Bauer literatuurt: De nieuwe generatie
Er komen traditioneel grote verhalenvertellers uit het Amerikaanse Midwesten. De zomer die alles deed smelten van de uit Ohio afkomstige Tiffany McDaniel (1985) is opnieuw zo’n zinderend debuut, is wat taalgebruik betreft bijzonder origineel, beslist niet gezocht. Werkelijk een wervelwind van hoogoplopende emoties. McDaniel heeft zich laten inspireren door de overweldigende natuur van haar geboortestreek en weet dat op intense wijze over te brengen. Het is opvallend dat veel van de nieuwe generatie schrijvers multidisciplinair bezig zijn. McDaniel is ook dichter, schrijft voor toneel en film en is daarnaast beeldend kunstenaar.
De Zuid-Londense Kate Tempest (1985) is een succesvolle rapper, podiumdichter en muzikant. Haar internationale theatertour Brand New Ancients was overal uitverkocht. Tijdens de reispauzes schreef ze een rauw maar eerlijk verslag van het leven van jongeren in Zuid-Londen. Een indrukwekkende momentopname van een nieuwe generatie die het leven onder controle probeert te krijgen, terwijl – maar dat beseffen ze niet – juist de zorgeloosheid het mooie is van de jeugd. Dat wordt hen pas duidelijk als het te laat is. Tempest schrijft recht voor je raap, trekt je onverbiddelijk haar wereld in, maar weet er tegelijkertijd heel soeverein boven te zweven.
Twee titels vliegen nog net iets hoger. Allereerst Anna in kaart gebracht van de Tsjech Marek Šindelka (1984) Wat een observatievermogen, wat een origineel inzicht, wat een taalgebruik, wat een doordachte, soepele vorm, wat een zinderende kracht. En dan te bedenken dat het boek al enige jaren geleden is geschreven. Voor een twintiger die de zenuw van de tijd, van de mens, van de wereld, zo scherp weet te raken, mag je de superlatieven echt uit de kast halen.
Boeken moeten kennelijk altijd een labeltje hebben, maar juist de meest gloedvolle teksten zijn vaak niet echt te kwalificeren. Šindelka zegt het zelf het best: ‘De werkelijkheid heeft geen verhaal.’ Dit is geen roman, geen roman in verhalen, geen verhalenbundel. En tegelijk is Anna in kaart gebracht dit allemaal wel. Het is een caleidoscoop van weeffouten in de mens. Niet associatief, maar helder, intelligent verweven. Niet particulier en toch intiem. Diepgravend en sprankelend. Genadeloos en liefdevol tegelijk. Šindelka houdt van mensen, anders kun je hun handelen, gevoelens, gedachten, lichamelijkheid, hun zinnelijkheid niet zo lichtvoetig optekenen. De schrijver die de stethoscoop van de verbeelding te luister legt. De hunkering naar de kern, naar de échte werkelijkheid. Dit is een boek dat resoneert bij de lezer, dat de weemoed, de melancholie lostrilt. Mensen torsen op aanstekelijke wijze de hele wereld op hun rug, maar trachten zichzelf toch te vinden, in iemand anders bijvoorbeeld.
Ten tweede De tsaar van liefde en techno van Anthony Marra (1984). Een haarscherpe roman in verhalen over de geschiedenis van Rusland tot op de dag van vandaag. Elk verhaal zou op zichzelf kunnen staan, maar is tevens ‘noodzakelijk’ om de voorafgaande vertelling beter te begrijpen, om er echt in door te kunnen dringen. Een bewonderenswaardig knappe constructie die recht doet aan het absurdisme van de werkelijkheid. Personages worden uitgelicht, komen meermaals terug via de (intense) belevenissen van andere protagonisten. Het geheel is fijnmazig verweven, maar tegelijkertijd kraakhelder. Marra is doordrenkt van de Russische ziel en weet dat overtuigend over te brengen.
Dit alles stelt het zorgelijke hart gerust, toch zeker voor enige tijd. In de wetenschap dat ook de oude rotten om mij heen stug doorgaan. Ik blijf nog een paar columns.
