Battle of the sexes: hart tegen hard

Pagina 2 van 3

Smet op het blazoen       

Het is 2004 als bestsellerauteur Dan Brown alle aandacht naar zich toetrekt met De Da Vinci Code. Terwijl bijna heel Nederland een exemplaar van de historische thriller in huis haalt, gebeurt er iets opvallends in de Nederlandse misdaadliteratuur: vrouwen nemen het roer over. Saskia Noort eindigde dat jaar met twee titels (De eetclub en Terug naar de kust) in de lijst van best verkochte spannende boeken, samengesteld door het CPNB. Het was het startschot voor de opmars van de Nederlandse thrillerschrijfster.

In 2009 maakte het CPNB een Nederlandstalige lijst van de 10 best verkochte spannende boeken bekend, waarin maar liefst negen posities werden bezet door vrouwelijke thrillerschrijvers (Saskia Noort, Simone van der Vlugt, Marion Pauw, Esther Verhoef, Suzanne Vermeer, Loes den Hollander). De laatste plek was voor Appie Baantjer. De nieuwe opleving van de Nederlandse thriller lijkt hiermee onlosmakelijk verbonden met de vrouwenthriller.  

Herkenbaarheid gaat boven alles in dit subgenre, zoals het vaste recept eigenlijk al voorschrijft. Deze lijn wordt doorgetrokken in de covers waarop vaak foto's van vrouwen zijn afgebeeld, het liefst met prachtig lange lokken en een lichtelijk hulpeloze blik in hun ogen. De laatste toevoeging is de term 'literaire thriller'. 

En met de introductie van deze term kwam er een smet op het succesverhaal van de vrouwenthriller. Wie herinnert zich niet de vurige uithaal 'Scheer je weg uit het land van de literatuur, nietsnutten! Donder op!' die Connie Palmen bij haar entree van het Boekenbal in 2009 ten overstaan van vele camera's eruit gooide. Maar er volgde ook een kritisch tegengeluid vanuit de thrillerhoek. Zo stond er in het juryrapport van De Gouden Strop 2010 het volgende:

'Er zijn veel slappe Nicci French- of Saskia Noort-klonen, met als thema: vrouw valt op verkeerde man. Sommige schrijvers hebben de neiging uit te weiden over niet ter zake doende hobby’s en minutieuze beschrijvingen te geven van bijvoorbeeld het inschenken van een kopje thee.' 

Het maakte echter niets uit, want de vrouwenthrillers deden de kassa's de afgelopen jaren rinkelen en de mannelijke thrillerschijvers in het Nederlandse thrillergenre bleven geruime tijd in de schaduw staan bij het verkoopsucces van hun vrouwelijke collega's. Het was reden voor thrillerschrijver Tomas Ross om met zijn imprint Tomas Ross Crime nieuw mannelijk talent te scouten die de concurrentie aan kon gaan met de 'serieuze' thriller, die over het algemeen door buitenlandse auteurs wordt geschreven. En met succes: Donald Nolet (winnaar van de Schaduwprijs en Gouden Strop 2014), René van Rijckevorsel (winnaar Schaduwprijs 2015) en Bart-Jan Kazemier (shorlist kandidaat voor de Gouden Strop 2016) hebben een onuitwisbare indruk gemaakt, die zich overigens niet heeft vertaald naar dito verkoopcijfers.   

Label 

Toch dekt de term vrouwenthriller niet altijd de lading meer en distantiëren vrouwelijke thrillerschrijvers zich zelfs van het label met de angst dat ze hiermee hun doelgroep beperken. En juist zij laten van zich horen  door hun eigen subgenre aan te duiden binnen het segment van de vrouwenthriller.  

In 2013 was dat de reden voor Julia Crouch om de term ‘domestic noir’ te introduceren: thrillers die zich voornamelijk in huiselijke omgeving (of juist een setting op de werkplek) centreren, met een focus op relaties. En uiteraard gebeurt er iets in deze gemoedelijke setting die alles op scherp zet, waardoor huisje-boompje-beestje niet meer zo vanzelfsprekend is. Schrijvers als Minette Walters, Sophie Hannah en Elizabeth Haynes kunnen ook onder deze traditie worden geschaard.  

Engelse uitgevers wijzen tegenwoordig voor vrouwen ook het subgenre 'chick noir' aan. Hoewel de term een duistere vorm van 'chicklit' lijkt te suggereren is het volgens schrijfster Lucie Whitehouse een verkeerde opvatting: 'Chick noir suggereert misschien een plot waarin een heldin gehuld in Manolo's al nippend van een cocktail de strijd aangaat. Maar dit subgenre is de verkenning van de potentiële gevaren die in een huwelijk kunnen sluimeren, en dat zorgt voor een trend.' Met chick noir kan de vrouwelijke lezer zich dus volledig verliezen in een plot waarin een sprookjeshuwelijk als een zeepbel uit elkaar spat.     

Lees verder op de volgende pagina: Verschil moet er zijn én giveaway.