Boeken over boeken #2 - cult, eruditie en trivialiteit

Een uitgelezen hartstocht - De geschiedenis van 50 cultboeken in de 20ste eeuw

Op de cover prijkt De bibliothecaris van Arcimboldo. In het boek, een speciale Libris-uitgave uit 1990, vijftig titels die in hun tijd 'de hartstochten hoog deden oplaaien', maar vanzelf ook 'in de handen (vallen) van mensen die het met heilige verontwaardiging menen te moeten bestrijden'. Vijftig boeken die de cultstatus bereikten worden besproken en diverse auteurs, waaronder Ischa Meijer en Harry Mulisch, worden gevraagd naar hun cultboek. Tekenaar Siegfried Woldhek tekende er her en der portretjes bij.

In Pseudoniem of Pseudoniet werd de hedendaagse namendans van schrijvers en schrijfsters besproken. Maar die dans is natuurlijk niet pas in de 21e eeuw bedacht. Pauline Reage schreef in 1970 Histoire d'O of Het verhaal van O, een pornografisch boek dat Erica Jong walgelijk vond, maar Susan Sontag fascineerde. Een boek dat een schandaal veroorzaakte. 'En dus kwamen er tal van kenners en fijnproevers in het geweer om de verontwaardiging tegenwicht te geven. Als om strijd wezen ze op de schitterende stijl, de enorme spanning, en de diepzinnigheid van de thematiek. Al deze argumenten ten gunste van het boek hadden slechts één oogmerk: pornografie wit wassen tot literatuur. Want de aantrekkingskracht van vuilspuiterij zonder meer mag dan heel groot zijn, zodra er een cultureel vernis op kan worden aangebracht, smaakt de verboden vrucht dubbel zo aangenaam.'
Prachtig boek waarin je blijft lezen. En buitengewoon ruim leverbaar in het tweedehandse circuit. Zo leverbaar dat er zich in dit huis op elke verdieping een exemplaar bevindt.

Met de neus in de boeken - Simon Carmiggelt & Peter van Straaten

In 1979 mocht Simon Carmiggelt het Boekenweekgeschenk schrijven. Kennelijk had hij het woordenlimiet niet gehoord of zich er althans niets van aangetrokken, want het manuscript dat hij inleverde voor dit project was veel te lang. In deze heruitgave van dat geschenk, Met de neus in de boeken, dat onder de titel Mooi kado in die boekenweek werd weggegeven, is wel alles uit dat te uitgebreide manuscript te vinden. Het is zelfs nog aangevuld met wat stukjes en ook Peter van Straaten verzorgde nog wat extra illustraties. In 'Conversatie in de Boekenweek' is een ieder het in de boekenweek volgens Carmiggelt 'niet toegestaan zo ongeletterd en lauw te leven als u gewend bent'. Carmiggelt geeft vervolgens een aantal tips om deze week zo erudiet mogelijk te overleven. Bij een confrontatie met een kunstminnende enthousiasteling is zijn advies dit op te zeggen: 'Creativiteit is van een stuitende opdringerigheid. Ik was laatst bij mensen op bezoek, die een schil-de-rij aan de wand hadden hangen. Stel u voor, de gevoelsontlading van een ander! Obsceen. Ik ben weer gauw vertrokken. Ik werd lijfelijk misselijk.'
Zou het helpen? Misschien toch ook eens wat advies van Pierra Bayard lezen. Alhoewel Carmiggelt, geïllustreerd met Van Straaten, natuurlijk veel fijner lezen is.

Omgang met boeken - Wim J. Simons

Een boekje dat haar 50e verjaardag dit jaar viert, maar dat in stilte doet, want niemand kent het dingetje meer, is Omgang met boeken van Wim J. Simons. Het is in 1965 verschenen ter ere van de eerste Nationale Boekenmarkt. Het bespreekt het boek van auteur tot lezer, de twee polen waartussen zich het leven van een boek afspeelt. Simons benoemt onder andere het fenomeen 'het triviale boek', dat buitengewoon succesvol is, met name onder huisvrouwen, en volgens een vast schema en aan de lopende band vervaardigd wordt. Ze worden evenwel niet via de reguliere boekhandel en uitgeverij verkocht. Deze triviale boeken, lektuur, leesvoer of ook keukenmeidenromans waren postordertitels, die men uit foldertjes kon bestellen. 'Vooral bij het genre doktersroman worden wij wat dit betreft op bijzonder fraaie staaltjes getrakteerd. Een doktersroman volgens het goede recept eindigt steeds met de grote liefde van een arts (bij voorkeur chirurg of vrouwenarts) met een van zijn verpleegsters of patiënten, nadat hij eerst de ongenaakbare in zijn werk opgaande geneesheer was of ook wel de grote minnaar die het bij niemand kon vinden.'

De boekencorner van Goos Verhoef! - Wim de Bie

Wij hebben verhalen uit de boekhandel van Eric Herni. Wim de Bie had Goos Verhoef. Goos maakt, net als Eric, heel veel mee en heeft zo heel veel mensenkennis opgedaan. 'Wie de hele dag in een winkel staat en dus met veel mensen omgaat die krijgt zeker veel mensenkennis. Zou je denken. Is ook zo. Maar voornamelijk leer je dat er op mensen geen peil te trekken valt. Dat het anders is dan wat het lijkt.' Hij beschrijft een enorme bonk spieren die binnen komt stappen en hem al voorzichtig naar zijn koevoet doet reiken, maar met een zachtaardig piepstemmetje naar een pakje shag vraagt. Andersom kan het ook '...zachte oude dametjes ontpoppen zich als keihard voordringende tangen.'

Ook weet Goos dat hij zijn vaste klanten maar beter eerlijk kan adviseren. Hij wil mevrouw Van der Zanden (geen familie, red.) geen oor aannaaien: 'Dus als mevrouw Van der Zanden mij bijvoorbeeld vraagt van Goos is dit een goed boek dan zal ik zeggen doet u dat maar niet mevrouw van der Zanden want ik wil de volgende morgen geen kwaaie mevrouw van der Zanden in de zaak zo simpel is dat. Sorry voor dit gekanker maar zo liggen de zaken.'

Decicated to ...

Een Engelstalig boekje vol gevonden schatten in tweedehands boeken. Heerlijk om door boeken te bladeren die elders zijn geweest, door lezers zijn beroerd en lezers hebben beroerd. Het mooiste zijn de boodschappen, de kaartjes, krantenknipsels en soortgelijke vondsten. Decicated to ... is een boekje dat persoonlijke wensen en boodschappen van de gever voor de ontvanger heeft geschreven. In een exemplaar van Walden van Henry David Thoreau: 'Dear Snell, Happy birthday. Hope you enjoy this book. If you don't, send it back and I'll never send you anything ever again. Oooh! Spud, 2003.'
Overigens is het heiligschennis in het tweedehandse circuit om losse voorwerpen die in het boek zitten te verwijderen, zoals een oude boekenlegger, een postkaartje, een knipsel of een gedroogde bloem. Laat het er gewoon lekker in zitten.

Lees meer

Boeken over boeken #1 - een apotheek en een bibliofiel