat stelt om razendsnel complexe teksten te onthouden. Volgens Gabrielsson had Larsson bij leven en welzijn ook een ongelooflijk goed geheugen. Salander is met name vijandig tegen mannen die vrouwen misbruiken en schept er genoegen in ze daarvoor te straffen. Ze heeft trouwens ook een korte relatie met Blomkvist.

'Als er al een figuur is op wie het personage van Lisbeth is geïnspireerd, dan is het Pippi Langkous', concludeert Gabrielsson. 'Dit fantastische meisje is van niemand afhankelijk, kan met een revolver omgaan en heeft de zeven zeeën bevaren. Ze kan bovendien een paard optillen en overwon de sterkste man ter wereld, Sterke Adolf.' Larsson schreef in zijn trilogie dat Salander een bordje naast haar voordeur in haar appartement in Stockholm heeft met de tekst 'V. Kulla'. Dat verwijst naar Villa Villekulla, het huis van Pippi Langkous.

Erika Falck & Patrick Hedström van Camilla Läckberg

Eerste deel: De ijsprinses

De thrillers van de Zweedse Camilla Läckberg spelen zich af in Fjällbacka, het vissersplaatsje 140 kilometer ten noorden van Göteborg, waar de schrijfster zelf geboren is. Rechercheur Patrik Hedstöm en zijn misdaadromans schrijvende vrouw Erica Falck vertolken daarin de hoofdrollen.
Op de site van Läckberg staat hoe de twee zichzelf beschrijven. Erica houdt van Libanees eten, maar ook van Dumlekola toffee, gaat het liefst conflicten uit de weg en droomt ervan ooit nog eens een roman te schrijven die de August Prize, een belangrijke Zweedse literaire onderscheiding, wint. In een ander leven zou ze wat meer willen bewegen, haar verborgen talent is dat ze haar oren kan laten bewegen. Ze danst graag op I will survive van Gloria Gaynor en haar favoriete film is Notting Hill. 
The Usual Suspects is Patriks favoriete film, hij verheugt zich op de komende winterspelen en hij kent alle Zweedse teletekstpagina's. Zijn favoriete eten is een minute steak, maar hij spuugt ook niet op toast met kaviaarpasta en een topping van kaas, en dat dan weer ondergedompeld in hete chocolade. 

Läckberg maakt Erica met opzet vijf jaar ouder dan zijzelf, opdat lezers haar niet houden voor een alter ego van de schrijfster. 'Maar ongetwijfeld heeft ze veel van mij in zich', aldus Läckberg. 'Zo deelt ze dezelfde ervaringen, zoals postnatale depressie.' De schrijfster wilde van de twee een "normaal" koppel maken. 'Geen superhelden, maar gewoon aardige mensen met alledaagse zorgen, lovehandles en dezelfde wensen die wij hebben inzake werk en privé.'

Bekijk hier de 26 bloedstollende nummers 1 uit het hoge noorden  

Peter Kuijt schreef de profielen. Zie voor meer seriepersonages het complete overzicht