Boekenkrant interviewt Marjolijn van Heemstra
Door Robert van Weperen
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2023
Wat is ruimte waard
Marjolijn van Heemstra
In de ruimte lonkt het nieuwe goud. Waar vroeger verre landschappen gekoloniseerd werden, zijn nu planeten aan de beurt. Miljardairs lanceren de ene raket na de andere, er zijn plannen voor mijnbouw op asteroïden en voor een tankstation op de maan voor wie op doorreis is naar Mars. Maar ten koste van wat? In dit boek neemt Marjolijn van Heemstra je mee naar de vertes die rijk maken en toont ze de verarming die dat tegelijkertijd teweegbrengt.
Marjolijn, om meteen in de stemming te komen, wat is je sterrenbeeld? En je ascendant?
Mijn sterrenbeeld is Waterman. Ik heb alleen geen idee wat mijn ascendant is. Ooit heb ik mij daar wel in verdiept, maar ik heb dat niet meer paraat.
Bij De Correspondent gaf je eerder het boek In lichtjaren heeft niemand haast uit. Je bent duidelijk gefascineerd door het heelal. Waarom? Is de wereld niet groot genoeg?
De wereld ís het heelal. We komen uit de ruimte, en daar zitten we nu. Verder is het zo dat ik graag naar boven kijk, naar een heldere sterrenhemel als het even kan. Het fascineert mij dat de bouwstenen van het leven uit het heelal komen. In de dagelijkse praktijk beperkt ons denken zich hoofdzakelijk tot de aarde, maar we komen toch echt uit de ruimte!
Je noemt jezelf een schrijver die theater maakt. Maar niet een filosofe. Was dat een voor- of nadeel bij deze opdracht van de Maand van de Filosofie?
Ik denk dat dat niets uitmaakt. Het gaat er in een essay om, om denkend ergens te komen en nieuwe verbanden aan te brengen. Dat doe ik door een link te leggen tussen Suriname – dat als een wingewest zonder enige scrupules van haar bodemschatten werd beroofd – en de maan, die nu misschien wel eenzelfde lot wacht. Voor dat laatste vraag ik aandacht. Ik vind dat zo belangrijk, omdat bijvoorbeeld tijdens de Apollo-vluchten de maan als een waardeloos en zielloos object werd afgeschilderd. Ik pleit ervoor de maan juist een gezicht, een gestalte te geven. Of beter: weer terug te geven. Dit hemellichaam had, tot voor kort, een enorme culturele en spirituele waarde, maar geen economische. Er is in de moderne tijd nauwelijks nagedacht over de rol van de maan. Terwijl er wel eindeloos over kolonialisme is geschreven. Met mijn essay zoom ik daarom in op het verband tussen de maan en het kolonialisme. Misschien loop ik op de zaken vooruit – ze zijn tenslotte nog niet aan het graven – maar het lijkt mij verstandig er nu alvast over na te denken. Zeker tegen de achtergrond van de ambities van bijvoorbeeld SpaceX en Blue Origin. We zijn zo gewend geraakt zielloos naar de wereld te kijken.
'Diep vanbinnen weten we dat iets anders dan geld ons gelukkig maakt.'
Denk je dat je de ogen van Musk, Bezos en de CEO’s van de lunaire economie kunt openen?
Ik schat in dat Musk niet echt openstaat voor anders denken. Maar vergeet niet, hij is slechts de voorman van een beweging. Hij is heus niet zo briljant als dat hem wordt toegedicht. Het zijn de duizenden mensen om hem heen die zijn ambities mogelijk maken. En misschien kunnen zij ervoor zorgen dat we respectvoller naar de wereld gaan kijken.
Iets anders, de titel luidt Wat is ruimte waard. Was er op het boekomslag geen plek voor een vraagteken?
Dat viel mij eerlijk gezegd pas op toen het ontwerp al klaar was. Ik vind het wel mooi staan.
De lunaire economie zal honderden miljarden dollars opleveren. Ken je een voorbeeld waarbij de natuur het won van economische argumenten?
Zeker. We hebben beschermde natuurgebieden en nu is er ook aandacht voor de oceanen. In het dagelijks leven kiezen we toch ook niet altijd voor het geld? We lezen een boek, gaan naar een voetbalwedstrijd of maken een praatje met de buren. Diep vanbinnen weten we dat iets anders dan geld ons gelukkig maakt.
Stel je mag mee in de SpaceX van Musk naar de maan. Zou je de uitnodiging accepteren? En zo ja, wat verwacht je?
Gaat Musk ook mee? Het lijkt mij een afschuwelijk zware reis. En op de maan zit je opgesloten in zo’n pak. Als ik erover kan schrijven, lijkt het mij wel heel interessant. Vooral als er een bont gezelschap meereist dat op heel veel verschillende manieren naar het fenomeen maan kijkt.
Boekenkrant op Hebban
Iedere eerste maandag van de maand verschijnt een nieuwe editie van de Boekenkrant. De Boekenkrant wordt verspreid via boekhandels, bibliotheken en scholen in Nederland en Vlaanderen. Interviews van de Boekenkrant zijn met enige regelmaat ook op Hebban te vinden.
Auteursafbeelding: © Frank Ruiter via Boekenkrant
