7 boeken voor en door échte mannen

Een man met karakter  

Een succesvolle baan hebben en een goed salaris verdienen, een gelukkig liefdesleven leiden waarin wel over gevoelens gepraat moet worden en dan ook nog het zorgen voor de kinderen… De moderne man heeft het er maar druk mee. En dat allemaal in een lichaam dat sinds de dagen van de oerman niet veranderd is. In Waar is mijn speer (2016) onderzoekt de Britse tv-persoonlijkheid en documentairemaker Tim Samuels de rol van de man in de 21ste eeuw en houdt een betoog voor de nieuwe mannelijkheid. Evolutionair gezien hebben alle mannen volgens hem namelijk typisch ‘mannelijke’ gevoelens. Maar daar is in de huidige tijd bijna geen plaats meer voor. Is dat erg? In zijn boek mixt Samuels autobiografische elementen met onderzoeksjournalistiek, om zo de rechten en plichten van de moderne man bloot te leggen.  

In De karakterman (2016) brengen Stephan van Duin en Jop de Vrieze de mannelijkheid terug tot zijn essentie: karakter tonen. Volgens deze twee heren is ‘de karakterman’ het type waarin elke man zich kan vinden: deze man is namelijk vooral zichzelf. Ze laten op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten zien hoe je karakter kunt tonen en keuzes kunt maken. ‘Ons doel is om te laten zien dat je kunt veranderen, te inspireren om erachter te komen of je wilt veranderen, en daarbij ook de achtergrondkennis meegeven om een verandering te kunnen maken,’ zegt Van Duin in een interview. ‘Als een man dit boek leest en denkt; ik vind het allemaal wel best zo; prima! Dat is dan in ieder geval een bewuste beslissing geworden, en niet meer een automatisme. Maar ik geloof niet dat er veel mannen zijn die hun leven diep vanbinnen perfect vinden – ook voor mij is het een continue zoektocht!’ 

Van oerman tot metroman  

Bij de oerman in de natuur hoort al gauw het beeld van de woeste houthakker met een biertje naast een laaiend kampvuur. Mannen die willen weten hoe dat hakken er nu echt aan toegaat kunnen zich tegoed doen aan De man en het hout (2015) van Lars Mytting. Deze Noorse journalist en schrijver biedt daarin een praktische handleiding voor alles wat te maken heeft met het kappen, hakken, stapelen en het in de fik steken van alle soorten hout. ‘Het boek is als een magisch tapijt dat lezers naar andere plaatsen transporteert,’ legt Mytting zelf uit in een interview. ‘De lezer kan zich onderdompelen in de droom van de zelfvoorzienende realiteit in het koude noorden en het leven in een blokhut verwarmd door houtenergie. Het is een hele basale droom over menselijke overleving.’ Na het lezen van dit boek zal het vuurtje in iedere man aangestoken zijn. Geen bos om de hoek, dan voldoet een houtkachel ook voor eenzelfde oergevoel. 

Metroman, machoman of oerman, feit blijft: kleren maken hem, want het oog wil ook wat. In zijn stijlrubriek in Volkskrant Magazine geeft Esquire-hoofdredacteur Arno Kantelberg dan ook ongevraagd kledingadvies aan bekende Nederlandse mannen. De doodgewone man die ook weleens wil weten wat hij het beste kan dragen kan terecht bij Man op z’n best (2016), de nieuwe stijlgids van Kantelberg. Hij ziet het als zijn missie om mannen te begeleiden richting een stijlvol bestaan: ‘Van de Nederlandse man wordt verwacht dat hij authentiek is, volkomen zichzelf. Prima, zou ik zeggen, maar maak daar dan wel de beste versie van jezelf van. Waarom zou je je levensdagen slijten als een slons? Waarom zou je niet indruk maken op de mensen om je heen? Te beginnen op je vrouw, die moet er tenslotte de godhemelse dag naar kijken’, aldus de man die regelmatig vooraan zit bij internationale modeshows.  

Mannen in fictie  

Ook in fictie spelen mannen regelmatig een centrale rol, of wordt hun rol gethematiseerd. In Korte gesprekken met afgrijselijke mannen (2016) van David Foster Wallace zijn verhalen te vinden waarin de schrijver ingebeelde vraaggesprekken met mannen heeft over hun relaties met vrouwen. De verhalenbundel uit 1999 verscheen onlangs pas in Nederlandse vertaling, acht jaar na het overlijden van de schrijver. Wallace koos in 2008 zelf voor de dood, na twintig jaar te hebben geworsteld met ernstige depressies. In zijn bundel laat de auteur, zoals Jamal Ouariachi dat in zijn artikel voor De morgen noemt, ‘nogal wat verknipte kerels hun trumpiaanse kleedkamerpraat uitkramen, over hoe zij vrouwen manipuleren.’ Met droge humor legt Wallace de kwellingen van hun seksuele relaties bloot. Zo komt er een man met een mismaakt, onvolgroeid armpje aan het woord, die met zijn handicap ontelbaar veel vrouwen zijn bed in weet te sleuren. Het zijn verhalen die tot de verbeelding spreken en mede daarom werd de bundel in 2009 verfilmd onder de originele titel Brief Interviews with Hideous Men.  

All that man is van David Szalay, oftewel Wat een man is (2016), gaat zoals de titel al doet vermoeden in op de vraag: wat betekent het om in deze tijd een man te zijn? Negen mannen komen aan bod in de roman, die volgens The Guardian ook als verhalenbundel te lezen is. We volgen mannen over heel Europa in de verschillende stadia van hun leven en toch hebben ze allemaal iets met elkaar gemeen: van de 17-jarige jongen die met een schoolvriend het Oostblok doorkruist tot de 73-jarige oud-regeringsadviseur die vrede moet krijgen met zijn aftakelende lichaam. Boekhandelaar Gerry Hameetman van De Bilthovense Boekhandel is onder de indruk van de wijze waarop Szalay zijn negen personages schetst, laat ze in deze aflevering van de Hot or Not-rubriek op Hebban weten. ‘Elk uniek als individu maar oh zo herkenbaar als mens in het algemeen. [...] Uit alle soms malle, soms ontroerende maar soms ook weerzinwekkende strapatsen van de mannen, valt te herleiden dat je niet domweg dingen moet versmaden. Zoals de negende, drieënzeventigjarige man terugblikkend op zijn leven constateert: ‘Je leert te houden van wat er is, niet van wat er niet is. Hoe zou je anders kunnen leven?’’  

De bekende (of beruchte?) Charles Bukowski (1920-1994) schrijft met rauwe humor over gebeurtenissen uit zijn eigen leven in Aantekeningen van een vieze oude man. Oorspronkelijk gepubliceerd in 1969 zijn de verhalen nu nog net zo hedendaags als toen. ‘Samen met de hoofdpersonen ontmoet je enorm dikke prostituees, vecht je met andere dronkenlappen in de kroeg, verafschuw je gewone burgers, gewone levens en verschoppelingen in de samenleving. Je zwerft in de kou door Amerika van logement naar logement, je hoopt op een publicatie ergens in een tijdschrift en je verwondert je over vrouwen, de liefde en het leven,’ schrijft Hebban-recensent Myrthe Bösensell in haar 5-sterrenrecensie. ‘Het is een eerlijk boek dat naast grof soms opvallend gevoelig en subtiel kan zijn’. Waarmee deze uitgave een geschikte mannenbundel lijkt te zijn, want welke man is naast soms hopeloos onbehouwen stiekem niet ook een beetje teerhartig?