Boekenpraat - Dogs of War van Adrian Tchaikovsky

Dogs of War van Adrian Tchaikovsky

'My name is Rex. I am a good dog.

Rex is also seven foot tall at the shoulder, bulletproof, bristling with heavy calibre weaponry and his voice resonates with subsonics especially designed to instil fear. With Dragon, Honey and Bees, he's part of a Multiform Assault Pack operating in the lawless anarchy of Campeche, south-eastern Mexico.

Rex is a genetically engineered Bioform, a deadly weapon in a dirty war. He has the intelligence to carry out his orders and feedback implants to reward him when he does. All he wants to be is a Good Dog. And to do that he must do exactly what Master says and Master says he's got to kill a lot of enemies.

But who, exactly, are the enemies? What happens when Master is tried as a war criminal? What rights does the Geneva Convention grant weapons? Do Rex and his fellow Bioforms even have a right to exist? And what happens when Rex slips his leash?'

Adrian Tchaikovsky is een Britse fantasy- en sciencefictionauteur. Hij is het meest bekend van zijn Shadows of the Apt fantasyserie. In 2016 won hij de Arthur C. Clarke Award voor zijn sciencefictionroman Children of Time.

Debbie: 'Adrian Tchaikovsky is de meest populaire nooit-vertaalde auteur ooit, geloof ik. Zijn Shadows of the Apt-serie, Echoes of the Fall, Children of Time en handvol standalones, niets van dat alles is ooit opgepakt voor vertaling naar het Nederlands. Hij won de Arthur C. Clarke en de British Fantasy Society Awards met verschillende romans. Merkwaardig, vind je niet?'

Martijn: 'Eigenaardig inderdaad, al zijn er natuurlijk heel wat series die niet vertaald worden. Ik heb zijn fantasyserie niet gelezen, maar ik vind zijn sciencefiction absoluut de moeite waard. Eerder las ik al Ironclads, een novelle die ook in het militaire SF subgenre valt. In het kader van dat boek heb ik Tchaikovsky ook geïnterviewd en werd ik erg benieuwd naar Dogs of war.'

Debbie: 'Dogs of war is een vrij heldere titel voor dit boek. Het gaat over honden die speciaal zijn gefokt en ontwikkeld om in de oorlog in te kunnen zetten. Hoofdpersonage is Rex, een enorm monster van een hond, leider van zijn kleine, speciale team van Bioforms, waarin beer Honey, bijenkolonie Bees en Dragon zitten. De wereld, de Bioforms en de onderlinge verhoudingen zijn prachtig neergezet, heel boeiend.'

Martijn: 'De introductie van dit bioform multipack is ook erg sterk gedaan inderdaad: je beleeft een militaire actie vanuit het perspectief van Rex. Hij is een opgevoerde hond, met veel hogere intelligentie dan zijn 'normale' soortgenoten, maar veel besef van hoe de wereld in elkaar zit heeft hij niet. Nog niet. Dat maakt dat je met je menselijke normen en waarden wel even aan de bak moet om Rex en zijn makkers te begrijpen. Maar zodra je in die vibe zit, voert het verhaal je makkelijk mee.'

Debbie: 'De plot is ook niet zo ingewikkeld. Rex gehoorzaamt commando's, doet wat hij moet doen van zijn meester en krijgt via zijn feedbackchip dan een schouderkopje in de vorm van het zo verlangde 'Good Boy" te horen. Als lezer weet je al vrij vlot dat er iets helemaal niet in orde is, omdat Rex het heeft over "grote" en "kleine" mensen die hij aanvalt. Dat betekent dat hij in zijn opdrachten ook kinderen doodt. Hier schrik je een beetje van. Het is erg goed gedaan, omdat je vanuit Rex kijkt en ervan uit gaat dat hij "the good guy" is.'

Martijn: 'En dat maakt - zeker de opening en later het proces - zo goed: je leeft mee met wat Rex en de zijnen doen en ook al weet je dat dat vaak niet pluis is, Tchaikovsky verleidt je toch met hen te sympathiseren. Daarmee legt hij een goede basis voor vragen over strafbaarheid, "befehl ist befehl" en de rechten van gemanipuleerde wezens. Zoals de achterflap al vraagt: "What rights does the Geneva Convention grant weapons?". Mooie thema's.'

Debbie: 'Het boek is een beetje gek om uit te leggen, zonder te doen lijken dat je een of ander kinderboekje leest, met honden en beren en draken, maar het zit boordevol thema's en een toekomstvisie. Er is zelfbeschikkingsrecht, autonomie, genetische manipulatie, hierarchie, ethiek in oorlogsvoering et cetera. Rex is gemaakt om bevelen op te volgen en draait volledig op zijn feedbackchip. Als hij zelf beslissingen moet maken, raakt hij in de war, want wie vertelt hem dan of de groep mensen die hij tegenkomt vijand of vriend is. En wie zegt hem dat hij een "Good boy" is, zodat hij weet dat hij het goed gedaan heeft. '

Martijn: 'Dat geeft af en toe vreemde situaties: Rex is de leider van de groep, maar Honey is veel slimmer en als hij niet weet wat hij moet doen, kijkt hij haar aan. Dat geeft hem ook iets tragisch, zonder feedbackchip.'

Debbie: 'Rex groeit hier in, omdat het moet, omdat zijn natuurlijke leiderschapskwaliteiten hem bij afwezigheid van orders dwingen de volgende stap te zetten. Die interne strijd van Rex tussen leider en volger blijft het hele boek door actief. Ik kan me er wel mee identificeren. Hoe makkelijk is het vaak als je gewoon verteld wordt wat er gedaan moet worden, zonder dat je dat allemaal zelf moet verzinnen.'

Martijn: 'Als je zelf niet de knop om hoeft te zetten, de beslissing om in actie te komen moet nemen, gaat dat vast makkelijker. Maar de consequenties zijn ook heftig, want als hij zich later beseft wat hij allemaal heeft gedaan onder invloed van de meester, is dat wel traumatisch. En dat maakt Rex weer aandoenlijk, ondanks dat je steeds weet dat hij een hond zo groot als een stier is, die je elk moment de kop af kan bijten.'

Debbie: 'Het is lastig om dit boek zonder spoilers te bespreken, omdat er veel gebeurt, al vroeg in het boek. Er zitten hartverscheurende momenten in.'

Martijn: 'Die scène op het dak van de kerk... De mededeling van Bees... Nee, geen spoilers! Maar inderdaad hartverscheurend af en toe. Heel knap dat dat lukt met deze cast van ongebruikelijke personages.'

Debbie: 'Het einde vond ik net even wat minder sterk gedaan. Rex groeit in zijn nieuwe rol(len), maar de wereld is niet een heel veilige en fijne plek voor wezens als hij. Tchaikovsky verzandt daar een beetje in gedachtenstromen en filosofisch gepeins. Ik heb wel enorm genoten van het boek, door de wereldbouw, de unieke wezens, de boeiende verwerking van verschillende thema's.'

Martijn: 'Nog regelmatig vertel ik mensen dat Rex een Good Dog is. Sterker nog: ik begon weer over dit boek in één van mijn Schrijversacademie fantasy- en sciencefictiongroepen, toen een student zei: "Ja, maar dat vertelde je vorige keer ook al!". Tsja, dan heeft het wel indruk gemaakt. Wel ben ik het met je eens dat het naar het einde toe wat minder scherp wordt, maar het eerste tweederde deel is echt heel goed.'

Debbie: 'Jij las het boek eerder dan ik en bleef maar af en toe voor je uit praten:"Rex is a good dog". Ik snapte de fascinatie natuurlijk pas nadat ook ik Rex had leren kennen en zijn good dog en bad dog had ontdekt. Wat ik ook fascinerend vond was de liefde van Rex voor zijn foute en corrupte baas, die uiteindelijk helemaal niet zijn belang voor ogen heeft. Rex moet luisteren naar zijn baas en daarom houdt hij van hem. Dat komt later nog een paar keer sterk terug. En Rex' ontdekking dat zijn stem niet bij hem past. Hij heeft als oorlogsmachine met opzet een zo angstaanjagend mogelijke gromstem gekregen. Hij kan niet met een andere stem praten. Geweldig.'

Martijn: 'De schrijfstijl in Dogs of war vind ik fris en passend. Rex heeft een erg directe stem: tegenwoordige tijd, in het moment, met communicatiekanalen als alternatief voor dialoog en een breder waarnemingsspectrum dan mensen. De andere gezichtspunten zijn in de verleden tijd en laten meer beschouwing toe. Wat vond jij van die aanpak?'

Debbie: 'Het is feilloos en naadloos. Ik vind het heel prettig leesbaar, een heel persoonlijke schrijfstijl. Je hoeft weinig moeite te doen om het verhaal te benaderen. Dat komt wel naar je toe. Ik ga wel graag meer van hem lezen nu. Gelukkig heb ik al het een en ander klaar liggen.'

Martijn: 'Ik vond het interessant en grappig om te lezen dat Tchaikovsky veel van zijn verhalen - vooral de Shadows of the Apt-serie - gebaseerd heeft op een rollenspel dat hij leidde toen hij nog studeerde. En voor het uitschrijven van actiescènes gebruikt hij live action role playing. Dat komt natuurlijk vaker voor (Steven Erikson en Ian Esslemont hebben hun Malazan-wereld ook op een RPG gebaseerd), maar ik ben benieuwd of en zo ja hoe hij dat vertaalt naar zijn sciencefiction. Ik neem niet aan dat hij een uit de kluiten gewassen Kangal, een beer en een varaan het bos in stuurt om Rex' acties op te baseren.'

Debbie: 'Hij heeft thuis vast een Duitse herder die bevelen kan opvolgen. Daarnaast heeft hij eindeloos pandavideo's gekeken voor Honey en de hivemind bestudeerd voor Bees. Dragon lijkt me het moeilijkste en die is ook eigenlijk wel het meest complex, maar die hoort ook vreemd te zijn, als koudbloedig reptiel.'

Martijn: 'Zoals ik al noemde, raad ik dit boek te pas (en dus soms ook dubbel of te onpas) aan. Wellicht een beetje te enthousiast, want het einde had echt beter gekund, maar Rex en zijn verhaal hebben me echt meegesleept. Goed boek, stoere militaire SF, met meer dan genoeg morele vragen als tegenwicht tegen het brute geweld.'

Debbie van der Zande en Martijn Lindeboom ontmoetten elkaar in 2007, bij de prijsuitreiking van een verhalenwedstrijd waar zij jurylid en hij deelnemer was. In 2015 publiceerden zij samen het boek Hoe schrijf je Fantasy & Sciencefiction? in de fameuze witte Schrijfbibliotheek-reeks van Atlas Contact. Zij is redacteur en communitymanager bij Hebban. Hij is freelance jurist en schrijver, heeft een eigen Taekwon-Do school en is redacteur bij Hebban. Samen wonen ze in een huis met (inmiddels) 7.999 boeken, verzorgen ze een stel bejaarde katten, vangen ze pleeghonden op en dan is er ook nog een Japie.