Aan de debutant gevoeld: Jente Posthuma
Even voorstellen...wie is Jente Posthuma en waarom ben je gaan schrijven?
'Toen ik zes was wilde ik de schrijver worden van het NOS-journaal en als dat niet lukte, dan achtergrondzangeres van Tina Turner. Ik had bescheiden ambities. Een boek schrijven leek me te ingewikkeld. Op mijn twaalfde wilde ik barpianist worden in Parijs en rond mijn achttiende wilde ik niks. Ik studeerde Literatuurwetenschap, was een tijdlang freelance journalist en schreef toen Mensen zonder uitstraling. Het is ‘een caleidoscopisch portret van een gemankeerde familie – normale mensen in een absurd universum, of andersom’. Zo staat in het in catalogus van de uitgeverij. Het boek gaat over een dominante moeder, een net niet getraumatiseerde vader, een gekkenhuis, slechte liefde, echte liefde en een baby die Bobje heet. Elk hoofdstuk beschrijft een andere fase uit het leven van de hoofdpersoon. Overigens komen er weinig mensen zonder uitstraling in voor. Volgens de moeder van de hoofdpersoon zijn dat verschrikkelijke mensen. Die zijn nog erger dan lelijke mensen.
Op de lagere school schreef ik een gedicht over de watersnood van 1953 in Zeeland. Ik wist er veel van omdat ik er net een werkstuk over had gemaakt. Mijn juf geloofde niet dat ik het gedicht zelf geschreven had. Mijn moeder wel, die vond het prachtig. Voor haar schreef ik toen een heel boekje vol, gedichten over mijn goudvis, onze achterbuurjongen, de holocaust. Eigenlijk was dat mijn debuut. Na mijn studie ben ik voor kranten en tijdschriften gaan schrijven, voornamelijk lange interviews. Dat werden best goeie interviews, maar het was elke keer een gedoe om ze te schrijven. De dagen dat ik eraan moest werken keek ik realityshows en vlak voor de deadline zat ik een hele nacht met hartkloppingen achter mijn computer. Op den duur werd dat wel vermoeiend. Maar als iemand zei: je zou ook níet kunnen schrijven, dan vond ik dat een idioot idee.'
Hoe hoorde je dat jouw boek genomineerd is voor de Hebban Debuutprijs 2017?
'Een medewerker van Atlas Contact mailde me.'
Wat was je eerste reactie?
'Blij.'
Hoe ben je aan het onderwerp van je debuut gekomen?
'Er zit een bepaalde leegte in het boek die ik er bewust in heb gelegd. Ik wilde het leven beschrijven van iemand die niet in beweging komt. Lange tijd was dat mijn grootste angst, dat ik nooit in beweging zou komen.
Het idee was dat ik een verhalenbundel zou schrijven. En ik ben gewoon begonnen, zonder plan. Ik begon met een vader en een dochter in een benauwende ontbijtscene, met een moeder die gestorven is. De vader trekt zich terug met zijn computer en tv, de dochter weet niet goed wat ze moet. Ze leefde voor haar moeder, of in ieder geval deed ze altijd haar best om te zijn wie haar moeder wilde dat ze was, alles stond in het teken van wat haar moeder nodig had, ook voor haar vader. Na haar dood zijn ze allebei stuurloos. Het boek volgt de dochter van haar achtste tot haar veertigste ongeveer, hoe ze ronddobbert in haar leven. Elke hoofdstuk beschrijft een andere periode.
Mijn eigen moeder leefde nog toen Mensen zonder uitstraling verscheen. Inmiddels is ze overleden, ongeveer een jaar na het verschijnen van het boek. Ze had al 25 jaar kanker, het kwam steeds terug. Wat ze gemeen had met het personage in het boek - behalve haar ziekte - was haar Jehova’s getuigen-verleden. Als kind ging ze met haar vader de deuren langs. Maar als tiener had ze al geen interesse meer in het geloof, ze las wereldliteratuur, ze keek verder dan haar geloofsgenoten, want Jehova’s getuigen worden niet aangemoedigd om een hoge opleiding te volgen, ze houden elkaar graag dom. Op den duur is er een breuk in haar familie ontstaan, tussen de gelovigen en de ongelovigen. Mijn moeder zei altijd dat haar ouders lieve schatten waren, en ik denk dat ze daar gelijk in had, maar ik denk ook dat je er wel wat aan overhoudt als je van kleins af aan meekrijgt dat het geloof belangrijker is dan je familie, dat wat je doet zwaarder weegt dan wie je bent, sterker nog: dat wie je bent in wezen niet goed is. Mijn moeder was enorm sterk maar ook fundamenteel onzeker.
Voordat ik aan Mensen zonder uitstraling begon was ik bezig met een project waar ik nooit meer iets mee heb gedaan: ik interviewde de mensen om me heen en legde hun verhaal vast, in monoloogvorm. Mijn ouders interviewde ik ook, mijn vader over zijn jeugd in het Jappenkamp en mijn moeder over haar jeugd als Jehova’s getuige en het uiteenvallen van haar familie. Beide verhalen heb ik in het boek gebruikt.'
Zit er een bepaalde gedachte achter de openingszin van je roman?
'Mijn vader schepte een grote lepel yoghurt met cruesli uit de kom, sperde zijn mond wijd open en stak de lepel erin.'
'Achter elke zin zit een gedachte, maar de opening - haar ergernis over de eetgewoonten van haar vader - is de voorbode van een groter probleem.
Hoe ver ben jij gegaan om je boek onder de aandacht te brengen?
'Voor een festival moest ik een filmpje opnemen: een interview en een voordracht. Maar daar bleek ook een promo bij te horen. Voor de camera moest ik doen alsof ik een selfie maakte en daar ‘selfie!’ bij roepen. Daar heb ik van geleerd, dat doe ik nooit meer. Ik heb trouwens een hekel aan selfies. Als mensen met een selfie willen laten zien hoe knap ze zijn, dan vind ik dat best leuk, maar laat ze er dan bij schrijven: ‘Kijk eens hoe knap ik hier ben.’ Dat doen ze nooit. Ze doen altijd net alsof het om iets anders gaat: het mooie weer, of hun nieuwe schoenen.'
Heb je plannen of ideeën voor een volgend boek?
'In november vorig jaar verscheen een tweede boek dat ik maakte samen met mijn man Bas Uterwijk. Hij is fotograaf. Het is een klein boek met foto’s en tekst over de vader van Bas, die een paar jaar geleden zelfmoord pleegde. Probeer een beetje goed over me te denken heet het. Dat was de laatste zin uit zijn afscheidsbrief. En nu ben ik bezig met mijn tweede roman.'
Mocht je de Hebban-award winnen, zou dat jou vertrouwen geven bij het schrijven van een volgend boek? Of zou het je juist druk geven?
'Geen van beide, denk ik. Ik bedoel: het vertrouwen is er al. En de druk ook.'
25 woorden-pitch: Vertel in max. 25 woorden waarom we jouw debuut moeten lezen.
'Het is een goed boek en mocht je dat niet vinden, dan heb je het zo uit.'
Meer lezen?
Ben je na het lezen van dit interview benieuwd naar Mensen zonder uitstraling?
Lees een fragment
En wil je meer lezen over Jente? Ga dan naar dit artikel!
