10 vragen aan Boekenweekessay-auteur Raoul de Jong
Raoul de Jong (1984) schreef voor Vrij Nederland, Het Parool en NRC Handelsblad en publiceerde meerdere boeken. Voor zijn debuut ontving hij de Dick Scherpenzeelprijs. Zijn boek Jaguarman, dat in 2020 verscheen, werd genomineerd voor de Libris Literatuurprijs, de European Union Prize for Literature, de Boekenbon Literatuurprijs en de Boon. In september 2022 ontving hij de Anna Blaman Prijs voor zijn gehele oeuvre. Momenteel werkt de auteur aan het filmscript voor een film over het leven van Anton de Kom, en maakt hij samen met Noraly Beyer de Correspondent-podcast Tigri Tories die in maart 2023 uitkomt.
Auteursafbeelding: © Shody Careman, via CPNB
Tien vragen aan Raoul de Jong
1.
Vertel eens over de totstandkoming van je Boekenweekuitgave, waar(uit) en hoe is je idee ontstaan?
Het thema waarbij ik mijn essay schreef was 'Ik ben alles'. Maar ik denk niet dat we alles zijn, ik denk dat we het kunnen worden. Door naar buiten te gaan, vragen te stellen en ons open te stellen voor de ander. Door van de ander te leren kun je meer worden dan je bent. Ik weet dat er een 'ander' is in Nederland waar de meeste Nederlanders heel weinig over weten, ook al zien we die ander elke dag: mensen die afstammen van totslaafgemaakten. Ik heb me de afgelopen negen jaar in die ander verdiept, verhalen verzameld, onderzoek gedaan in archieven, en allerlei avonturen beleefd om die ander te leren kennen en te begrijpen wat ik van die ander kan leren. Ik weet hoeveel dat is en hoe zonde het is dat je daar als gemiddelde Nederlander niet automatisch mee in aanraking komt. Dus ik wilde mijn essay gebruiken om een groot publiek de kans te geven om, net als ik, ook deze ander te leren kennen, en zo daadwerkelijk een beetje meer 'alles' te worden.
2.
Hoe voelde het om voor de Boekenweek 2023 gevraagd te worden?
Als een grote verantwoordelijkheid. Ik ken de geschiedenis. Ik heb me negen jaar verdiept in de schrijvers die voor mij kwamen, die eruit zagen zoals ik. Die hun stem gebruikten om hun waarheid te vertellen. Ik weet hoe moeilijk het was voor deze schrijvers om te worden gehoord. Ze werden doodgezwegen, gevolgd door geheime diensten, opgesloten in de gevangenis. Ik weet dat ik er ben, omdat zij er waren. Dat ik heb geprofiteerd heb van hun strijd en dat we onderdeel van hetzelfde verhaal. Het voelde alsof ik deze mensen moest eren. En deze kans moest gebruiken om iets te herstellen wat in het verleden is misgegaan.
3.
Van wie hoop jij dat er ooit eens een Boekenweekgeschenk/-essay verschijnt?
Philip Huff! Ik ben dol op hem en zijn stem. Ik hou van zijn blik op de wereld en ik weet hoeveel verschillende perspectieven hij leest. Ellen Ombre, iemand die al tientallen jaren aan een prachtig oeuvre werkt en die nog steeds onbekend is bij het grote publiek. Stephan Sanders, die zou heel logisch zijn en het totaal verdienen. Frank Dragtenstein (google hem!). En ik ga natuurlijk ook al mijn vrienden noemen: Sanneke van Hassel, Maurits de Bruijn, Karin Amatmoekrim, Nhung Dam, Gershwin Bonevacia, Johan Fretz en ik weet zeker dat ik nog duizend mensen vergeet.
4.
Wat betekent het Boekenweekthema 'Ik ben alles' voor jou?
Nou wat ik eerder al schreef. Ik moest ook denken bij dit thema aan een man die ik ooit ontmoette, hier in mijn buurt, een Rotterdamse achterstandswijk. Die man had zijn hele leven in dezelfde straat gewoond. Telkens als een nieuwe groep mensen de straat introk, was de oude groep vertrokken. De witte Nederlanders verdwenen toen de Italianen kwamen, de Italianen gingen weg toen de Turken kwamen et cetera. Maar deze man bleef. Elke nieuwe groep zag hij als een mogelijkheid om iets nieuws te leren, waardoor hij nu, op zijn 76e, vier talen sprak, Chinees en Surinaams kon koken, yoga deed en mediteerde. Door niet bang te zijn voor de ander, was deze man een superman geworden. Daar dacht ik aan, bij dit thema. Italiaanse en Franse literatuur krijg je al mee als Nederlander, we doen Indiase yoga en Japanse zen … Maar de Surinaamse ander, die kennen we nog niet. Niet echt. En ook dàt verhaal heb je nodig om een supermens te worden.
5.
Welk thema zou jij nog wel eens als middelpunt van de Boekenweek willen zien?
O jeetje, moeilijke vraag. In principe ben ik heel blij dat ik niet over dit soort dingen hoef na te denken, haha. Maar laat ik het zo zeggen, wat ik merk is dat we heel lang hetzelfde soort mensen het podium hebben gegeven. Dat we jarenlang steeds een zelfde versie van hetzelfde verhaal hebben verteld. Wat zonde is! Er zijn nog zoveel andere stemmen, zoveel andere perspectieven op de werkelijkheid. Een thema als 'ubuntu' of 'alles is anana' zou leuk zijn, een thema waarbij heel veel Nederlanders waarschijnlijk zullen moeten googelen naar de betekenis, maar waar een enorme andere groep Nederlanders meteen van zal begrijpen wat ermee wordt bedoeld. Dat zou leuk zijn bijvoorbeeld. Maar ik denk dat ik het ook moeilijk vind om een thema te bedenken, omdat ik zelf graag zou willen worden verbaasd. Daarom lees ik: om dingen te leren die ik nog niet weet.
6.
Welk boek ligt er nu op jouw nachtkastje?
Drie boeken. Michel the Giant, uit 1981 van de Togolese schrijver Tété-Michel Kpomassie. Sinds tweeduizend jaar, 1934, de Roemeense schrijver Mihail Sebastian. En Het smelt, door mijn favoriete Lize Spit.
7.
Welk boek maakte recentelijk veel indruk op je?
De schoonheidslijn, 2004, Alan Hollinghurst. Dit is het laatste boek dat ik las voor de Boekenweekstorm begon. Ik heb drie dagen op bed gelegen, in een nieuwe pyjama, tussen luxe satijnen lakens, en niets gedaan behalve dit boek lezen. Ik wilde nergens anders zijn dan in dit boek.
8.
Is je boekensmaak in de loop der jaren veranderd?
Ja of misschien meer 'verbreed'. Rond mijn achttiende was ik geobsedeerd door Jan Wolkers, Remco Campert en Jan Cremer. Daarna kwamen Franse schrijvers zoals Sartre en Camus. Amerikaanse schrijvers van de beatgeneration zoals Jack Kerouac en Allen Ginsberg. Door mijn Italiaanse vriend heb ik allemaal Italiaanse schrijvers gelezen, zoals Pasolini, Tiziano Terzani, Elsa Morante en Cesare Pavese. Toen het hele oeuvre van James Baldwin en het hele oeuvre van Christopher Isherwood. Toen Maya Angelou, ook het hele oeuvre. En toen via Anton de Kom de Surinaamse schrijvers en via de Surinaamse schrijvers, de schrijvers van de Harlem Renaissance zoals Zora Neale Hurston en Claude Mckay. En tussendoor las ik de boeken van al mijn schrijversvrienden. Het voelt alsof er nu weer een nieuwe hoofdstukje staat aan te breken, maar ik weet nog niet welk hoofdstukje dat is.
9.
Welke schrijver verdient volgens jou meer erkenning voor zijn/haar boeken?
Zoveel schrijvers!!! Sowieso alle schrijvers die ik in Jaguarman en in Boto Banja het podium geef, dat is het hele punt van die twee boeken: die prachtige, grootse schrijvers en al hun wijsheid delen met een groter publiek. Een aantal namen: Claude Mckay, Zora Neale Hurston, Anton de Kom, Langston Hughes, de Gebroeders Penard, Leo Ferrier, Thea Doelwijt …
10.
Wat is kenmerkend voor jouw boek(en)?
Dat klinkt misschien heel cheesy, maar ik schrijf ze altijd met het doel om mensen vrolijk te maken en zin te geven in het leven. Om misverstanden uit de wereld te helpen. En mensen aan te moedigen om hun eigen verhaal mooier te maken. Ook al ga ik soms door de hel om ze te kunnen schrijven.
Meer Raoul de Jong
Boekenweek 2023
Boekenweek 2023 vindt plaats van zaterdag 11 tot en met zondag 19 maart. Lezers krijgen het Boekenweekgeschenk bij besteding van € 15 aan Nederlandstalige boeken cadeau van de boekhandel. Het Boekenweekessay ligt voor € 5 in de winkel.
