Boekenpraat - Het eeuwige leven

Debbie: 'Jij stelde deze nieuwe roman van Matt Haig voor. Je was vast aangestoken door de twee eerdere Boekenpraat-artikelen van Martijn en mij. En terecht, want ze zijn geweldig leuk om te maken en stiekem vind ik ze zelf nog steeds leuk om te lezen. Je hebt een werkelijk diepere beleving van het boek door het na te bespreken met iemand die het ook net las. Waarom wilde je Het eeuwige leven doen?'

Lindy: 'Ja, dat klopt, ik vond de gesprekken tussen jou en Martijn zo ontzettend leuk om te lezen. En toen ik dit boek tegenkwam, leek het me ook echt een verhaal voor jou. Nog niet eerder las ik iets van Matt Haig, maar toen ik zijn eigen enthousiaste aanbeveling zag wist ik dat daar verandering in zou komen. Ik houd soms wel van een beetje gek. De eerste vijftien levens van Harry August (van Claire North) was ook zo'n boek dat me goed beviel en voor Het eeuwige leven had ik soortgelijke verwachtingen. Alleen op de titel had jij het waarschijnlijk niet uitgekozen, hè?'

Debbie: 'De titel is, en het is een beetje een stokpaardje van me, zo'n überletterlijke Nederlandse vertaling. Waar de oorspronkelijk Engelstalige roman How to Stop Time heet, is het in het Nederlands Het eeuwige leven. Zijn vorige roman De wezens heet in het Engels The Humans en dat is een ontzettende omdraaiing. Dat boek gaat in feite helemaal niet over buitenaardsen, maar juist over mensen. Ik vind dat best zonde, het haalt alle mysterie eruit en zo nu en dan verklapt zo'n Heel Erg Kloppende Titel zo'n beetje de hele plot. Ik had het heel sterk bij Wool van Hugh Howey, dat in het Nederlands Silo heet. Wool heeft een heel sterke, tweevoudige betekenis in het Engelse boek, waarvan eentje een niet-vertaalbare uitdrukking is. Ik snap dan wel dat je niet kunt gaan voor iets als 'wol', maar toch. Het irriteert me ergens. Viel jij er over?'

Lindy: 'De titel was voor mij nog niet eens zo'n struikelblok. Het omslag zelf echter wel, met de afbeelding van een zandloper. Ik bedoel, come on, hoeveel boeken zijn er recentelijk niet verschenen met dat beeld op de cover? Denk aan de 'Everlife'-serie van Gena Showalter, Everless van Sara Holland of They both die at the end van Adam Silvera. Erg origineel is het niet. Ik weet dat de uitgever de oorspronkelijke vormgeving overgenomen heeft, maar ik had het toch liever anders gezien; op basis van de cover had ik dit boek niet opgepakt.

Jij las dus al eerder iets van Haig en dat moet goed bevallen zijn als je wederom tijd aan hem wilt besteden. Wat valt jou nu het meeste op aan zijn werk?'

Debbie: 'Ik las eerder De wezens van Haig en hij schrijft intrigerende verhalen, maar zijn stijl is eigenlijk doodgewoon. Ik noemde het "opvallend onopvallend". Er is geen opsmuk of mooischrijverij te bekennen. Ik heb honderden boeken gelezen die wat gewoontjes waren geschreven, maar dat is het eigenlijk ook niet helemaal. Want dit boek valt in dat opzicht wel op. Het is net of de auteur en de lezer elkaar heel goed kennen. Je wordt toegesproken als onderdeel van de 'inner circle'. Ik kan het niet goed benoemen. Weet je wat ik bedoel?'

Lindy: 'Opvallend onopvallend, dat is mooi gezegd. Ik vind het wel herkenbaar: Haigs boek leest ontzettend prettig, het was in een mum van tijd uit, maar toch heeft het dat onbenoembare beetje 'extra'. Ik denk dat het komt doordat de auteur ervoor zorgt dat zijn hoofdpersonage de lezer echt meeneemt op reis. Niet alleen door de tijd, maar ook in zijn hoofd en hart: Tom Hazard is eigenlijk een heel open en kwetsbaar persoon, maar dat toont hij alleen tegenover zijn lezer. Ik vind dat mooi; de tegenstelling tussen de manier waarop Hazard zijn 'aandoening' verborgen moet houden voor de wereld en die enkel tegenover de handvol personen die hij liefheeft kan openbaren. Eigenlijk hoor je als lezer bij dat laatste, selecte groepje. Dat maakt het op de een of andere manier een intiem en geloofwaardig verhaal, zelfs met zoiets gekkigs als een vier eeuwen levende man.'

Debbie: 'Het boek is duidelijk erg geschikt voor Challenge Categorie #45 - Lees een boek dat zich afspeelt in meerdere tijdsperioden. Op bladzijde 100 aangekomen ben je al door eeuwen heen en weer gesprongen. Hoofdpersoon Tom verandert niet en dat is ook logisch eigenlijk, want voor hem is het verstrijken van de tijd niet meer erg van belang. Het maakt echter wel dat de verschillende eeuwen niet heel anders aanvoelen. Aan de andere kant: dat is ook hoe Tom het voelt, denk ik. Haig doet hier wat hij in De wezens ook deed en dat is heel dicht bij de hoofdpersoon blijven en je meenemen in wat dat personage voelt en meemaakt. Dat is dan eigenlijk wel weer kundig.'

Lindy: 'Toch heb ik wel het idee dat Haig je een blik op die bekende geschiedenis, maar toch nog onbekende wereld gunt. Ik heb die tijdsverschillen in ieder geval wel gevoeld. Haig doet minimaal aan beschrijvingen van de omgeving, maar door het relaas van Tom heb ik toch wel het gevoel de late Middeleeuwen met al zijn bijgeloof, de laat achttiende eeuw vol expeditieschepen en de roaring twenties meegemaakt te hebben. 

De manier waarop Haig het verhaal opgebouwd heeft vind ik trouwens wel geniaal. Niks chronologie of logische opvolging van tijdperken; het gaat echt uit van de herinneringen die bijvoorbeeld plaatsen of voorwerpen bij Tom kunnen oproepen. Het is een heel dynamisch geheel dat niet bedacht overkomt. En toch weet Haig de spanning het hele verhaal lang te behouden. Wat vind jij daarvan? Of hield het verhaal jou minder in zijn greep?' 

Debbie: 'De tijdsprongen waren inderdaad gevoed door Toms herinneringen of belevenissen. Het was om die reden niet ingewikkeld te volgen, wat wel heel snel het geval is bij veelvuldig gebruik van tijdsprongen, flashbacks of tijdreizen. Zo liepen er in feite verschillende verhaallijnen door elkaar, maar die liepen dan wel grotendeels chronologisch. Je krijgt telkens een stukje meer te weten over Toms leven in een bepaalde eeuw. Voor mij liep vooral op het einde de spanning op, omdat daar alles bij elkaar komt en alle verhaallijnen een geheel worden.'

Lindy: 'Naast een intrigerend verhaal, is Het eeuwige leven ook food for thought, vind ik. Ik heb het idee dat Haig heeft willen laten zien dat de belangrijkste vraag er een is van alle tijden: "Wat is de zin van het leven nog als je niemand hebt om voor te leven?", zoals Tom dat verwoordt. Haig laat zien dat de geschiedenis een herhaling is van zetten, en hoeveel 'moderne' uitvindingen ons leven ook makkelijker (en tegelijkertijd hectischer) maken dan ooit: liefde blijkt de kern van het bestaan. Welke boodschap is jou het meest bijgebleven? Of misschien heb jij wel heel iets anders uit dit verhaal gehaald?'

Debbie: 'Het feit dat de mens een te kort leven leidt om echt van zijn fouten te kunnen leren. Dat is briljant. Als mensen sterven we voordat we weten, écht weten, dat we geen oorlogen moeten starten, niet moeten discrimineren en moeten liefhebben. Een mensenleven van 80 a 100 jaar is te kort om vaak genoeg de fout te maken om te leren het beter te doen. Dat vond ik een enorme levensles. Dat is vast ook waarom mensen vredelievender zijn als ze boeken lezen. Ze leven duizenden levens via romans. Daarnaast nam ik ook wel iets mee van The Wheel of Time, dat maar rondgaat en rondgaat en rondgaat. Tom blijft muziek maken en instrumenten bespelen, het is alleen telkens een ander instrument. Ik vond dat een symbool voor het feit dat elk leven en elke eeuw zijn eigen bestaan had en het niet beter of slechter was. Gewoon leven zoals in die tijd. En uiteraard leven zoals je wilt leven. Tom laat zich een boek lang vertellen door anderen hoe hij moet leven.'

Lindy: 'Volgens mij heeft de auteur stiekem ook nog wat bedekte kritiek op Trump in het verhaal meegenomen, denk aan de verwijzingen naar fake news en andere opmerkingen over 'de president van Amerika.' Voor mij zorgt dat voor extra gniffelmomentjes, naast het feit dat het zorgt voor een stevige basis van waaruit Tom zijn verhaal vertelt. Als geschiedenisexpert kan hij dit wel mooi in perspectief plaatsen. Wat vind jij?'

Debbie: 'Die heb ik echt helemaal niet gezien. Haha, wat grappig. Dat is het leuke aan boeken, elke lezer leest een ander boek.'

Lindy: 'Al met al ben ik wel echt blij verrast door dit verhaal: spanning, emotie, fijne stijl en opbouw én het geeft extra stof tot nadenken. Mensen blijven nu eenmaal altijd mensen; dat was vijfhonderd jaar geleden niet anders dan nu. Wat zeg jij? Welk boek moet ik nu van deze auteur lezen?'

Debbie: 'De wezens. Haig zegt dat hij op het idee voor Het eeuwige leven kwam tijdens het schrijven van De wezens. In dat boek is ruimte het centrale element, in Het eeuwige leven is tijd dat. De wezens vond ik emotioneel raker, wellicht omdat die roman van buiten naar binnen kijkt, als alien op de mens. Hij komt steeds dichterbij de mens. Tom start als gewoon mens en gaat juist van binnen naar buiten. Hij wordt steeds meer "alien", omdat hij anders is dan anderen.

Matt Haig is overigens hilarisch en heel erg woke in zijn Twitteraccount. Volg hem! Hij komt in juli met een non-fictie boek Notes on a Nervous Planet, over de bizarre, chaotische en veeleisende wereld waarin we nu leven. Het is gebaseerd op zijn eigen ervaringen met anxiety en depressie en de lessen die hij heeft geleerd. Dat boek ga ik zeker lezen. Ook al raakte dit boek me minder dan De wezens, Haig toont wel een enorm en heel helder inzicht in de menselijke aard en laat je heel dichtbij komen in zijn boeken. Er zit iets vertrouwds aan die man, als je zijn boeken gelezen hebt. Wel gek eigenlijk, maar het is net of je hem goed kent en hij een geschikte peer is om mee aan de bar te hangen.'

Lindy is redacteur voor de genres Young Adult en Junior, leest zelf het allerliefst (vertaalde) literatuur en heeft een stiekeme voorliefde voor de verhalen van Jane Austen. Ze is, net als Debbie, een planteneter en probeert mind & body flexibel te houden door zich regelmatig in yogaposes te wringen. 

Debbie is communitymanager, leesclubchef, redacteur voor de geekgenres, scifi & fantasy, en boekendealer van de Readers. Daarnaast is ze veganist, hondenbaas, kattenassistent en tijdelijk verzorger van Roemeens pleeghondje Grumpy Boy, een 'work in progress'.

De Hebban Reading Challenge 2018

Dit boek past uitstekend in Challenge Categorie #45 - Lees een boek dat zich afspeelt in twee of meerdere tijdperioden. Doe je nog niet mee aan de Hebban Reading Challenge 2018? Breng daar meteen verandering in! Kies je leesdoel voor het jaar 2018, laat je inspireren door Hebban en je medelezers, inspireer op jouw beurt weer anderen en lees, lees, lees!

Start je Hebban Reading Challenge 2018!