70 jaar bevrijding? Nog niet voor iedereen.

70 jaar bevrijding? Nog niet voor iedereen.

Komende dinsdag is het zover: 70 jaar bevrijding. De oorlog is dan een gemiddeld mensenleven geleden geëindigd, maar de gevolgen van de oorlog zijn nog voor heel veel mensen dagelijkse realiteit. Slachtoffers van de oorlog hebben levenslang gekregen. Dat merkte ik gisteren maar weer eens toen ik een presentatie over mijn boek hield in een van de mooie bibliotheken die ons land rijk is.

Vlak voor de lezing druppelden de toehoorders de zaal binnen. Ik maakte een praatje met sommigen en stelde hen op hun gemak. In stilte vroeg ik me af wat voor hen de reden is om naar de presentatie te komen, beseffend dat het onderwerp NSB nog altijd een open zenuw is. Met één man ging het gesprek meteen over de oorlog. Ik schatte hem ruim in de 70, maar nog goed ter been en helder van geest. De oorlog en de bevrijding kon hij zich nog allemaal goed herinneren, ook al was hij toen pas een jaar of 7. Hij vertelde ook een spannend verhaal over de onderduiker die zijn familie had weten te verbergen voor de WA.

Tijdens mijn presentatie probeerde ik goed te letten op de gezichtsuitdrukkingen van de mensen in de zaal. Niet alleen om te zien of ik met mijn verhaal hun aandacht weet vast te houden, maar ook of wat ik vertel en laat zien iets met hen doet.

Gisteren was er ook ruimte om het publiek erbij te betrekken. Ik vroeg hun mening, ze vertelden over hun eigen ervaringen en ze reageerden op de videobeelden die ik liet zien.

Toen nam de meneer het woord die ik eerder op de avond kort had gesproken over de oorlog. Jan* vertelde dat hij zojuist voor het eerst in zijn leven aan iemand had toevertrouwd dat zijn vader bij de NSB zat. Aan de mevrouw op de stoel naast hem. En nu had hij ook de moed bij elkaar geschraapt om het aan de rest van de groep te vertellen. Ik zag aan zijn blik dat hem veel deed. Aan de ene kant was daar de opluchting. Hij had eindelijk de omgeving en het gezelschap gevonden die voor hem veilig genoeg waren om zijn geheim mee te delen. Aan de andere kant bleef hij licht gespannen. Wat vonden we echt van hem nu we dit familiegeheim te weten waren gekomen? Ik zag het hem denken.

Speciale gast gisterenavond was Mevrouw Jeanne Diele-Staal. Ik mocht haar interviewen. Haar vader was NSB’er en haar levensverhaal maakte zichtbaar veel indruk op alle aanwezigen, ook op mij. Toevallig stond er een uitgebreid interview met haar in de Volkskrant van afgelopen woensdag, je kunt het hier teruglezen, dan begrijp je wat ik bedoel.

Voor mevrouw Diele-Staal was de bevrijding pas 15 jaar geleden begonnen, omdat ze toen de kracht heeft weten te vinden om het strafdossier van haar vader in te zien in het Nationaal Archief in Den Haag, maar ook omdat ze sindsdien er openlijk over durft te praten. Zet geeft zelfs gastlessen op scholen. Ondanks alles wat ze heeft meegemaakt hoorde ik een krachtige vrouw spreken een vrouw die de schaamte over het verleden van haar vader van zich af had geworpen.

Jan luisterde ademloos en vroeg om advies. Moest hij ook naar Den Haag? Zou het hem helpen? Hij dacht er al een paar jaar over na, maar had nog niet de knoop doorgehakt. Ik zag hem tobben. Na afloop signeerde ik voor Jan een exemplaar van mijn boek met daarin een persoonlijke boodschap. Hij bedankt mij, we schudden elkaar de hand en ik wenste hem veel succes en wijsheid met zijn keuze.

Een zware keuze; een keuze die alleen hij kan maken – ik zal nog vaak aan Jan denken.

Elmer den Braber

*naam is gefingeerd        

Lees meer over Elmer en zijn boek hier op Hebban en op www.elmerdenbraber.nl
Elmers eerdere columns lees je hier.

Benieuwd naar deze roman? Iedere vrijdag verloten we een exemplaar van Mijn vader was een NSB'er. Doe mee met de giveaway!