Beter schrijven, beter leven - maar hoe?

Deze themaweek bestaat al sinds 2007 en kondigt het nieuwe seizoen van schrijfopleidingen, -cursussen en -workshops aan. Het is een initiatief van Netwerk Schrijfdocenten, het tijdschrift Schrijven Magazine en het daarbij horende online platform Schrijven Online. Van Dale Uitgevers, de Schrijversacademie en uitgeverij Atlas Contact ondersteunen met raad en daad.

De Schrijfbibliotheek

De laatstgenoemde is de uitgeverij waar de fameuze Schrijfbibliotheek is ondergebracht. De 'witte' serie schrijfboeken, waarvan elke hobbyist er wel één van in de kast heeft staan en waar de professionele schrijvers vermoedelijk ook wel een tip of twee uit hebben gehaald. Elk jaar wordt de serie aangevuld met boeken over thema's die nog niet bestaan of inmiddels aan vernieuwing toe zijn. Eind augustus verscheen de meest recente aanvulling: Zo word je een geweldige dichter van Ellen Deckwitz.

De boeken zijn prima geschikt voor beginners, maar bevatten ook voor enigszins gevorderde schrijvers nog wel openbaringen, reminders en nuttige oefeningen. Naast dit schrijfboek over poëzie bestaan er ook onder andere titels over het schrijven van je familiegeschiedenis, kinderboeken, korte verhalen, et cetera. Eén van de meest praktische basisboeken uit deze serie is het Handboek voor schrijvers, onder redactie van Maaike Molhuysen. Dit boek staat bomvol handige feiten, werkwijzen van uitgeverijen, methoden om een boek uit te geven, adressen, tips en ideëen.

Schrijven met hart en ziel

Schrijven is geen exacte wetenschap vol regeltjes en wetten, maar een activiteit van hart en ziel. Dat weten Geertje Couwenberg en Natalie Goldberg maar al te goed. Goldberg schreef Schrijven vanuit je hart en Het ware geheim van schrijven, twee boeken die zich net zo thuis voelen in de spiruele rubriek van een boekwinkel als in de taalsectie. Een quote uit Schrijven vanuit je hart over smoesjes en de strijd om te beginnen: 'Volgens mij zit het in onze menselijke aard. We plakken allerlei etiketten op onze excuses, op de reden waarom we niet willen schrijven of waarom we bang zijn. Als je echt wilt schrijven, zul je uiteindelijk moeten ophouden met klagen, een pen moeten pakken en gewoon aan de slag gaan. In feite is er geen excuus. Dit is ons leven. Ga aan de slag. Al is het maar tien minuten. Dat maakt niet uit. Schrijven is veel leuker dan al die uitvluchten.'

De Nederlandse Couwenbergh benadrukt dat nog even met de opening in haar boek Zin: 'Ik heb goed nieuws en slecht nieuws. Laat ik beginnen met het goede nieuws: zin krijgen in je leven kan. Ongeacht of het nu grijs of helder, verward, pijnlijk, fucked up of fun-fucking-tastic is.' Het slechte nieuws hier is overigens dat we vergeten wie we zijn. Couwenbergs gekozen methode om liefde en zin te ontdekken in wat er altijd al was is schrijven. Te zweverig voor je? Dat kan, maar de rest van het boek staat vol toegankelijke stukken en oefeningen die net even out-of-the-box zijn en ook een schrijver met meer ervaring misschien wel even lekker los kan schudden (uit een writer's block misschien?).

Een geliefde methode en bijbehorend boek om de creatieve stromen los te krijgen is The Artist's Way van Julia Cameron. Het is geen letterlijk schrijfboek, maar wel een handleiding om blokkades die je creatieve vermogens in de weg staan, op te heffen. Momenteel tijdelijk niet leverbaar in de Nederlandse editie. Een opvolger van dit basisboek is Je leven schrijven, ook van Cameron, maar het advies is om te beginnen met The Artist's Way.

Voor de schrijver die graag chicklit of feelgood wil schrijven en niet weet hoe te beginnen, is er deze tip in boekformaat: Schrijven, Kreng! van chicklitauteur Lisette Jonkman. Ideaal voor schrijvers die snel afgeleid zijn of echt niet weten waar ze over moeten schrijven. Heel toegankelijk, ook heel druk, vol prikkels en humor: 'Je lezer is niet dom. Als hij een grapje niet ziet omdat hij er zo overheen scheert, is het niet aan jou als schrijver om hem met koeienletters te wijzen op wat hij net gemist heeft. "Hé, hallo, hier stond een grapje! Wil je wel even lachen? Kijk, die bedoelde ik ermee. Ik leg het zelfs uit. Eén lachje? Please?"'

De groten der aarde

Over de schouder meekijken bij een wereldberoemde schrijver kan ideëen geven, maar je ook doen bevriezen van angst. Zonder enige training en uitrusting tegen de hoogste berg van de wereld opkijken met de bedoeling die te beklimmen, is dan ook misschien niet het slimste plan. Toch is daar veel te leren. Recensent Nienke Pool waardeert Over leven en schrijven van Stephen King met de volle vijf sterren: 'Een schrijver kan zich wel, binnen zijn eigen kunnen, perfectioneren door regelmatig te schrijven en veel te lezen. King schrijft iedere dag tweeduizend woorden en de rest van de dag doet hij andere zaken. Maar die tweeduizend is voor hem een heilig getal. Omdat hij aardig wil zijn, vertelt hij ons dat wij met duizend mogen beginnen. Maar sla Kerst en je verjaardag niet over. Schrijf!'

Ook thrillerauteur Elizabeth George wil haar ambacht doorgeven. In Wie schrijft... leert ze ons: 'De kunst van het schrijven is weten wat je te doen staat wanneer je het vakmanschap onder de knie hebt.' Daar heb je die hoge berg weer. George's boek is niet meer leverbaar, maar tweedehands goed te vinden.

Renate Dorrestein onthulde in Het geheim van de schrijver, jawel, het geheim van de schrijver. In drie delen, Geloof, Hoop en Liefde geeft ze een inkijkje in het vakmanschap van de schrijver. Een prima en compleet beginnersboek. Jaren later kon ze dit door een eigen writer's block aanvullen met het boek De blokkade, dat zo leesbaar is dat Dorresteins lezers het gewoon als autobiografische roman kunnen lezen.

De bijbels

De letterlijke Schrijfbijbel is van Ten Pages voordat ze in 2014 failliet gingen en later een doorstart maakten. Het boek is goud waard voor de thuis achter zijn computer tikkende schrijver. Het bevat advies van de redacteuren van Nederlandse uitgeverijen. De beste redacteuren zelfs, volgens het boek. Heel bruikbaar en inspirerend, misschien wat breed opgezet, maar dat kan geen kwaad.

Een Dummies-editie in het bekende geel mag ook niet missen. Er wordt soms wat lacherig gedaan over de Dummies-reeks door mensen die de boeken niet kennen, door die malle titel. Maar het zijn vaak erg volledige en heel overzichtelijke boeken. Zo ook Een bestseller schrijven van Bart van Lierde, helaas niet meer leverbaar en niet goed tweedehands te vinden (al zie ik één exemplaar). Het is heel praktisch opgebouwd, met het beginincident, nevenverhalen en vertelperspectieven, maar ook informatie over de afwerking en over de uitgeverijen.

Hoe fictie werkt van James Woods is minder geschikt voor de beginnende schrijver. Het boek stelt lastige vragen en duikt echt een laag dieper in de fictie. Onlangs verscheen van dezelfde auteur het boek Tintelingen, dat ingaat op het verband tussen literatuur en leven.

Wat ouder en niet meer leverbaar, maar wel de moeite waard zijn: Zo schrijf je een verdomd goede roman van James Frey ('een premisse is te vergelijken met de liefde in een huwelijk')

De techniek

Onmisbaar in de boekenkast of op het bureau van een schrijver, fictie of niet, is Jan Renkema's Schrijfwijzer. In de vijfde druk zijn alle moderne taalregels doorgevoerd en is digitale content beschikbaar. Een bijbel voor iedereen die met taal te maken heeft in het dagelijkse leven. En een musthave voor discussies op verjaardagsfeestjes over hen, hun en aanverwanten. Prijzig, maar broodnodig.

Heel specifiek en vast en zeker amper te vinden in de boekhandels (maar wel leverbaar!) is het in december 2014 verschenen Handboek tijdsverloop van Tjerk Noordraven. Tijd is een ingewikkeld ding in het leven zelf, maar in een boek helemaal. Ga je alles chronologisch vertellen of gebruik je flashbacks? Het boekje heeft een enigszins onprettige bladspiegel en is niet heel prettig leesbaar geschreven. Maar het bevat veel informatie over dit heel specifieke schrijfonderwerp.

Ook leuk

How blogs work van Stephanie Duval is een Nederlandstalige titel. Het bevat 'tips & tricks voor beginnende en ervaren bloggers'. Het is nu een jaar oud, maar omdat het niet heel technisch is, is het gevaar voor directe veroudering klein.

Hallo uitgevers?

Er zijn veel meer Engelstalige boeken over schrijven dan Nederlandstalig. Niet alles kan vertaald worden en niet alles is van toepassing in de Lage Landen. Toch is er één boek waarvan de genialiteit me doet duizelen. Wonderbook. The Illustrative Guide to Creating Imaginitive Fiction. Geschreven door Jeff VanderMeer, een sciencefictionauteur, wiens Southern Reach-trilogie onlangs bij De Bezige Bij werd gepubliceerd. Het is een boek waar je in blijft bladeren en kijken. Het van begin tot eind lezen kan, maar is geen must. Er is erg veel extra online content bij te vinden op Wonderbook Now, waaronder een interactieve 'exercise room'! Ben je geen schrijver en heb je geen enkele neiging om te gaan schrijven? Dan is Wonderbook nog steeds een wonderlijk boek dat je absoluut met aanschaffen. Het is wellicht wel wat te pittig voor lezers die niet zo geoefend zijn in de Engelse taal.

Andere erg vermakelijke Engelstalige schrijfboeken zijn onder andere:

• How not to write a novel van Sandra Newman & Howard Mittelmark, waarin 200 fouten worden beschreven die je absoluut niet moet maken als je ooit gepubliceerd wilt worden.
• The Kick-ass Writer van Chuck Wendig, met 1001 manieren om geweldige fictie te schrijven, gepubliceerd te worden en een publiek te verdienen. Die 1001 tips zijn opgedeeld in lijstjes van 25, zoals bijvoorbeeld '25 things you should know about theme'.
• The Art of War for Writers van James Scott Bell. Een schrijfboek aan de hand van Sun Tzu's klassieker De kunst van het oorlog voeren, met hoofdstukken als 'Characters all alone should do more than think' (grote valkuil voor beginners!) en 'Whining will not help you win the battle for publication'.

En heb je er nu helemaal geen zin meer in, dan is dit het enige boek dat je nodig hebt: De kunst om geen boek te schrijven (voor beginners en gevorderden).