Auteur van de Week | Joël Dicker

In 2014 brak de Zwitserse schrijver Joël Dicker (1985) in een keer door in Nederland en Vlaanderen met de grote internationale bestseller De waarheid over de zaak Harry Quebert. Daarna verscheen het eveneens lovend ontvangen Het boek van de Baltimores. Van deze boeken samen werden in het Nederlands taalgebied meer dan 150.000 exemplaren verkocht.

De waarheid over de zaak Harry Quebert was feitelijk Dickers vijfde roman: hij schreef eerst vier ongepubliceerde boeken voor zijn eerste historische roman met weinig succes verscheen. Zijn tweede echte publicatie was volgens Dicker dan ook zijn laatste poging: ‘Anders moest ik maar een andere baan gaan zoeken’, bekende hij in een interview in 2014 met NRC Next.

Gelukkig voor hem én voor lezers betekende de roman zijn doorbraak, eerst in Frankrijk waar het origineel verscheen. Dicker werd genomineerd voor de Prix Goncourt en was winnaar van de Grand Prix du Roman de l’Académie Française en de Prix Goncourt des Lycéens. In Nederland ontving hij voor De waarheid over de zaak Harry Quebert de Prix Tulipe, een Frans-Nederlandse prijs voor de beste Franse roman van het jaar. In Frankrijk werden in korte tijd bijna 1 miljoen exemplaren van het boek verkocht en vertalingen verschenen in meer dan dertig landen.

De roman, over de New Yorkse schrijver Marcus Goldman die kampt met een writer’s block en inspiratie vindt in de relatie en moordzaak rond een dertig jaar eerder verdwenen meisje en een bevriende auteur, werd in 2016 gevolgd door Het boek van de Baltimores, waarin Marcus opnieuw zijn opwachting maakt in een volledig los te lezen verhaal. Daarin ligt de focus op twee families Goldman, waarover de schrijver Marcus acht jaar na de voltrekking van een dramatische gebeurtenis een roman schrijft.

Nu verschijnt De verdwijning van Stephanie Mailer, een volgens uitgeverij De Bezige Bij ‘minstens zo verslavende pageturner als De waarheid over de zaak Harry Quebert en Dickers spannendste boek tot nu toe’.

De waarheid over de zaak Harry Quebert werd bewerkt tot een televisieserie.
De tv-serie, met Patrick Dempsey in de hoofdrol, is te zien bij Videoland.

Schrijven als spel

De verdwijning van Stephanie Mailer speelt zich af in Orphea, een rustige badplaats in de Hamptons, een paar uur rijden van New York. Een stadje waar niet veel gebeurt, tot het op de avond van 30 juli 1994 wordt opgeschud door een afschuwelijk incident: de burgemeester van de stad en zijn familie worden thuis vermoord, evenals een toevallige voorbijganger die getuige was van de tragedie. Het onderzoek wordt geleid door twee jonge politieagenten, Jesse Rosenberg en Derek Scott. Ambitieus en vasthoudend weten zij de moordenaar te pakken, het bewijs is zeer overtuigend. Ze verdienen lof voor hun prestatie en ontvangen zelfs een onderscheiding. Twintig jaar later, in de vroege zomer van 2014, vertelt een journalist met de naam Stephanie Mailer aan Jesse dat hij destijds een belangrijke fout heeft gemaakt. Voor hij haar uitvoeriger kan spreken, verdwijnt ze onder mysterieuze omstandigheden. Wat is er met Stephanie Mailer gebeurd? Wat heeft ze ontdekt? En vooral: wat gebeurde er echt op de avond van 30 juli 1994 in Orphea?

Net als in Dickers twee eerder verschenen romans speelt de auteur met de constructie van verschillende grote verhalen en veel sprongen in de tijd. In een interview met Hebban in 2016 vertelt de schrijver dat deze opbouw heel natuurlijk voor hem is. Al vanaf het schrijven van de eerste letters in de eerste versie organiseert hij het verhaal en de tijdsprongen zoals de lezer het uiteindelijk onder ogen krijgt: ‘Het zit zo in mijn hoofd en helpt me het overzichtelijk te houden. Als ik dat overzicht heb, moet het ook duidelijk voor de lezers kunnen zijn. In het herschrijven pas ik veel dingen aan, ik haal details weg of benoem ze nog een keer, omdat het misschien al honderd bladzijden geleden was dat iets ter sprake kwam. Maar ik zou niet een eerste versie kunnen schrijven op een andere, meer lineaire manier en dan stukjes gaan opknippen. Dan is het niet meer duidelijk voor mij en vast ook niet voor de lezers.’

Voordat de auteur begint met schrijven kan hij maandenlang enkel in zijn hoofd aan het werk zijn, waardoor een idee zich langzaam omvormt tot een boek. Dan pas begint hij met schrijven. Dicker ervaart het schrijven van een boek dan ook als een spel, legt hij uit in een interview op Tzum. ‘Het ineenvlechten van een verhaal is een erg leuk proces. Het heeft raakvlakken met de draaikubus van de Hongaar Ernő Rubiks. Je wilt alle rode vlakken samenbrengen en weet op een zeker moment dat dit je gaat lukken. Maar eerst heb je een kubus in handen met aan zes kanten verschillende kleuren. Je gaat met die kubus spelen, maar je komt er niet uit. Toch moet je doorgaan totdat je alle kleuren bij elkaar hebt. Dat ik eerst het bedenken van een boek en vervolgens het schrijven ervan als een spel ervaar, dus als een plezierige activiteit, is stimulerend. Het idee dat ik over een boek heb, moet eerst kloppen voordat ik kan gaan schrijven. Voor mij is dat belangrijk.’

Een verhalenverteller

Hoewel Dicker zijn hoofdpersonages in zijn drie romans altijd op zoek laat gaan naar het antwoord op de vraag ‘Wat is er gebeurd?’, zijn de boeken volgens de schrijver zelf niet in te delen in het spannende genre. ‘Voor mij is het geen detective, hoor,’ zegt hij in een interview met NRC Next over Het boek van de Baltimores. ‘Ik snap dat je het zo noemt en ik schaam me er ook niet voor, maar ik voel me eigenlijk geen thrillerschrijver. De reden is dat je volgens mij het misdaadverhaal uit de roman zou kunnen halen zonder dat de kern ervan verandert. Het wordt minder spannend, oké. [..] Naar mijn idee is de misdaad een laag in het verhaal, niet de kern. En als je me vraagt wie mijn favoriete misdaadschrijvers zijn, sta ik met m’n mond vol tanden.’

Dickers werk is volgens veel critici echter ook niet te typeren als ‘literair’. De vraag of zijn werk literatuur betreft wordt de auteur ook vaak gesteld. ‘Liefst geef ik er geen antwoord op, want het beperkt mij,’ licht hij in een interview met Literatuurplein toe. ‘Het heeft te maken met het succes. Literaire boeken worden weinig gelezen en verkopen slecht. Mijn boek is het bestverkochte boek in jaren. En bestsellers ziet men vaak als slechte boeken. Een literair boek verkoopt pas als het een bekroning krijgt. Kan een saai boek, dat moeilijk leesbaar is, een goed boek zijn? Waarom moet een generatie opgroeien met het idee dat een literair boek per definitie saai moet zijn? En ik verdedig mijzelf niet. Ik leg alleen maar uit dat mijn boek mensen, jonge mensen, doet lezen. Ik heb een tour langs scholen achter de rug, scholen met erg lastige leerlingen. Vaak vertelden leraren dat mijn boek leerlingen aan het lezen had gekregen. Mensen die in hun hele leven anders nooit een boek gelezen zouden hebben. En dat is voor mij de definitie van literatuur. Het gaat niet om het boek, het gaat om het effect van het boek.’ Ze moeten meer boeken willen lezen. Het is mijn reactie op Facebook en andere dingen die de jeugd bezig houden.’

Dicker noemt zijn werk een reactie op Facebook en andere zaken die de jeugd bezighouden. De auteur wil vooral graag een lekker verhaal vertellen, net als die andere belangrijke verhalenvertellers uit de Franse literatuurgeschiedenis. ‘We hebben De graaf van Montecristo van Alexandre Dumas, we hebben Guy de Maupassant, Émile Zola, Victor Hugo. […] Na de Tweede Wereldoorlog kreeg je in Frankrijk een golf van schrijvers die over eigen gevoelens schrijven, soms best saai. Een lekker verhaal vertellen werd verboden. Maar ik houd juist meer van een verhaal zoals je vertelt aan de eettafel: jongens, luister wat ik te vertellen heb. Boeken hebben ook entertainment nodig, zeker nu mensen liever tv-kijken of bezig zijn op hun iPhone.’

En de roem, het grote succes van zijn werk, de grote aantallen verkochte boeken en gewonnen prijzen, zijn van ondergeschikt belang. ‘Want in werkelijkheid, hoewel ik erg blij ben met de waardering, heeft het succes dat ik als schrijver heb niets te maken met het genot dat het schrijven mij biedt,’ vertelt hij aan Tzum. ‘Het zijn twee zulke verschillende dingen, zo niet aan elkaar gerelateerd. Belangrijk voor mij is dat de lezer net zoveel plezier beleeft aan het lezen als ik aan het schrijven. Dat ik mijn plezier met hem kan delen.’

Heb jij al eens een roman van Joël Dicker gelezen?