Bart Gielen: Een blijdschap die ik in tijden niet heb gevoeld

Hoe kijk je terug op deze editie van Barts BoekenClub?

(Grote glimlach) ‘Ontzettend relaxed. Ik heb nog nooit zoveel mensen te gast gehad in één show. Dat klinkt als een paradox. Maar echt, dit was echt een hele bijzondere editie.’

Oh ja, wie waren er dan allemaal aanwezig?

‘Jamal Ouariachi, het drietal Bas Blokker, Gijsbert van Es, Hendrik Spiering, en tot slotte Anne van Veen, Sander Meij, Marlen Beek-Visser en Inge Ipenburg.’

Nou, dat is inderdaad een hoop…

‘Ja haha, het was een drukke bedoening op het podium en een hele organisatie vooraf.’

Laten we bij de eerste naam beginnen: Jamal Ouariachi. Waarom had je hem uitgenodigd?

‘Met Jamal sprak ik voor de pauze over zijn nieuwste roman Een honger. Het is een vuistdik boek over Alexander Laszlo, een bekende ontwikkelingswerker die een van zijn Ethiopische adoptiekinderen zou hebben misbruikt. Na zijn vrijlating benadert hij zijn ex-vriendin met het verzoek een boek te schrijven waarin hij zijn versie op het verhaal weergeeft: een vorm van eerherstel. Een honger gaat echter niet alleen over pedofilie als maatschappelijk issue, maar ook over de zin en onzin van ontwikkelingshulp en het hysterische gehalte van onze huidige samenleving.’

Waar ging het gesprek precies over?

‘In het begin natuurlijk over de schrijver Jamal zelf en over de ontstaansgeschiedenis van Een honger. Maar daarnaast wilde ik met name focussen op de veranderende seksuele moraal in onze huidige samenleving ten opzichte van enkele decennia geleden. Ik was benieuwd hoe Jamal hierover dacht. Zo betoogde hij – geheel naar mijn mening overigens- dat we pedoseksuelen die hun straf hebben uitgezeten niet zouden moeten demoniseren tot onmensen, wat nu gebeurt, maar hen juist moeten ‘omarmen’. Uit Canadees onderzoek blijkt namelijk dat de recidive omlaag gaat als veroordeelde pedofielen na hun gevangenschap worden begeleid in een buddysysteem. Maar over zoiets valt in Nederland niet te praten.’

Dat klinkt als een zwaar gesprek.

‘Haha, dat viel wel mee hoor. Er werd genoeg gelachen. C'est le ton qui fait la musique.’

Je noemde ook het drietal Bas Blokker, Hendrik Spiering en Gijsbert van Es. Wat was de reden voor hun komst?

‘Na de pauze schoven zij bij mij aan om te praten over hun boek Nederland van alle tijden. De vaderlandse geschiedenis in jaartallen. Op dit moment verschijnt namelijk de allernieuwste editie van dit naslagwerk.’

Aha, een puur historisch onderwerp. Een kolfje naar je hand, lijkt me?

‘Inderdaad ja. Voor mij zijn dit soort boeken altijd heerlijk om te bespreken. Het was echt een fijn en onderhoudend gesprek met deze heren (overigens allen historici en momenteel journalisten bij NRC Handelsblad).’

Een gesprek over een geschiedenisboek met daarin jaartallen. Hoe breng je dat leuk?

‘Natuurlijk, jaartallen van buiten stampen als doel op zich is natuurlijk dodelijk voor het vak geschiedenis. Jaartallen zijn slechts een middel, een kapstok, meer niet. Met Bas Blokker, Hendrik Spiering en Gijsbert van Es sprak ik onder meer over wat geschiedenis nou zo leuk maakt en waarom het volgens ons van groot belang is om enige kennis te hebben van het verleden.’

Vertel…

‘Haha, nou komt de historicus in mij naar boven. Geschiedenis gaat over hoe mensen in andere vroegere tijden leefden. En daar kun je zoveel van opsteken. Het menselijk handelen vind ik per definitie bijzonder interessant. Lees bijvoorbeeld het verhaal over de Romeinse keizer Nero. Wat zich daar achter de schermen gebeurde met alle intriges en achterklap: GTST is er echt niets bij. (Harde lach) Ik zou hier verder een heel betoog over kunnen houden, maar de bottom line is dat door de kennis van het verleden je het heden veel beter begrijpt en ook veel beter in staat bent een genuanceerd en relativerend standpunt in te nemen.’

Je noemde aan het begin dat het een bijzondere editie was van Barts BoekenClub. Wat maakte het zo bijzonder?

(Glunderend) ‘Het was de wereldprimeur van de Hebban Proza Pitch. Maar liefst vier auteurs van verschillende pluimage, Inge Ipenburg (Een schitterend ongeluk), Anne van Veen (Wie ik aan het zijn was), Sander Meij (Nieuw Eiland) en Marlen Beek-Visser (Stem!) beten het spits af. In een tijdsbestek van slechts twee minuten legden zij aan het publiek uit waarom men hun boek zou moeten lezen. Het waren stuk voor stuk pareltjes. Man, wat heb ik genoten van hun optredens!’

Maar is dat niet een beetje vreemd; alle moeite die deze schrijvers moeten doen voor slechts twee minuten promotietijd?

‘Haha, ik had deze vraag wel verwacht. Ik kan me inderdaad voorstellen dat sommige mensen denken: Ja leuk allemaal, maar komt een auteur nu helemaal uit Schubbekutteveen, bij wijze van spreken, om in slechts twee minuten zijn of haar boek te promoten?’

En wat is dan je antwoord?

(Resoluut) ‘JA! De Hebban Proza Pitch is namelijk niet alleen het ideale moment om in een intiem theater en in een veilige ongedwongen sfeer aan een fijn publiek uit te leggen waarom men hun boek moet lezen (en liefst ook kopen). Nee, de Hebban Proza Pitch is veel meer dan dat. De presentaties worden gefilmd en zijn vervolgens terug te zien op Hebban.nl (hier). En dan zijn duizenden liefhebbers getuige van prachtige presentaties. Uiteindelijk kan men ook op stemmen op de verschillende pitchmomenten. De winnaar of winnares komt vervolgens bij mij in de show. Dus eigenlijk zijn die twee presentatieminuten in Barts BoekenClub een gouden investering.’

Je glundert helemaal als je het over deze pitchmomenten hebt.

‘Het klinkt wellicht zweverig, maar toen ik de pitchmomenten zag, overviel mij een blijdschap die ik sinds tijden niet heb gevoeld. Want dit is nou precies waar Barts BoekenClub om draait. De essentie om iedereen deelgenoot te maken van mooie verhalen en men te laten inzien dat lezen behalve mooi en waardevol ook sprankelend en gewoon leuk is. Nee, geen elitair postmodern geneuzel, maar ongedwongen enthousiasme, passie en een dosis idealisme. Je moet er bij zijn geweest om dit gevoel te ervaren.’

Op zondagmiddag 1 november is er weer een nieuwe Barts BoekenClub. Dit wordt jouw pitchmoment: waarom zouden mensen hier naartoe moeten gaan?

‘In tegenstelling tot deze editie wordt die op 1 november veel ingetogener. Te gast zijn dichter Lucas Hirsch naar aanleiding van onlangs verschenen dichtbundel Ontsla me van alles wat ik liefheb. Dit zijn zeer persoonlijke gedichten waarin hij op zoek gaat naar een nieuwe balans in zijn leven. Het gaat over verdriet, eenzaamheid, tot verslaving geneigde genen en de uiteindelijk altijd overwinnende liefde. Verder is schrijfster Rosita Steenbeek aanwezig om te praten over haar boek Rose; het levensverhaal van haar grootmoeder, dochter van een joodse moeder en een Duitse vader, die in 1929 haar hart verliest aan een Nederlandse dominee. Door spelingen van het lot komen leden van Roses familie tijdens de Tweede Wereldoorlog aan verschillende kanten van het front terecht. Jesse Dorrestijn verzorgt de muzikale omlijsting en speelt – naast enkele gedichten van Lucas Hirsch – ook verschillende nummers van zijn cd O kus mij, o omarm mij. Deze liedjes zijn veelal gebaseerd op gedichten van Hans Lodeizen. En in het kader van Allerzielen zullen Lucas Hirsch en Rosita Steenbeek ook werk voordragen van overleden schrijvers en dichters, waaronder Joost Zwagerman.’

Goede pitch! Inderdaad een goede reden om op 1 november naar Het Betty Asfalt Complex te gaan.

‘Dank je wel! Zeker, je zult er absoluut geen spijt van krijgen. Het wordt erg mooi.’

Waar kunnen mensen kaartjes kopen?

‘Via de website van het theater www.bettyasfaltcomplex.nl.’