Boekenweek 2020 | Generaal zonder leger, en dan?
Een rebelse start van de Boekenweek 2020
Een Boekenweek zonder relletje is geen Boekenweek, en dankzij het thema van dit jaar kon het ook nu niet uitblijven. Het AD kopte groot: 'Boekhandelaren probeerden Boekenweekessay Özcan Akyol te verbieden', gevolgd door Eus op oorlogspad bij De Wereld Draait Door. De media ging op zoek naar de boekverkoper die het vreselijk vindt om alleen maar De zeven zussen te verkopen en – last but not least – columnisten die over elkaar heen buitelden om ook nog een vette duit in het zakje te doen.
De Boekenweek is officieel geopend.
NRC vat het essay bondig samen: '[..] de rebel klaagt opnieuw de literaire wereld aan. Sterker nog: Akyol voorspelt niets minder dan de dood van de literatuur. Tenminste, zolang men in de literaire wereld lezers blijft minachten. Boekhandelaren halen hun neus op voor bestsellerauteurs als Lucinda Riley, de literatuurwetenschap is ‘strontvervelend’, De Groene Amsterdammer staat vol met ‘elitaire prietpraat over wat de rol van literatuur zou moeten zijn’. En dan heb je nog de schrijvers zelf, die allemaal hetzelfde soort boeken schrijven, terwijl de ontlezing almaar toeneemt – en dat ligt echt niet alleen aan de smartphone.'
Wat kort door de bocht, 'maar dat is het essay ook', stelt Jamal Ouariachi, zelf auteur en schrijver van dé Boekenweek-recensie in de NRC, waarin hij naast het werkje van Akyol zijn pijlen ook nog richt op Nouveau Fuck, het manifest ('overspannen woorderuptie') van Stella Bergsma. Collega-columnist bij diezelfde krant Christiaan Weijts, eveneens auteur, noemt Eus 'een rebel met mediatraining' en vindt het essay een gemiste kans: 'Want soms treffen zijn pijlen doel – zoals in zijn kritiek op literatuuronderwijs en de leeslijst. Maar met zijn tirade tegen boekhandels, universiteiten en de boekenbijlagen valt hij precies dat laatste handjevol bevlogen mensen aan die nog knokken voor de boeken die kwetsbaar zijn, die durven in te gaan tegen de populaire mediacultuur, voor de dwarskoppen waar Akyol met dedain op neerkijkt vanuit zijn elitaire tv-toren.'
Wat is nu de boodschap?
Als je je niet teveel laat afleiden door de vele tegenstrijdigheden, de open deuren en de pijnlijke schenen in het Boekenweekessay, beland je tegen het eind van Generaal zonder leger op de plek waar Eus jou - of eigenlijk 'het boekenvak' - wil hebben. Het ondernemen van échte actie!
'Het welvaartsgeneuzel over de inrichting van het boekenvak heeft te lang geduurd. Tijd om écht aan de slag te gaan. De lezers zitten hongerig te wachten. Laat de boekenwereld naar hén kijken, in plaats van naar zichzelf. Anders wordt het de dood van de literatuur.'
Tijd om te stoppen met praten en te beginnen met doen. Antwoorden voor de problemen worden in het essay niet zomaar aangereikt, daarom heeft de Crew persoonlijke Hebban Challenges bedacht voor iedereen die 'het boek' een warm hart toedraagt.
Wat kunnen wij met z'n allen doen en wat kan Hebban daarbij betekenen?
Boekhandelaren
Wat zegt Eus?
'De boekhandelaar leunde opnieuw achterover, deze keer ietwat teneer geslagen, alsof mijn banale vraag een grove misstand had blootgelegd, iets waarover hij liever niet sprak.
"Je wilt het natuurlijk niet," klonk zijn antwoord, "maar die boekjes van Lucinda Riley vliegen als zoete melkbroodjes over de toonbank. Het is werkelijk vreselijk."'
De oplossing:
Duizenden lezers in Nederland en Vlaanderen lezen De Zeven Zussen. Lucinda Riley is gelukt wat veel auteurs niet lukt, mensen de winkel in krijgen en er (blije) lezers van maken. Want dat zijn we met Akyol eens, iedereen die een boek oppakt en de letters die erin staan leest, is een lezer. Niemand hoeft een kwaliteitsgrens te bepalen vanaf wanneer je je 'lezer' zou mogen noemen. Riley deed wat Dan Brown kon voor het thrillergenre, wat Harry Potter deed in de jeugdboeken en wat Twilight realiseerde in de Young Adult-doelgroep. En dat is niet alleen bewonderenswaardig, maar ook zo belangrijk voor het boekenvak. Nu zijn Riley-lezers niet allemaal hetzelfde. De een leest al tientallen jaren, de ander heeft sinds zijn jeugd geen boek opgepakt. De een leest alleen feelgoodromans, de ander leest van alles.
De zeven zussen-reeks telt zeven boeken. Zon, het zesde boek, is net verschenen en de afsluiter van de serie zal ongetwijfeld in 2021 verschijnen. Verdrietig, het einde is zicht, maar voor alle typen lezers van Lucinda Riley is er leven na De zeven zussen. Je kunt boeken lezen in hetzelfde genre, boeken die lijken op deze titels en je hetzelfde gevoel geven. We gaven eerder met behulp van onze teamleden al een aantal tips. Wil je echter door de genres heen reizen, dan kun je ook dieper, verder, dwarser, links en rechts kijken. Laat die genremuren voor wat ze zijn en zoek overeenkomsten dwars erdoorheen. Lezen is een reis, geen bestemming. En voor wie is er een mooiere rol weggelegd als reisleider door de literaire wereld dan voor de boekverkoper? Dus waar de boekverkoper in het essay grimast over zijn Riley-klanten, dagen wij hem en andere boekverkopers graag uit.
De Hebban-uitdaging:
Stippel een route uit, van De zeven zussen naar De zeven russen. Plan de reis van Riley naar Rodoreda. Wat zijn de haltes? Deel je boekenliefde met heel Nederland en Vlaanderen via Hebban en neem ons aan de hand. Schrijf blogs, maak samen met je collega's een Hebban spot, vraag een boekverkopersbadge aan voor je profiel, voeg je activiteiten toe aan de Hebban agenda, of meld je aan voor het Hot or Not-boekverkoperspanel. Wil je ook buiten de boekhandel lezers die op zoek zijn naar een nieuw favoriet boek van passende en uitdagende leestips voorzien? Stap in de boekverkopers-hulplijn van de Hebban Boekentipper. Hebban is er niet alleen voor lezers, auteur en uitgevers, maar ook voor boekverkopers en bibliotheken.
Uitgevers
Wat zegt Eus?
'Er is vaak in de vorm van een boekpresentatie een plechtige lancering, waar familie, vrienden en collegaatjes van de literator zich verzamelen in het pand van de uitgeverij. Dit zijn de meest fantasieloze en ongemakkelijke bijeenkomsten die er bestaan. [...] De roman mag het vervolgens zelf oplossen. Ik bezocht de afgelopen jaren begrafenissen die innovatiever zijn dan de klassieke boekpresentatie.'
De oplossing:
Lanceer een boek eens via een Hebban Leesclub, een ebookgiveaway, een sneak preview-met-winactie of een Hebbanbuzz-campagne. Vier een nieuwe uitgave met lezers en gebruik Hebban voor het vinden van de juiste lezers. Met meer dan 180.000 geregistreerde lezers is Hebban een van de beste wapens in de strijd tegen ontlezing, en in de strijd voor leesplezierbevordering!
De Hebban-uitdaging:
Mail Hebban en ontdek de vele mogelijkheden. Word partner van de leukste boekensite van Nederland en werk mee aan een toekomst met nog meer blije lezers en boekenkopers.
Auteurs
Wat zegt Eus?
'De bijna sektarische gedachte dat een schrijver, om het even van welk genre, niet te vaak met zijn werk op de voorgrond moet treden, omdat zijn persoonlijkheid de pennenvrucht zou bezoedelen, is een virulente misdaad tegen de boekenwereld. De mensen die deze ideologie verspreiden, plegen obstructie op de grote groep lezers die wel degelijk bestaat.'
'Wat wij nodig hebben, in het belang van de literatuur, in welke uitingsvorm dan ook, zijn jonge schrijvers die afrekenen met de klassieke dictaten van stoffige academici, uitgevers, recensenten en schrijvers die het boekenlandschap overwoekeren als hardnekkige schimmelsoorten die maar niet van wijken weten.'
De oplossing:
Voor de auteur die zich live niet op zijn gemak voelt voor een zaal vol mensen, liever niet in een microfoon spreekt en graag een momentje na wil denken voordat hij/zij een gestelde vraag beantwoordt, is Hebban een goed alternatief. Op Hebban bereik je lezers. Veel lezers. En je hoeft de deur er niet voor uit.
De Hebban-uitdaging:
Ga als auteur op Hebban in gesprek met lezers. Adopteer je auteursprofiel op Hebban, schrijf blogs, zoek een plekje in het Meet & Greet-café voor een AMA ("Ask me anything").
Lezers
Wat zegt Eus?
'Het verfrissende aan de woorden van Hertzberger is dat ze het beestje bij de naam noemt: in de boekenwereld worden lezers gecategoriseerd. Er zijn mensen met goede smaak en de rest is beklagenswaardig geteisem, dat in principe beter iets anders kan gaan doen - pingpongen of zo.'
De oplossing:
We ontdekten al jaren geleden dat je lezers niet in hokjes kun stoppen. Even rondklikken op de boekenplanken van Hebbanlezers laat direct zien dat thrillerlezers niet alleen thrillers lezen, liefhebbers van feelgood echt ook uitstapjes maken naar literatuur en non-fictie ook niet schuwen, en dat er literaire lezers bestaan die hun neus echt niet ophalen voor een spannend boek. Met de Hebban Leesclubs en de categorieën van de Hebban Reading Challenge lukt het ons lezers uit hun comfortzone te trekken. Ze nieuwe auteurs en nieuwe genres te laten ontdekken. 'Nee hè, ik moet nog een graphic novel afvinken' leidt tot een 'Wat is dit vreselijk mooi!" en op "Oh jeetje, een klassieker, dat kan ik niet" volgt een "Wat een fantastische ontdekking!' Het opzij stappen naar een ander genre kan best een lastige beweging zijn, maar wie weet wat je er vindt?
Uiteraard is je eigen favoriete genre blijven lezen ook een uitstekende keuze. Raad eens? Het kan allebei! Daarnaast is het ook waardevol om te ontdekken dat je een ander genre níet leuk vindt en vernieuwt een uitstapje naar een ander genre wellicht je liefde voor je eigen genre. Thuiskomen na een reis is ook altijd fijn, toch?
De Hebban-uitdaging:
Schrijf je eens in voor een Hebban Leesclub met een boek dat net een tikje buiten je comfortzone ligt. Spring niet meteen de Grand Canyon der genrekloven over, maar durf een uitstapje te wagen. Ga op ontdekkingsreis! Word je niet ingeloot? Jammer, maar weet je dat je altijd welkom bent om aan te sluiten met een eigen exemplaar? Je mag altijd meedoen! Vind je het spannend omdat je niet weet hoe een online leesclub werkt of denk je dat je niet over een boek kunt discussiëren? Lees dit artikel of vraag gewoon aan andere lezers op Hebban hoe dingen werken via topics (#dtv). In april staat Hebban volledig in het teken van LEWA, oftewel 'Lees eens wat anders' en gaan we samen op ontdekkingsreis.
Heb je nog een account op Hebban? Bekijk even de Quick Tour en maak er snel eentje aan. Het is gratis!
Recensenten
Wat zegt Eus?
'We hebben het over arrogantie en minachting gehad. Hier komt alles bij elkaar. Ik zou nog tientallen voorbeelden kunnen aanvoeren, bijvoorbeeld van een recensent die een boek met vijf sterren eerst waardeert en daarna met de auteur bezoldigd langs boekhandels gaat om hem te interviewen.'
'Wie levensmoe is, moet vooral geen artikelen in weekblad De Groene Amsterdammer over deze onderwerpen lezen, want daar hebben ze de elitaire prietpraat over wat de rol van literatuur zou moeten zijn bijkans uitgevonden. Trouwens, dat is niet helemaal waar, want het enige wat ze doen is Amerikaanse denkers nakakelen die wél origineel zijn.'
De oplossing:
Eerlijk is eerlijk, de recensies in kranten gaan heel vaak niet over de boeken die jij wilt lezen. Boeken die niet direct hoog op de Hebban Rank staan. Op Hebban publiceren we recensies over bijna alle boeken in alle genres. Laagdrempelig: voor lezers, door lezers. En jij kunt hier als lezer gewoon aan bijdragen.
De Hebban-uitdaging:
Je vindt de recensies van ons Hebban team in het wekelijkse overzicht, maar je kunt ook heerlijk grasduinen via de menubalk, op elke boekpagina en in de Hebban boekenapp. Op Hebban kan en mag iedereen recensies schrijven. Natuurlijk schrijf je alleen recensies over boeken die je onafhankelijk kunt beoordelen. Wees eerlijk en je kunt echt een bijdrage leveren aan Hebban en onze ambitie om lezers hun volgende favoriete boek te kunnen laten ontdekken op Hebban.
Ouders
Wat zegt Eus?
'...'
De oplossing:
Het is op z'n minst opvallend te noemen dat Eus geen woord van advies of aansporing lijkt te hebben voor de ouders, terwijl er een duidelijk verband bestaat tussen voorlezen en geletterdheid. In Generaal zonder leger blijft de ouder dus buiten schot. Is dat wel terecht in het thema van ontlezing?
De Hebban-uitdaging:
Ouders, gebruik de Hebban Boekentipper om een volgend favoriet boek voor je kind te vinden. Ga samen met je kind voor het computerscherm zitten, maak een Hebbanprofiel aan voor zijn of haar boeken en schrijf samen leuke recensies van de gelezen boeken. Vind je kind een bepaald boek ontzettend leuk? Kijk eens op de boekpagina of je lezers vindt met diezelfde mening en ontdek wat zij graag nog meer lezen. Krijg jij je kind écht niet aan het lezen? Open een topic, beschrijf je pogingen tot nu toe en vraag om hulp van de volledige lezerscommunity.
Literatuuronderwijs
Wat zegt Eus?
'Als ik tegenwoordig scholen bezoek, om jongeren als een moderne evangelist aan het lezen te krijgen, raad ik ze vooral aan om geen Nederlands te studeren. Blijf weg bij academici. Ze zullen alle vreugde die iemand uit literatuur kan putten met hun geestdodende verhandelingen volledig tenietdoen. Ze zijn het schuim der literaire natie. En helaas hebben ze geduchte medestanders.'
De oplossing:
Het literatuuronderwijs bestaat uit verschillende richtingen. Je kunt als student kiezen voor een specifiek taalgebied, of literatuurwetenschappen / taal- en cultuurstudies, waarbij je combinaties kunt maken tussen tijdsperioden, taalgebieden en verschillende vormen van media of tekst. Vooral in de kruisbestuiving gebeuren interessante dingen.
Wil je literatuuronderwijs vernieuwen, begin dan bij de studenten. Als zij starten met hun opleiding zijn ze opgegroeid en gevormd tot zelfstandig denkende volwassenen, zonder dat ze al begonnen zijn aan ingesleten, slechte gewoontes. Met hun frisse, jonge geesten kunnen zij 'out of the box' denken en de grenzen van de literatuur op gaan zoeken. Laten we het vooral niet definiëren, want die discussie is eindeloos, maar lekker experimenteren.
De Hebban uitdaging:
Oefen je niet-geestdodende schrijfstijl met een gastartikel op Hebban (heb je een goed idee, mail Hebban). Wil je onderzoek doen naar een onderwerp, open een topic voor een goede discussie.
Leraren
Wat zegt Eus?
'De meeste onderwijzers hebben simpelweg geen tijd of zin om nieuwe literatuur van jonge schrijvers te lezen, Dat komt door de onmetelijke werkdruk waarmee ze te maken hebben, of een enerverend sociaal leven. Ik wil hier niet badinerend over doen, want het kenmerkt een veel groter maatschappelijk probleem: de huidige staat van ons onderwijssysteem. Ik kan ze wel op het matje roepen, met de mededeling dat ze als de sodemieter alle romans die de afgelopen drie jaar zijn verschenen moeten lezen, maar dat zou gratuit en populistisch zijn.'
De oplossing:
Ga in behapbare stukjes tijd in gesprek met lezers via de Hebban Boekentipper. Het zijn niet je eigen leerlingen wellicht, maar het zijn leerlingen op zoek naar een boek. En die zijn goud waard. Ook mogelijk: wijs je eigen klas op de Hebban Boekentipper en laat ze daar vragen naar geschikte titels. Mooi meegenomen, op Hebban lees je snel en makkelijk bij wat de nieuwe boeken van dit moment zijn.
De Hebban-uitdaging:
Hij bestaat nog niet, maar bij voldoende interesse lanceren we hem meteen: De leraren-hulplijn voor de Hebban Boekentipper. Wil jij op basis van drie favorieten en een korte toelichting een leestip geven aan (jonge) lezers die deze hulplijn willen inschakelen? Meld je nu aan! Heb je andere ideeën voor Hebban om leerlingen te kunnen helpen met het ontdekken van boeken die ze wél leuk vinden? Mail ons.
(Social) media
Wat zegt Eus?
'Ik moet oppassen dat ik niet ga generaliseren, want er zijn uitgevers die onderhand wél begrijpen dat een advertentie op de voorpagina van de Volkskrant niet afdoende is om proza aan de man te brengen, maar er wordt nog steeds te weinig gebruik gemaakt van kanalen als Facebook en Instagram - soms uit minachting, vaak uit ontwetendheid.'
De oplossing:
Akyol noemt Facebook, een social media-platform dat zijn langste tijd heeft gehad. We moeten allemaal aan de TikTok tegenwoordig. Vind je al die verschillende social media-toestanden helemaal niks, dan hebben wij een alternatief voor je: Hebban! Wij zijn sociaal, wij zijn een medium, wij zijn online.
De Hebban-uitdaging:
Maak een account aan, vul je planken met de boeken die jij graag wil lezen, nu aan het lezen bent of hebt gelezen. Schrijf recensies, geef sterren, ontdek gelijkgestemde lezers en via hun nieuwe boeken om op je plankjes te zetten. Doe mee aan de leesclubs en aan de challenge en verbreed je horizon. In de Quick Tour ontdek je alle verborgen schatten van Hebban.
