Boekenpraat - Ooit aten we dieren

Ooit aten we dieren van Roanne van Voorst

Melk is goed voor elk. Een ei hoort erbij. We zijn opgegroeid in een tijd waarin het eten van dierlijke producten volkomen geaccepteerd is. Wetenschappers voorspellen echter dat dit in de nabije toekomst taboe zal worden. Net zoals ooit heksenverbranding, slavernij of homodiscriminatie ineens niet meer konden. 

Veganisme is booming. #vegan is een van de meest gebruikte hashtags op Instagram en wordt niet langer geassocieerd met geitenwollensokken, maar met sexy, hip en succesvol. Over een aantal decennia zal veganistisch de norm zijn, en vragen onze kleinkinderen ons hoe we ooit met een zuiver geweten dieren hebben kunnen eten.

Met een optimistische en onbevooroordeelde blik laat antropologe Roanne van Voorst zien hoe we ons op deze toekomst kunnen voorbereiden. Ze gaat in gesprek met boeren, blikt terug op de tijd dat er giraffen werden gegeten en doet uit de doeken waar zelf tegenaan loopt als beginnend veganist. Dit maakt Ooit aten we dieren tot een onmisbaar boek voor vegetariërs, flexitariërs én overtuigde vleeseters. Eigenlijk voor iedereen!

Roanne van Voorst (1983), is antropoloog en schrijft zowel fictie als non-fictie. Ze debuteerde in 2010 met Jullie zijn anders als ons. Jong en allochtoon in Nederland. In 2016 volgde De beste plek ter wereld - Leven in de sloppen van Jakarta. Haar romandebuut maakte ze in 2015 met De verhuizing. In 2018 volgt de roman Lief van je.  

Lindy: 'Het is misschien wel een beetje gek dat wij na de Boekenpraat over De koe knikte ja nu wéér samen een boek over veganisme lezen, terwijl we toch eigenlijk al overtuigd zijn van die keuze. Toch vind ik het heel belangrijk om dit boek onder de aandacht te brengen. Niet alleen omdat het om een belangrijk onderwerp gaat, maar vooral omdat het ontzettend goed in elkaar zit: Van Voorst heeft een goed onderbouwd verhaal neergepend, dat de boodschap overbrengt (we kunnen niet anders dan collectief aan een veganistische wereld werken), maar dat vooral heel hoopvol is en af en toe zelfs humoristisch is. Wat waren jouw verwachtingen voor het lezen van dit boek?'

Debbie: 'In denk dat ik een "overuitingsboek" verwachtte en ik ben eigenlijk blij verrast dat het dat niet echt is, alhoewel het wel enorm overtuigend is (ik begin helder, of niet?). In veel pro-veg boeken, uitingen, websites en meer staat het dierenleed centraal. En dat is voor mij ook de kernreden geweest om ooit vegetariër en later veganist te worden. Maar het is vaak een "zwak" argument, omdat het zo emotioneel is. Juist dat wordt makkelijk weggehoond, er wordt graag over gegrapt en gelachen. Van Voorst is heel direct, recht voor de raap, nuchter en vertelt hoe alles in elkaar steekt, maar doet dat redelijk vrij van sturende emotie. Ze onderbouwt uitgebreid met onderzoeken, feiten, cijfers en geschiedenis. Na dit boek kun je er echt niet meer omheen.'

Lindy: 'Van Voorst laat perfect zien waarom we niet door kunnen gaan met consumeren en handelen zoals we nu doen, maar juist ook hoe een alternatieve wereld eruit zou kunnen zien. In tegenstelling tot andere boeken die ik las over veganisme, brengt ze haar verhaal op een positieve, hoopvolle manier. Ze wijst niet met een opgeheven vingertje naar de schuldigen, maar schetst de (over het algemeen naargeestige) situaties zoals ze zijn, laat de lezer zijn eigen conclusies trekken en hem nadenken over de keuze die hij zal moeten maken. Heb jij dat hoopvolle ook opgemerkt tijdens het lezen?'

Debbie: 'Ik weet niet of ik het zozeer als hoopvol heb opgevat, maar gewoon als heel realistisch en noodzakelijk, en eigenlijk vond ik dat nóg beter. Het heeft me enorm gesterkt in mijn positie als veganist, want ik voel me wel vaak een"gekkie" als ik weer eens vooraf een restaurant moet bellen om te vragen of ze een plantaardige optie op het menu hebben. Dit boek draait dat om, de gekkies, dat zijn de carnivoren anno 2019. Mijn hart zwelt op als ik lees waar we toch zeer waarschijnlijk naartoe gaan. En in die zin is het boek erg hoopvol (maar feitelijk).'

Lindy: 'Ik vind het knap hoe de schrijfster zichzelf zo niet boven de lezer plaatst. Het wijzende vingertje van sommige veganisten naar diereneters ('jullie doen het allemaal fout en zijn slechte mensen') is iets waar ik als vegan echt plaatsvervangende schaamte voor kan voelen. Van Voorst heeft daarentegen precies de juiste toon te pakken. Ik denk dat zowel de veganist als de diereneter zich met haar kan identificeren. Ze stelt zichzelf heel open op, neemt de lezer echt mee in haar zoektocht naar de antwoorden op haar vragen, geeft een inkijkje in haar eigen keuzes en verleden. Welke dingen waarover ze vertelde waren voor jou heel herkenbaar?'

Debbie: 'Haha, die pannenkoeken en ook dat maar doorkauwen op die mislukte meelplakken. Mijn eerste plantaardige pannenkoeken waren eigenlijk heel erg geslaagd en ik hou niet eens zo heel erg van pannenkoeken, maar ik herken wel heel erg het positief willen zijn over plantaardige opties, terwijl je ook in dat segment producten en gerechten hebt die je wel lekker vindt en die je niet vindt smaken. Ik vind dat er een plek is voor activisten, ik denk dat ze een doel hebben. Zij vormen in feite de 3 tot 10 procent mensen die het tegenidee starten boven het dominante idee, maar de manier waarop sommige veganisten hun mening proberen te verspreiden is onfortuinlijk. Daarnaast is de manier waarop de nog vleesetende mens reageert op de mildere uitingen ook niet mals vaak. Juist dat laatste legt ze enorm goed uit in het boek. Waarom mensen zo heftig reageren op een ander idee.'

Lindy: 'De schrijfster heeft een paar fictieve intermezzo's aan het verhaal toegevoegd, bijna futuristische weergaven van de wereld die misschien wel op ons wacht. Wat vond jij daarvan? Klonk het jou in de oren als een wereld waarin je zou willen leven?'

Debbie: 'Ik ben een sciencefictionlezer en heb net de eindredactie gedaan voor een verhalenbundel met (lokale) toekomstvisies op het gebied van de klimaatcatastrofe. Ik ben er dol op. Ik denk dat het heel slim is om die inkijkjes te geven in hoe het kan zijn, want het geeft echt een concreet beeld. Je kunt het je voorstellen, na het lezen van zo'n toekomstfragment. Ik ben wel van de AI, cyborgs en smarthomes, maar daar komen ook weer veel randzaken bij kijken (cyborgrechten?). Gek genoeg ben ik als veganist ook wel bezorgd over een paar elementen uit een plantaardige toekomst. Al die koeien, schapen, kippen en varkens zijn er straks helemaal niet meer. Die bestaan niet meer, omdat ze niet gefokt worden. Nu zal dat een geschenk uit de hemel zijn voor die beesten, omdat ze allemaal zo doorgefokt zijn dat ze toch niet comfortabel oud kunnen worden. Maar het betekent dus in feite wel een uitsterven van een fenomeen en dierenrassen. Wat geef ik mijn honden en katten te eten? Ook zo'n vraag. Nu ga ik ervan uit dat zodra dit allemaal echt vaart gaat maken, de diervoederindustrie in no time uitstekende alternatieven heeft die in smaak en voedingswaarde niet onderdoen voor wat er nu op de markt te vinden is. Dit is overigens een spannende uitspraak, want zelfs veganisten worden boos als je het hebt over plantaardig diervoer, maar zolang het lekker is en alle voedingswaarden bezit, zou ik niet weten waarom het niet van een andere bron mag komen.'

Lindy: 'Ik hoop echt met heel mijn hart dat vele diereneters of niet-veganisten dit boek gaan lezen. Stiekem werp ik hier een uitdaging op voor zowel mijn collega's als Hebban-lezers. Ik hoop dat zij het aandurven. Voor mij is dit het beste boek dat ik tot nu toe heb gelezen over het kruispunt waarop we nu staan als het gaat om het behouden van onze wereld voor alle generaties die nog na ons komen.'

Debbie: 'Ik denk dat een overtuigd vleeseter die nog van niets wil weten, geen enkele behoefte heeft aan het oppakken van dit boek. Maar elke andere bewuste mens zou het zeker mogen bekijken. Het geeft een heel nuchter beeld van het kruispunt waar we op staan en de gevolgen van beide keuzes. Het is een eerlijk boek, denk ik. Heel informatief, vriendelijk en zonder akelige beschrijvingen of beelden van dierenleed. Dit gaat ook niet alleen over dierenleed, maar ook over klimaatproblemen en een leefbare toekomst voor volgende generaties. Ik hoor je "stiekem", maar dit boek geeft mij eigenlijk het gevoel helemaal nergens meer stiekem over te doen. Veganist zijn is niet direct een heel goed geaccepteerd etiketje, maar na dit boek schaam ik me er echt niet meer voor.'

Lindy: 'Voor mij was dit een heel compleet en overtuigend verhaal. Voelde jij dat ook zo, of zijn er onderwerpen of oplossingen die jij toch nog gemist hebt in dit relaas?'

Debbie: 'Ik geef het boek vijf sterren en dat is omdat ik het een ontzettend sterk, indrukwekkend en goed geschreven boek vond (ondanks drie bakstenen van spelfouten). Als er een boek is dat twijfelaars en ook nog-niet-twijfelaars kan helpen een stap te zetten, dan is het dit boek. Ik hoop dat we stappen gaan zien. Goh, in feite is hoopvol wel correct, want Van Voorst zegt ook dat als we nu met zijn allen veganistisch gaan eten, de problemen ontzettend snel opgelost gaan zijn. En ze zegt ook dat een globale verandering in manier van bestaan helemaal niet zo onmogelijk is. We hebben ze al eerder beleefd in de moderne geschiedenis van de mens. We staan nu aan de start van de volgende verandering, van carnisme naar veganisme. Weg dierenleed en weg klimaatproblemen. Wat een feestje.'

Lindy is redacteur voor de genres Young Adult en Junior, leest zelf het allerliefst (vertaalde) literatuur en heeft een stiekeme voorliefde voor de verhalen van Jane Austen. Ze is, net als Debbie, een planteneter en probeert mind & body flexibel te houden door zich regelmatig in yogaposes te wringen. 

Debbie is communitymanager, leesclubchef, redacteur voor de geekgenres, scifi & fantasy, en boekendealer van de Readers. Daarnaast is ze veganist, hondenbaas, kattenassistent en pleeggezin voor ongewenste beesten.