Boekenpraat: De Das - Heb jij een kelder, Katja?
De Das
Frederik Persson Winter, vertaald door Sophie Kuiper
Elk jaar, in de nacht van 5 op 6 november, slaat hij toe, de Das. Een seriemoordenaar die inbreekt in de kelder van het huis van zijn prooi. Zijn slachtoffers worden de grond in gesleept en verdwijnen vervolgens spoorloos.
Op een dag vindt uitgever Annika Granlund voor de deur van haar kantoor een met modder besmeurd manuscript. De titel is De Das en het verhaal is een morbide biografie van een seriemoordenaar die ondergronds leeft. Annika ziet kans met dit manuscript haar noodlijdende uitgeverij te redden, die failliet zal gaan als ze niet snel een bestseller vindt.
Ze besluit het uit te geven, ook al is het een controversieel verhaal. Haar beslissing blijkt dramatische gevolgen te hebben en langzaam maar zeker raakt ze weer in de greep van de duistere krachten die ze als kind dacht te hebben overwonnen.
Wie is de Das? Wie schreef het boek? En wie of wat houdt zich schuil onder de grond?
Een genrebender vol horrorvibes
Debbie: 'Katja, wat dapper dat je deze eerste Boekenpraat in deze vorm met mij wil doen. We lezen De Das, een thriller met een mogelijk bovennatuurlijk tintje. Het sprak mij meteen aan, mede vanwege het zeer sympathieke interview dat hij aan Hebban gaf. Ik lees graag heel breed, maar als er een mogelijke "genrebender" op mijn pad komt, een boek dat een beetje snoept van meerdere genres, dan ben ik meteen geïnteresseerd. Waarom trok dit boek jouw aandacht en sprong je in dit avontuur met mij?'
Katja: 'Zo dapper ben ik niet. Ik vind het hartstikke spannend om de aftrap te doen van deze nieuwe Boekenpraat. Ook nog met een boek met een bovennatuurlijk tintje. Ik heb dit soort boeken jarenlang vermeden uit angst voor slapeloze nachten. Het leesfragment trok me over de streep. Ik moest denken aan 'De Detta dossiers'-reeks van Winchester McFly. Die boeken zijn een mix tussen een thriller en het speculatieve, maar dan met een portie humor. Die heb ik met plezier gelezen. Als er een samenleesproject met een vergelijkbaar boek voorbij komt, dan doe ik daar graag aan mee.'
'Ik wil blijven doorlezen omdat ik zoveel vragen heb.' – Katja
Debbie: 'Het boek is inmiddels binnen, wat vind jij van de cover? Wie is die blote man op de cover, is dat De Das meteen al? Krijg jij er de griezelkriebels van?'
Katja: 'Zeker. Horrorvibes alom. Dit type man zit in ons collectieve geheugen; Gollum, Voldemort, misschien Freddy Krueger. Dat naakte lijf en het kale hoofd, geeft hem iets ongrijpbaars. Tegelijkertijd is het duidelijk een mens. Ik zou hem niet graag in mijn huis tegenkomen. Waar doet het jou aan denken?'
Debbie: 'Aan een naakte molrat. Dat komt door dat glanzende, kale hoofd. Het doet me meteen denken aan iets dat makkelijk onder de grond glibbert. Maar vooral de manier waarop deze man op die tafel zit geeft me de zenuwen. Hij ziet er volledig zeker van zichzelf uit, dreigend. Ben jij al begonnen?'
Een thriller in aktes
Katja: ‘Ik heb de eerste akte al uit. Het leest heel vlot; korte hoofdstukken en eenvoudig taalgebruik. Leuk dat inkijkje in de uitgeverswereld via hoofdpersoon Annika. Als ze op zoek gaan naar een manuscript om de uitgeverij uit de rode cijfers te halen, worden de genres sciencefiction, fantasy en horror meteen afgewezen. De alternatieve genres verkopen alleen als ze verpakt worden als een moordmysterie. Is dat niet precies de omschrijving van dit boek? Ik vraag me af of Fredrik Persson Winter hier zelf tegenaan is gelopen in zijn schrijverschap.
Aan het manuscript dat het faillissement van de uitgever moet voorkomen, kleven nogal wat morele en juridische bezwaren. Die worden vrij gemakkelijk uit de weg geruimd. Alles om de uitgeverij te redden van de ondergang. Die belangen wegen kennelijk zwaarder dan het maatschappelijk belang. En dan zijn er die schrapende geluiden die Annika steeds vaker hoort. Wie of wat veroorzaakt dat? Is dat haar knagende geweten? Of is toch een knagende naakte molrat?
Echt spannend vind ik het nog niet. Ik wil blijven doorlezen omdat ik zoveel vragen heb. Wat vind jij ervan tot nu toe?’
Debbie: 'Het lijkt er inderdaad op dat Winter dit zelf heeft ervaren, of niet? Hij is fan van de speculatieve genres en zal als schrijver in die richting ook wel het een en ander ontdekt hebben over de populariteit en het succes van genres bij uitgeverijen en lezers. Ik ben zelf een fervent lezer van speculatieve fictie en ben aardig teleurgesteld in de kansen die Nederlandse uitgeverijen boeken uit die genres geven.
'Het moet het onderzoek interessant maken, maar het voelt gekunsteld.' – Katja
Ik ben een lekker eind op weg en vind het goed geschreven! En ik vind het toch al wel aardig spannend. De kleine citaatjes van De Das boven elk hoofdstuk dragen bij aan die spanning, maar vooral de ervaring die Annika in haar jeugd heeft gehad en nu eindelijk vertelt aan haar man deed me spijt krijgen dat ik het boek las vlak voor het slapen gaan. Nu ben ik al niet zo’n held met griezelig gedoe, maar dat subtiele geschraap... En die hoopjes modder in de hal van de uitgever… Brrrr! Wel is er nog vrij weinig aandacht voor het onderzoek naar deze seriemoordenaar die al vijf jaar ongestoord zijn gang gaat op 6 november. Ik gok dat daar verderop in het boek wel een stroomversnelling van gaat aankomen.
De wisselwerking tussen rechercheur Cecilia en uitgeefster Annika werkt goed. Hun hoofdstukken hebben elk een heel eigen sfeer en de personages hebben een heel eigen stem. Dat vind ik sterk gedaan door Winter. Fijne, levensechte personages.'
Geschraap en gefluister
Katja: 'Het geschraap en gefluister vind ik ook eng. Ik heb een tijdje een steenmarter in huis gehad. Die hoorde ik 's nachts op zolder stommelen. Dat gebeurde recht boven mijn hoofd. Vooral het gruis dat langs het openstaande kiepraam naar beneden dwarrelde als hij naar boven klom, gaf me de kriebels. En dan wist ik nog wat de geluiden veroorzaakte. Die angst van Annika is zo begrijpelijk. Ook die kleine citaten zijn leuk gedaan. Zo wordt steeds een klein beetje onthuld over De Das en zijn motieven. Het begin is sterk.
Helaas ben ik over de tweede helft minder enthousiast. Het onderzoek naar De Das krijgt zeker meer aandacht, maar het recherchewerk is behoorlijk knullig. In plaats van een actieve zoektocht, lijken ze te wachten op een doorbraak. Zelfs sporen die op een presenteerblaadje worden aangereikt, volgen ze niet of pas heel laat. Subplots worden geïntroduceerd en vervolgens niet goed uitgewerkt. Het moet het onderzoek interessant maken, maar het voelt gekunsteld. Die zijlijntjes dragen weinig bij aan het verhaal. Als lezer weet je meer dan het rechercheteam. Dat haalt alle spanning weg uit het thrillerelement van het boek.
Wat sterk overeind blijft is het personage Annika, haar psychische gesteldheid en de vreemde verschijnselen in en rond het huis. Wat is echt en wat is paranoia? In dat deel van het verhaal zit de spanning en het mysterie. Winter beschrijft het heel filmisch en juist hierover wil ik meer lezen. Het verbaast me dat een bangerik als ik het meest geniet van het psychologische horror-gedeelte. Wat bevalt jou het meest in De Das?'
'Heb jij een kelder, Katja?' – Debbie
Debbie: 'Dat ben ik met je eens. Alhoewel rechercheur Cecilia als een echte badass wordt neergezet, is dit geen boek om te lezen als je houdt van stevig recherchewerk. Dat deel van het mysterie krijgt weinig aandacht en dat vind ik best jammer. Cecilia is een uitstekende hoofdpersoon, een prima tegenspeler van uitgeefster Annika, maar ze wordt veel minder uitgediept. Los van haar eindeloze Tinder-gescroll en geswipe, krijgen we niet zo veel mee over dit interessante personage en dat vind ik een gemis.
In het tweede deel zakt de spanning een tikje in. Het belandt dan een klein beetje in een sleur, een vreemd middenstuk waar de schrijver even de weg kwijt lijkt te raken. Gaandeweg pakt die spanning wel weer op, vind ik. Ik had het einde zien aankomen, maar ik kan niet zeggen dat ik dat vervelend vond. Omdat je als lezer meer weet, dankzij die citaatjes boven elk hoofdstuk en het toegevoegde perspectief vanuit De Das zelf, bouwt die spanning juist leuk op en je blijft je wel lang afvragen hoe het nou precies zit.'
Barricadeer je kelder!
Debbie: 'In het algemeen vond ik dit zeker een geslaagde thriller, mede vanwege de uitstekende schrijfstijl van Fredrik Persson Winter, al bevat het boek zeker wat minpunten. Ook zit ik na te denken of het handig is om onze kruipruimte dicht te spijkeren of een betonblok op het luik te plaatsen. Heb jij een kelder, Katja?'
Katja: 'Haha nee, gelukkig geen kelder! En het metalen luikje van mijn kruipruimte is zo vervormd dat het alleen open gaat als je er flink op gaat beuken. Dat werkt net zo goed als een betonblok. Ik ben wel veilig voor De Das.'
