Boekenweek 2023: dit is Lize Spit
Lize Spit (1988) schrijft scenario's, proza en poëzie. Ze publiceerde in verschillende literaire tijdschriften en treedt geregeld op. Ze kwam voor het eerst onder de aandacht bij uitgeverijen door het winnen van Write Now! in 2013. Haar debuutroman Het smelt verscheen drie jaar later in 2016 en werd overladen met prijzen. Sindsdien is Spit niet meer weg te denken en volgde er in 2020 een tweede roman, Ik ben er niet. Dit jaar schreef ze voor de Boekenweek het Boekenweekgeschenk De eerlijke vinder.
In een interview met de Volkskrant vertelt ze dat ze het Boekenweekthema ter harte heeft genomen. Ze heeft twee grote rollen in het leven, Lize als persoon en Lize als schrijver. Die bestaan weer uit andere, kleinere stukjes. 'Ik ben een vriendin, dochter, docent, geliefde, vrouw, Vlaamse ... Ik ben ook een persoon die ziek is; mijn diabetes bepaalt wat ik wel en niet kan doen en is dus ook een deel van wie ik ben.' Wel is het vooral haar rol als auteur die overheerst. 'Waar ik ook ben en welke rol ik aanneem, altijd observeer en onderzoek ik.'
'Voor mij is schrijven vooral de acceptatie dat ik nooit volledig kán zijn. Dan zou een boek duizenden bladzijden bevatten en totaal onleesbaar zijn.' – Lize Spit in De Groene Amsterdammer
Ook haar boeken zijn naar eigen zeggen maar een kleine dwarsdoorsnede van álles dat ze zijn, vertelt ze De Groene Amsterdammer. 'De diepste band heb ik met de versies van beide boeken die niet geschreven zijn,' zo staat in haar interview met het opinieweekblad. 'Het verhaal in mijn hoofd is altijd zo uitgebreid dat het boek er nooit volledig recht aan doet. Wanneer een boek af is, heb ik ook teleurstelling over de onbenutte invalshoeken. Mijn band met de originele verhalen is daarom sterker.'
Eerder werk
Met haar debuutroman Het smelt won Spit de allereerste Hebban Debuutprijs in 2016. De jury sprak er lovend over: 'Het smelt lezen is voortdurend klappen in je gezicht krijgen en aan het eind met een stomp tegen je neus knock-out geslagen worden.' De roman werd unaniem lovend ontvangen, er volgden vertalingen in zestien landen en een verfilming die in januari 2023 in première ging. Vanaf 15 oktober is het in de Nederlandse en Vlaamse bioscopen te zien. Het smelt won de Bronzen Uil, de Boekhandelsprijs, de Lucy B en C.W. van der Hoogt-prijs, werd NRC boek van het jaar en haalde de shortlist van de Libris Literatuur Prijs en de Premio Strega Europeo.
LEES VERDER: Lize Spit wint eerste Hebban Debuutprijs
Wel zit er in de roman een 'kleine frats', zoals ze het zelf noemt. In De Groene Amsterdammer vertelt ze dat alle personages fictieve namen hebben, behalve één: Meester Rudi. Wanneer Spit begint met schrijven, gebruikt ze als handigheidje soms een naam van een persoon op wie ze zich het meest baseert. 'Achteraf pas ik dan aan, maar dat ben ik hier dus vergeten.' De auteur ontdekte het pas na publicatie, op een lezing waar Meester Rudi zelf bij aanwezig was. 'Hij is vereerd in het boek voor te komen maar eigenlijk was het niet de bedoeling.'
'Door te schrijven vond ik als het ware een manier om te schitteren, om een persoonlijke band op te bouwen met mensen om me heen.' – Lize Spit in De Groene Amsterdammer
Voor haar tweede roman Ik ben er niet waren de verwachtingen hooggespannen en dat voelde Spit. Ze moest met de druk leren omgaan. 'Mijn probleem is dat ik kritiek te zeer ter harte neem,' vertelt ze. 'De discussie of mijn werk al dan niet literatuur is vind ik vreemd. Alsof literatuur een feestje is waar niet te veel mensen mogen binnenkomen. Zodra je een boek opbouwt met spanningselementen, proberen ze je buiten de literatuur te plaatsen, word je met enig dédain besproken en zelfs met Jambers vergeleken, zoals laatst in De Groene,' wijst ze het opinieblad terecht.
LEES VERDER: Recensie / Spit heeft geen ingewikkelde woorden of ingenieuze zinsconstructies nodig
Toch is de kracht van haar werk onmiskenbaar. Ik ben er niet is net in het Frans verschenen en al meteen genomineerd voor de Prix Jean Monnet de Littérature Europénne, ook werd het lovend ontvangen in Le Monde. De rechten van het Boekenweekgeschenk en Spits volgende roman zijn al verkocht aan een Duitse uitgeverij. Ze wordt als eerste Nederlandstalige auteur vertegenwoordigd bij het internationaal agentschap RCW, onder directrice Laurence Laluyaux, die ook Maxim Osipov en Olga Tokarczuk vertegenwoordigt.
Boekenweekgeschenk
'Het idee komt voort uit mijn herinnering aan een Kosovaars gezin dat toen ik een jaar of tien was in ons dorp kwam wonen,' vertelt Spit in een interview met Libelle. Elbi, een van de dochters uit het gezin van tien, werd haar vriendin. 'Alle jaren dat we bevriend waren, hebben we het nooit over de oorlog gehad,' zegt ze. 'Thuis liet de oorlog zijn sporen na, daarbuiten had ze een normale jeugd met de andere kinderen in het dorp, vertelde ze toen ik voor het schrijven van het Boekenweekgeschenk weer contact met haar opnam.' Spit heeft een fictief verhaal gemaakt van De eerlijke vinder, maar de verhalen van haar vriendin zitten er wel degelijk in verwerkt.
'Hoe bang ze waren 's nachts, bijvoorbeeld. Zo sliepen ze altijd met z'n allen in een ruimte omdat ze samen wilden zijn, mocht er iets gebeuren.'
Het waren details die ze als kind niet wist, dus eenmaal aan de telefoon met Elbi spraken zij en Spit wel zeven uur met elkaar. Spit was vooral benieuwd naar Elbi's herinneringen uit die periode. Hoe was het voor haar om in dat dorp terecht te komen? 'Dat was heel interessant om te horen,' vertelt de auteur in een interview met Boekenkrant. Het gezin in De eerlijke vinder wordt met open armen ontvangen, omdat Spit na Het smelt graag deze positieve kant van haar geboortedorp wilde laten zien. Ook zij namen het vluchtelingengezin in hun midden op in de gemeenschap en voorkwamen zelfs dat ze uitgezet zouden worden.
'Toen de asielaanvraag van het gezin werd afgewezen, hebben we met het hele dorp strijd gevoerd om hen in België te houden.' – Lize Spit in Libelle
De eerlijke vinder
Lize Spit
Eind jaren negentig, de Vlaamse Kempen. Jimmy, die thuis een moeilijke tijd doormaakt, leeft helemaal op als de zoon van een gezin Kosovaarse vluchtelingen naast hem in de klas komt zitten. Jimmy is de slimste maar ook eenzaamste van zijn klas. Hij ziet het als zijn missie Tristan Ibrahimi door het schooljaar heen te helpen. Alle tijd die hij niet besteedt aan het verzamelen van flippo’s, brengt hij door bij het Kosovaarse gezin. Wanneer de Ibrahimi’s na een jaar plotseling uitgewezen worden, verzint Tristan een plan dat veel van Jimmy zal vragen.
In de media
'Lize Spit schreef een debuut dat je elke schrijver toewenst: vertrouwd, verrassend, fantasierijk en genadeloos.' – De Standaard over Het smelt
'Zonder twijfel een van de beste, rijpste en trefzekerste debuten in tijden. [...] Met zo'n entree in de letteren is Lize Spit de belofte voorbij.' – NRC Handelsblad over Het smelt
'De verrassende debutante is een groot schrijver geworden.' – Friesch Dagblad over Ik ben er niet
'Een zenuwslopende psychologische roman, traag als een smeltend ijsblok, wurgend als een strop die steeds meer gaat knellen.' – NRC Handelsblad over Ik ben er niet
Op Hebban
- Boekenweekauteurs Lize Spit en Raoul de Jong gastredacteuren op Hebban
- Hier kun jij naartoe tijdens de Boekenweek!
- Lees mee met de Hebban Boekenweek Leesclubs!
- 10 vragen aan Boekenweekgeschenk-auteur Lize Spit
- Boekenweek 2023: Leestips van Boekenweekauteur Lize Spit
Leesclub De eerlijke vinder
Tijdens de Boekenweek van 11 tot en met 19 maart krijg je bij de boekhandel het Boekenweekgeschenk De eerlijke vinder gratis bij aankoop van € 15 euro aan boeken. Om het lezen van deze prachtige uitgave in het Boekenweekthema 'Ik ben alles' nóg leuker te maken, lees je natuurlijk samen. Dat doe je op Hebban in de speciaal daarvoor ingerichte Boekenweek Leesclub!
Boekenweek 2023
Boekenweek 2023 vindt plaats van zaterdag 11 tot en met zondag 19 maart. Lezers krijgen het Boekenweekgeschenk bij besteding van € 15 aan Nederlandstalige boeken cadeau van de boekhandel. Het Boekenweekessay ligt voor € 5 in de winkel.
Auteursafbeelding: © Shody Careman, via CPNB
