Als dit zo doorgaat... wat dan? - Wytske Versteeg

Vrijdag 10 maart 2017 verscheen de verhalenbundel Als dit zo doorgaat met verhalen van meer dan twintig auteurs. Zij stelden zich allemaal verschillende toekomsten voor, op basis van de toestand in de wereld. Hebban sprak met initiatiefnemer en deelnemend auteur Auke Hulst en vier andere schrijvers. We legden ze vijf vragen voor.

Welk boek of welke boeken - naast dit boek natuurlijk - zou je juist nu aanbevelen om te lezen?  

'L.T.I. van Victor Klemperer, waarnaar ik ook verwijs in mijn verhaal. Klemperer, zelf Joods, beschreef hoe de woorden veranderden toen de Nazi’s aan de macht kwamen. Die verandering in de taal was het gevolg van de politieke ontwikkeling, maar beïnvloedde vervolgens zelf ook weer het denken van mensen, vaak zonder dat ze zich daarvan bewust waren. Een ander boek dat ik zou aanbevelen is A dry white season, van André Brink. Dit speelt in Zuid-Afrika onder het apartheidsregime: het gaat over een uiterst a-politieke man, die eigenlijk tegen zijn wil begint in te zien hoe wreed het systeem is, dat hem altijd heeft bevoordeeld.'   

Wat is de rol van literatuur in het huidige maatschappelijke klimaat?  

'Een goed boek doet iets met de waarneming van de lezer. Het kan haar een inkijkje geven in levens die ze in de echte wereld niet van binnen kent, of laten meevoelen met een personage dat op het eerste gezicht uitsluitend onsympathiek lijkt. Literatuur is in staat om afstanden te overbruggen, om schijnbaar kleine verhalen te vertellen die op andere plekken niet worden gehoord. Gek genoeg kan daardoor juist een roman - uiteindelijk verzonnen, een leugen - een schuilplaats worden voor de waarheid. Dat is des te belangrijker in het huidige maatschappelijke klimaat. Anders dan social media bubbels, nodigt literatuur ertoe uit om stil te staan, te luisteren naar het onbekende. Boeken bieden plaats aan individuele stemmen, ook aan die van buitenstaanders; ik denk dat dat een belangrijk tegenwicht kan zijn.'

Welke invloed hebben maatschappelijke ontwikkelingen op je eigen schrijven?  

'Goed schrijven betekent eerst en vooral goed kijken. Als schrijver probeer ik de wereld als het ware door mij heen te laten gaan: in dat proces, op het grensvlak van persoonlijke ervaring en de wereld buiten mij, ontstaat een verhaal of boek. Wanneer of in welke vorm precies die buitenwereld terugkomt in mijn werk, valt niet altijd te voorspellen. Wat me nu bijvoorbeeld erg fascineert is de rol van directe ervaring en fysieke ontmoeting. We brengen zoveel tijd door achter beeldschermen, maar hoe vaak komen we in echt contact met elkaar en wat gebeurt er dan?

Zelf ben ik sinds kort taalbuddy voor een Syrisch gezin, wat ik in het begin best eng vond: doe ik het wel goed, wat zouden ze over mij denken en vinden? Dat soort vragen verdwijnen snel naar de achtergrond, maar het is interessant om te merken dat die spanning er is, dat bij een echte ontmoeting altijd ook op het spel staat wie je zelf eigenlijk bent. Een ander onderwerp waarmee ik veel bezig ben is het idee van ‘post-truth’. Ik werk op dit moment aan de afronding van een roman over de grens tussen waanzin en waarneming, die vaak poreuzer is dan we graag denken.'

Welk onderwerp heb je als inspiratiebron aangegrepen in het kader van Als dit zo doorgaat?  

'Mijn bijdrage aan Als dit zo doorgaat vertelt een verhaal over de fysieke aftakeling van de hoofdpersoon, die symbool staat voor de aftakeling van het land. Op het moment waarop het verhaal zich afspeelt, is de hoofdpersoon ernstig ziek en niet meer in staat om te bewegen of te spreken. Tegen die tijd is er ook in het publieke debat geen beweging meer mogelijk, en amper nog spreekrecht. Was er, op een eerder moment, verzet mogelijk geweest? En welke vorm had dat dan moeten aannemen?'

Wat is de belangrijkste reden dat je mee doet aan dit boek?  

'Ik denk dat ik die vraag al beantwoord heb. Ik vind het fantastisch dat Auke dit initiatief heeft genomen, en hoop dat het de aanzet zal blijken te zijn tot nog veel meer. Elke schrijver kan slechts een beperkt aantal verhalen vertellen. Dat maakt het des te belangrijker om te zoeken naar verhalen, ervaringen en perspectieven die anders niet worden gehoord.'

Lees ook de andere interviews over Als dit zo doorgaat met bijdragers Frank Westerman, Christine Otten, Hanna Bervoets en initiatiefnemer Auke Hulst.