Benjamin Alire Sáenz: ‘Als het schrijven geen pijn doet, doet het er niet toe’
Het is een prachtige dag, minstens 25 graden, met een lekker zonnetje. Daarom vinden de interviews plaats in de tuin van het hotel, en dat is dan ook meteen waar ik Benjamin Alire Sáenz ontmoet. Hij is de enige mannelijke YALFest-auteur dit jaar, en ook meteen de oudste, maar dat houdt hem op geen enkele manier tegen.
Ik begin het interview door te vragen wat hij vindt van Nederland. Hij begint meteen te stralen, iets wat hij meer doet, en vertelt me dat het goed is om terug te zijn. Hij heeft rond zijn twintigste vier jaar in België gewoond, en Nederland is nog even mooi als hij zich kan herinneren. Misschien nog wel mooier!
Ik val maar meteen met de deur in huis door te vragen waarom hij schrijft voor de young adult-doelgroep. Benjamin heeft een hoop romans voor volwassenen geschreven, en is ook beroemd om zijn poëzie. YA is natuurlijk iets heel anders. Hier heeft hij een mooi verhaal over te vertellen. Lachend zegt hij dat een kleine uitgeverij, Cinco Puntos Press, hem vroeg een YA-boek te schrijven, en dat hij daar helemaal geen zin in had. Maar toen deed hij het toch maar, en werd hij verliefd op het schrijven voor die leeftijdscategorie! Het is een prachtige ervaring, alles ervan, en hij houdt van het schrijven voor jonge mensen. Misschien ook wel omdat volwassenen vaak zo gereserveerd zijn, terwijl jongeren enthousiasme tonen.
Schrijven moet pijn doen
Over enthousiasme gesproken, iets waar veel jongeren enthousiast over zijn is het nieuwe boek van Benjamin. Hij werkt aan het vervolg op zijn bekendste YA-boek, Aristoteles en Dante ontdekken de geheimen van het universum, en ik moest hem uiteraard vragen hoe het daarmee stond. Benjamin kon me vertellen dat het boek al bijna klaar is! Wanneer het in de winkel ligt is nog niet helemaal duidelijk, maar binnen een jaar is zeer goed mogelijk. Aangezien hij er zo opgewekt over vertelt, vraag ik hem of het een schrijfproces was, waarop ik het verrassende antwoord krijg dat het verschrikkelijk was, maar dat dat juist goed was. Volgens Benjamin moet het schrijven van een boek je zwaar werk opleveren, vooral als het het waard is. Het schrijfproces is geweldig geweest, maar pijnlijk. Alle boeken zijn pijnlijk om te schrijven, en dat is hoe het hoort. Als het schrijven geen pijn doet, doet het er niet toe.
Ik vraag hem of dat dan ook meteen zijn advies is voor nieuwe schrijvers, en hij knikt. Je moet op zoek gaan naar het hart van het probleem, het donkerste, duisterste stukje van jou. En beter doet het je pijn. Het moet je pijn doen terwijl je het schrijft. Je moet emotionele risico’s nemen. Het is dan ook zijn doel om mensen te laten voelen met zijn boeken. Als hij pijn moet voelen, waarom de rest dan niet? Het is zijn doel om mensen hun eigen menselijkheid te laten ervaren. Hij wil dat mensen het gevoel hebben dat ze leven tijdens het lezen.
Waarom zou hij schrijven over een fantasiewereld als de realiteit waar hij in leeft zo veel interessanter is?
Naast lezers te laten voelen, heeft Benjamin ook persoonlijke doelen. Ik vraag hem of hij ooit van plan is om een ander genre te schrijven dan contemporary YA, waarop hij vrij snel en duidelijk zijn hoofd schudt. Hij vindt het een beetje onzin om in een ander genre te gaan schrijven. Waarom zou hij schrijven over een fantasiewereld als de realiteit waar hij in leeft zo veel interessanter is? Dat is dan ook meteen wat hij zo mooi vindt aan het genre, het ontdekken van wat er al is. Hij zou ook nooit iets willen schrijven over Trump of opkomen tegen de huidige overheid, terwijl hij op Twitter fel naar allebei uithaalt. Hij zou er helemaal gek van worden, en waarom zou hij dat willen doen? Hij wil blijven schrijven wat hij al schrijft, iets moois toevoegen aan de wereld in plaats van negativiteit herhalen. Wel heeft hij een dystopisch kinderboek geschreven, vertrouwt hij me later toe. Het heet Sophie and the White City, en hij overweegt om er weer mee aan de slag te gaan. Als ik hem vraag of we dat boek misschien binnenkort kunnen verwachten zegt hij, met een twinkeling in zijn ogen: ‘Misschien.’
Een miljoen keer herschrijven
Het meest trots is Benjamin op zijn PEN/Faulkner prijs voor zijn korte verhalen-collectie ‘Everything begins and ends at the Kentucky Club’. Dit is een zeer belangrijke literaire prijs in de Verenigde Staten, en hij ziet dit als een bekroning op al zijn werk. Hij wil het zelfs het belangrijkste moment van zijn carrière noemen. Maar verder houdt hij zich niet zo bezig met wat hij allemaal bereikt, zegt hij. Hij heeft geen idee in welke talen zijn boek vertaald zijn, en welke edities er allemaal op de markt zijn. Dat is iets voor de lezers en niet voor hem, vertelt hij. Zodra een boek af is, is het klaar en gaat hij verder met iets nieuws. Hij wil niet te lang blijven hangen. Hij kan toch niet weten wat er door het hoofd van een lezer heengaat, dus hij wil zich er liever niet te veel bij voorstellen.
Wat er door zijn eigen hoofd heengaat tijdens het schrijven is niet heel anders van wat wij te zien krijgen in het uiteindelijke boek. Tijdens het schrijven herschrijft Benjamin de scènes een miljoen keer voordat hij het verhaal afmaakt. Soms schrijft hij stukken zelfs te vaak, vindt hij. Hij doet zijn editing dus tijdens het schrijfproces.
Zodra Lucas (promotiestagiair bij uitgeverij Blossom Books, red.) langskomt om te vertellen dat de auteurs gaan wisselen van interviewer weet ik nog een laatste vraag af te vuren. Ik vraag Benjamin of het vervolg op Ari & Dante altijd al gepland was, of dat het een idee is dat later pas bij hem opkwam. Het is even stil, waarna hij me aankijkt met pretoogjes. ‘Daar ga ik geen antwoord op geven,’ zegt hij. En met die woorden is het interview voorbij.
Klik hier voor de interviews met alle internationale auteurs van YALFest 2019.
