Boekenpraat: Elder Race - Martijn en Anouk
Elder Race
Adrian Tchaikovsky
A junior anthropologist on a distant planet must help the locals he has sworn to study to save a planet from an unbeatable foe. Lynesse is the lowly Fourth Daughter of the queen, and always getting in the way. But a demon is terrorizing the land, and now she's an adult (albeit barely) with responsibilities (she tells herself). Although she still gets in the way, she understands that the only way to save her people is to invoke the pact between her family and the Elder sorcerer who has inhabited the local tower for as long as her people have lived here (though none in living memory has approached it). But Elder Nyr isn't a sorcerer, and he is forbidden to help, and his knowledge of science tells him the threat cannot possibly be a demon.
Oppakken
Anouk: 'Hoe ik ertoe ben gekomen Elder Race te lezen, weet iedereen denk ik inmiddels wel: ik zag dat jij het als je laatste boek van 2022 / eerste boek van 2023 had genoemd en raakte erdoor geïntrigeerd. Het boek is aan de ene kant sciencefiction, aan de andere kant fantasy en dat is echt geen gemakkelijke opgave. Urban fantasy komt er de laatste jaren wel wat meer bij in de buurt, maar de twee écht combineren? Ik was zo benieuwd of het zou werken. Adrian Tchaikovsky is niet de minste auteur, dus ik had er wel vertrouwen in. Ik moet in alle eerlijkheid bekennen nooit eerder iets van hem gelezen te hebben. Ik was het steeds van plan en kwam er dan niet aan toe. Elder Race kwam wat dat betreft echt op een perfect moment voorbij. Maar nu is de grote vraag: gezien ik het boek door jou ben gaan lezen, waarom heb jij het boek opgepakt?'
Martijn: 'Ik heb al wel meerdere boeken van Tchaikovsky gelezen en ik heb hem een keer geïnterviewd, over een andere novelle van hem: Ironclads. Tchaikovsky is heel veelzijdig, van epische fantasy naar militaire sciencefiction, via SF-horror naar urban fantasy en terug, hij schrijft in alle genres. En dan is een combinatie van SF en fantasy wel een logische én intrigerende keuze. Maar ook als het een ander thema had gehad, dan had ik nog Elder Race opgepakt, denk ik.'
Anouk: 'Ik vond het een heel fijne kennismaking met de auteur en ik ga zeker meer van hem lezen nu ik de smaak te pakken heb. Maar waar te beginnen als een oeuvre zo breed is? Het klinkt alsof Tchaikovsky lezen een kennismaking betekent met zo'n beetje elk aspect van het speculatieve genre – je hoeft niet ver te zoeken als je bij dezelfde auteur kunt blijven. Jij hebt duidelijk al heel wat van hem gelezen, dus welke zou je me als tweede boek aanraden?'
Martijn: 'Dat is nog best lastig, omdat het inderdaad zo breed is... lang en kort, sciencefction en fantasy en dan ook nog een hele rits subgenres ... Als je SF uit wilt proberen, zou ik denk ik Dogs of War aanraden: near future militaire sciencefiction met genetisch gemodificeerde dieren als 'bioform' wapens, waaronder Rex, de hond van de titel. Debbie en ik hebben er een Boekenpraat over gedaan. Als je eerst de fantasykant op wilt, kan ik Made Things tippen: een novelle over de onderwereld van een fantasystad, waar de hoofdpersoon moet zien te overleven met de hulp van zelfbewuste en zeer eigenwijze poppetjes. In veel van Tchaikovsky's boeken komen dieren of aparte wezens voor, zoals onder andere intelligente spinnen in Children of Time. Ook een aanrader trouwens, die vertaald wordt door Iceberg Books; de eerste Tchaikovsky in het Nederlands.'
Anouk: 'Oh, wat goed dat er een vertaling komt! Ik hou wel van rare wezens, en intelligente spinnen klinkt heerlijk griezelig. Maar ook Made Things klinkt goed. Novelles zijn fijne instapmodellen als je even niet de puf hebt voor een complete serie. En Dogs of War! Ik ben dol op honden, zelfs als ze gemodificeerde wapens zijn en waarschijnlijk super scary. Al vermoed ik dat Rex anders is. Ik heb mijn 'Wil ik lezen'-plank alweer vol staan.'
Martijn: 'Rex is a good dog... Rex is ook twee meter tien op schofthoogte, is kogelvrij, er steken zware wapens uit zijn rug en zijn stem vibreert op subsonisch niveau, bedoeld om angst in te boezemen... Super scary inderdaad!'
Genre
Martijn: 'Elder Race is een mooi voorbeeld van het mengen van sciencefiction en fantasy. Anders dan bijvoorbeeld Star Wars, waar een fantasyverhaal gepresenteerd wordt als sciencefiction, is het hier anderom. Wat vond jij daarvan?'
Anouk: 'Ik vond dat echt supergaaf! Het is zo moeilijk om sciencefiction en fantasy met elkaar te mengen, de twee systemen dringen samen om dezelfde plaats en je moet van goede huize komen als je dat wilt laten werken. En Tchaikovsky laat het zo simpel lijken met de twee perspectieven, de een magisch en de ander technologisch. En hij laat in het midden wat datgene is waar ze tegen vechten. Is het iets dat Nyr voorbij is gestreefd aan technologie en hij dus ook niet begrijpt, of is het echte magie en is Lynesse Fourth Daughter helemaal niet zo'n onwetend koloniaaltje als hij denkt? Daar kun je eeuwig over speculeren.
Die scène waarin Nyr probeert uit te leggen dat hij technologisch gewoon verder is dan zij, terwijl zij in haar taal alleen hoort hoe zijn magie werkt, is zo goed gedaan. Je ziet het naast elkaar en je begint halverwege te begrijpen dat hij echt niet tot haar door kan dringen gebaseerd op de woorden die ze met elkaar kunnen uitwisselen. Dat is enorm frustrerend als lezer en daarom juist zo goed. Tchaikovsky laat zo echt zien wat taal betekent en hoe moeilijk communiceren kan zijn met iemand als je andere interpretaties voor dezelfde woorden hebt. Dat kun je ook weer helemaal betrekken op onze wereld, zoals goede SFF hoort te doen.'
Martijn: 'Dat vond ik de sleutelscène inderdaad, briljant gedaan. Hun wereldbeelden zijn zo anders dat ze – ondanks dat ze dezelfde taal spreken – volkomen langs elkaar heen praten. Mooi en inderdaad een goede bespiegeling op onze wereld.'
Personages
Anouk: 'Een heel interessant element vind ik de depressie van Nyr. Ik ben er zelf niet onbekend mee én ik heb psychologie gestudeerd, waardoor ik het vaak van verschillende kanten wil bekijken. Van de manier waarop hij Lyn duidelijk probeert te maken wat het is tot zijn eigen overwegingen met betrekking tot zijn technologische hulpmiddelen, Tchaikovsky bespreekt in de novelle heel veel aspecten van depressie. Ik vond het best verrassend om dat zo uitgediept te zien in een novelle, waar je toch maar beperkte ruimte hebt en een andere auteur misschien eerder voor actie zou kiezen.'
Martijn: 'En toch zit het vol met actie, zowel fysiek als verbaal, dus het drukt elkaar niet weg. Ook fascinerend vind ik dat hij – als hij zijn tech goed afgesteld heeft – zich niet slecht voelt, maar dat hij toch weet dat hij depressief is en dat het er een keer uit moet (maar nu even niet). Lyn is dan weer het tegenovergestelde: een beetje overmoedig, ondoordacht en steeds met de hoop en verwachting dat alles wel goed zal komen, terwijl niets daar overtuigend op wijst. Aandoenlijk, naïef en toch ook stoer karakter. Wie was jouw favoriet?'
Anouk: 'Nyr was mijn favoriet, ik kon echt helemaal in zijn hoofd kruipen. Maar de combinatie van Nyr en Lyn is zo leuk. Ik las een recensie van iemand die hen omschreef als een 'almost-love story' en dat is het inderdaad. Maar ze zijn niet alleen schattig samen, ze zijn ook grappig. Ik zou met liefde meer verhalen over die twee lezen, een duo dat elkaar enerzijds begrijpt en anderzijds totaal niet. Je hebt gelijk wat die actie betreft, want ook daarvan is er genoeg te vinden in de novelle. Echt heel knap gedaan.'
Martijn: 'Goed omschreven: schattig en grappig, ondanks alle perikelen en avonturen en (bijna) rampen, een prima duo. En Tchaikovsky schrijft regelmatig vervolgen, ook op novelles, dus wie weet?'
Novelle versus roman
Anouk: 'Ik lees maar zelden een novelle. Hoewel ik vind dat een goede auteur met weinig woorden een heel verhaal kan schetsen, merk ik toch dat ik er dan niet lekker in kom. Geef mij maar heel veel bladzijden, vol achtergrondinformatie. Zelfs infodumps zijn me hartstikke welkom. Vooral in SFF lijkt het me heel moeilijk een novelle te schrijven, want je moet toch ook fatsoenlijk je wereld opbouwen en daar heb je ook ruimte voor nodig. Ik ben deze novelle begonnen omdat ik even geen zin had in een dik boek en mijn leeshonger weer wilde opwekken. Dat hielp! Dus dan moet ik toch maar toegeven dat ik best wel eens novelles lees, denk ik ...'
Martijn: 'Bij mij is het omgekeerd inmiddels: dikke boeken schrikken me af, ondanks dat ik natuurlijk heel veel kleppers heb gelezen in het verleden (met als extreem voorbeeld de 'The Malazan Book of the Fallen'-serie van Steven Erikson, met tien delen van elk 1.000+ bladzijden, waarvan ik overigens nog steeds het laatste deel moet uitlezen, The Crippled God is nog steeds mijn Vergeten Boek). Volgens mij ben ik door de Hebban Reading Challenge meer novelles gaan lezen: dan kun je er toch nog eentje extra afvinken. Maar ik houd ook oprecht van het kortere boek (en korte verhalen natuurlijk, daardoor ben ik in de schrijfwedstrijdenscene terechtgekomen). Ik heb inmiddels een flinke lijst speculatieve novelles verzameld en heel vaak vind ik ze goed. Hier en daar valt er wel eens eentje tegen natuurlijk, inderdaad omdat er dan te weinig uitwerking gegeven kan worden aan de wereld of de personages of de plot. Maar ik vraag me dan af of dat in langere vorm wel was gelukt.'
Anouk: 'Daar heb je een goed punt. Met onze enthousiaste bespreking van Elder Race doen we alvast een overtuigende poging om lezers over te halen in elk geval déze novelle toch echt op te pakken.'
Martijn: 'Mooie conclusie! Wie zet Elder Race op zijn WIL plank?'
Ook van de auteur
Adrian Tchaikovsky is een Britse auteur van Poolse afkomst die pas in 2008 is gaan publiceren. In de daarop volgende vijftien jaar leverde hij zo'n 35 boeken af en schreef hij talloze korte verhalen voor anthologieën. Zijn eerste en bekendste serie is het tiendelige 'Shadows of the Apt'. Hij staat erom bekend enorm gevarieerd en divers te schrijven, zowel in genre als in vorm. Zijn boeken zijn nog niet beschikbaar in het Nederlands.
