Boek om taboe te doorbreken

Elke dag plegen vijf Nederlanders zelfmoord. Als bekende mensen zoals kunstenaar Herman Brood, acteur Antonie Kamerling of schrijver Joost Zwagerman dat doen, ontstaat er een schokgolf aan publiciteit over dit onderwerp. Maar normaal gesproken hoor je daar niemand over praten. Zelfdoding is nog steeds een enorm taboe, omhuld door heel veel schuldgevoel en vragen zonder antwoorden. De media zwijgen en hun intentie is goed: mensen niet op verkeerde gedachten brengen. Maar werkt dat? Steeds meer deskundigen en ook overlevenden pleiten voor meer openheid, voor het doorbreken van het taboe. Door de muur van zwijgen denken heel veel mensen dat ze de enigen zijn met dat soort gedachten en durven daar niet over te praten, laat staan hulp zoeken.

Het is lastig om te begrijpen wat er precies omgaat in mensen die aan zelfdoding denken, waarom ze dat als de enige uitkomst zien. Uit afscheidsbrieven blijkt vaak dat ze het gevoel hebben niet goed genoeg te zijn. De eisen van de maatschappij en de toenemende prestatiedruk leiden tot een steeds grotere groep mensen die er niet aan kunnen voldoen en daar ongelukkig van worden. Over feilbaarheidheid en eenzaamheid wordt er zelden gesproken. Mensen die hun doel halen krijgen heel veel schouderklopjes, mensen die het niet lukt worden zelden omarmd en getroost. Van depressieve mensen wordt er verwacht dat ze wat meer daadkracht tonen, dat het vanzelf lukt om depressie te overwinnen, als je het echt wilt. Helaas is dat niet zo simpel. Veel mensen willen niets liever, maar alleen wilskracht is soms niet genoeg.

Veel mensen denken ook dat hun zoiets nooit overkomt, omdat ze een sterke persoonlijkheid hebben. Maar het overkomt ook veel sterke mensen, maar liefst één op de vijf Nederlanders krijgt ooit zelf te maken met een psychische aandoening.

Er zijn veel voorbeelden van mensen die op het punt stonden om zelfmoord te plegen en later blij waren dat ze het toch niet gedaan hebben of dat het mislukte. Een van de mooiste voorbeelden vind ik de geniale componist Ludwig van Beethoven. Door zijn toenemende doofheid wilde hij op zijn 30ste al dood. Hij schreef het zelfs op, maar deed het uiteindelijk niet. Op zijn 53e dirigeerde hij zijn befaamde negende symfonie. Hij kon het overweldigende applaus van het publiek niet horen, maar hij kon de staande ovatie wel zien.

Als schrijver heb ik me pas in het onderwerp zelfdoding verdiept toen ik Tanja leerde kennen. Haar moeder, haar jonge vrolijke broer en de vader van haar dochtertje probeerden alledrie zelfmoord te plegen. Twee van hen lukte het. Tanja kon het niet verwerken en belandde in een zware depressie. Ons leven is niets anders dan een aaneenschakeling van kleine en grote overwinningen en verliezen. En ja, soms moet je jezelf volledig verliezen om de schoonheid van het leven te ontdekken. Dat lukte Tanja uiteindelijk ook, op een heel inspirerende manier.

Samen hebben we er een jaar aan gewerkt om haar verhaal op te schrijven. Toen het boek Als afscheid pijn doet onlangs verscheen, gebeurde iets merkwaardigs. Het persbericht was nog niet verstuurd of de eerste druk was al uitverkocht, via mond-tot-mond reclame. Dat was blijkbaar een onderwerp dat veel mensen raakte. Ondanks of misschien dankzij het taboe dat hopelijk mede door het openhartige verhaal van Tanja ooit doorbroken wordt.


Maak kans op een gesigneerd exemplaar van Als afscheid pijn doet. Bekijk het kader rechts naast deze column voor meer informatie en doe mee.