Bauer literatuurt: Vakantie?!
Pagina 3 van 3
Het was nog donker toen ik de volgende dag vanuit het hotel in Heerlen vertrok. Ik had geen tijd om op het ontbijt te wachten. Met een appel, een paar spekkies uit de pot op de balie en twee bidons gesuikerde thee ging ik richting Aachen. Bij een bakker in Kerkrade kocht ik twee broodjes en een minivlaai met kruisbessen. Achteraf gezien is het een wonder dat ik bij Monschau of bij die verraderlijke puist bij Prüm geen hongerklop heb gehad.
Behalve om hier en daar de weg te vragen, ben ik die dag nergens gestopt, al was de verleiding in de verschillende doorgangsplaatsen groot. Ik ken mijn lichaam, en vooral mijn dwingende geest. Wanneer ik ergens rond twaalf een maaltijd was gaan eten, had ik de benen daarna nog maar moeilijk in beweging kunnen krijgen. Terrasjespakken is iets voor dagjesmensen, voor toerfietsers. (En wat denk je dat je nu bent dan?)
Voorbijgangers waren uiterst behulpzaam. Een Vlaamse mevrouw met twee Schnautzers boog zich samen met mij over de kaart om me bij een splitsing in de juiste richting te wijzen. ‘Ik heb alleen mijn fiets niet bij me,’ zei ze. Was ze van plan om die uit de schuur te halen en een stuk voor me uit te rijden? Wat ongelooflijk attent. Had ik eventueel plaats voor de hondjes in mijn fietstassen? Een tel later realiseerde ik me dat ze haar leesbril bedoelde.Ik doe hier net alsof het me allemaal gemakkelijk afging, maar het heeft vrijwel de hele tijd geregend. Winkels in de dorpen waren al dicht – zaterdagmiddag – en kroegen en restaurants nog niet open. Het bordje Prüm gaf hoop. Het gaat lukken, je hebt je lichaam een lesje geleerd. Een heroïsch gevoel nam langzaam plaats in de borstkas.
Kortstondig. Een lekke band bracht midden in het bos beide benen weer op de kasseien. Een naar het leek eeuwigdurende moesson zette gelijk in. Donder, bliksem, hagel. Geen plek om te schuilen, anders dan de smalle overkapping van een wegenkaart langs de weg. IJsknikkers roffelden op rug en kont, als bestraffing voor de hoogmoed, voor jarenlange spierverwaarlozing. Verkleumde vingers die nog maar net de leesbril konden opdiepen uit de achterzak. De routebeschrijving bleek bij de grensovergang op te houden. Duitsland was helemaal blanco. Een fijne Europese gedachte.
Maar ook hier kwam redding van een collega-fietser, een mountainbiker die met gillende remmen uit de bossen kwam gesjeesd. Ik moest na een paar kilometer rechts een donker gat in, alleen even oppassen voor de vleermuizen. Hij noemde rap achter elkaar de dorpen die ik moest doorkruizen. De namen leken allemaal op elkaar. Een hoop ‘Feld’ en, toepasselijk, een hoop ‘Scheid’.
Laat ik tot slot Thomése in zijn Verzameld nachtwerk nog eens aanhalen. ‘Pas in het verval toont zich de grootsheid. In het gemis vormt zich het verlangen.’
Wordt misschien vervolgd …
Rivieren – Martin Michael Driessen
Drie novellen in een boek is doorgaans vragen om problemen. De teksten gaan, net als bij een verhalenbundel, nog weleens met elkaar de strijd aan. Welke delft het onderspit, welke komt als sterkste naar voren? In het geval van Rivieren van opera- en toneelregisseur, vertaler en schrijver Martin Michael Driessen (1954) is dat totaal niet het geval. Ze complementeren elkaar – niet alleen aangaande onderwerpkeuze, maar ook wat sfeer, vorm en taalgebruik betreft – en geven daarnaast een mooi totaalbeeld van het uiteenlopende kunnen van de auteur. Driessen heeft schrijfkracht, weet heel intieme werelden op te roepen zonder dat hij het universele uit het oog verliest. De details zijn in alle drie de novellen functioneel, verhogen het mystieke element van de vertellingen. Geen onnodige opsommingen of opzichtig taalgeworstel, maar zorgvuldig gekozen woorden.
Het is de totaalsom van een zoektocht naar een catharsis. Het ware leven in deze drie vertellingen begint pas na de dood, na de neergang. Rivieren is een rijke trilogie met veel samenhang, vooral ook door de totale afwezigheid van de schrijver in zijn teksten.
Onder de mensen – Mathijs Deen
Jan de aardappelboer en Wil de vrouw die hij via een advertentie leert kennen zijn alles behalve mensen die zich graag publiekelijk vertonen. Ze bewonen Jans ouderlijke boerderij. Alleen een dijk beschermt hen tegen de oprukkende zee. Geluk wordt vaak overschat. De zoektocht ernaar is veelal moordend. Wil heeft Jan voorgesteld een contract te maken. Een convenant om elkaar geen last, geen ellende te bezorgen. Ergens is dat Jan ook wel goed. Het lucht hen beiden op, maar het bezwaard hen toch ook. Wil probeert wel degelijk Jan te vangen in haar net, maar raakt ze er zelf eigenlijk niet in verstrikt? Jan waarschuwt haar dat het de vrouwen van buiten altijd slecht is vergaan in zijn familiegeschiedenis.
Deen is een meester in het laten zien van gemengde gevoelens zonder ook maar eenmaal over de schreef te gaan wat sentimentaliteit betreft. De roman is heel zintuigelijk en laat – af en toe op Beckettiaanse manier, doordat Jan en Wil gladjes lang elkaar heen praten – duidelijk het onvermogen van de menselijke communicatie zien en voelen. Deen is heel precies in zijn taal en in zijn beelden, is een meester van de verstilling. Dit alles zonder dat je het idee hebt dat er veel gesnoeid is. De tekst voelt nergens beknot aan, maar juist bijzonder natuurlijk. Een waarachtig verhaal, een rurale roman, zonder de typische diskwalificerende eigenschappen van de streekroman. Onder de mensen moet beslist, nu ja, onder de mensen komen.
Lees hier meer columns van Guus Bauer.
