Boekenweek 2023: dit is Raoul de Jong
Raoul de Jong (1984) schreef voor Vrij Nederland, Het Parool en NRC Handelsblad en publiceerde meerdere boeken. Hoewel hij nog een jonge auteur is met een lange schrijverscarrière voor de boeg, ontving hij in september 2022 al de Anna Blaman Prijs voor zijn gehele oeuvre. Momenteel werkt hij aan een filmscript voor een film over het leven van Anton de Kom en maakt hij samen met Noraly Beyer De Correspondent-podcast Tigri Tories die sinds maart 2023 te beluisteren is.
Als het Boekenweekthema 'Ik ben alles' op iemand van toepassing is, dan is het De Jong wel. 'Ik ben geboren uit een Surinaamse vader en een Nederlandse moeder, en heb voorouders in China, Frankrijk, het regenwoud van Suriname en Ghana,' vertelt hij in een interview met de Volkskrant. 'Maar vooral ben ik een mens! Dat is genoeg om allemaal andere dingen te worden, naast alles wat ik al was toen ik werd geboren. Zo ben ik ook de reizen die ik heb gemaakt, en de tweehonderd boeken in mijn boekenkast.'
'Je bent niet zomaar "alles", je wórdt alles door de deur achter je dicht te trekken en te ontdekken wat je van een ander kunt leren.' – Raoul de Jong in de Volkskrant
Ook al werd De Jong voor verschillende grote prijzen genomineerd met Jaguarman, toch heeft hij nog altijd het gevoel dubbel hard te moeten werken – de prijs die hij betaalt voor er anders uitzien dan de gemiddelde schrijver. Zo wilden de chefs van kranten toch liever een stuk over hoe alle uitgeverijen op zoek zijn naar schrijvers die teruggaan naar hun Surinaamse roots dan een interview met hem. 'Zo werd ik gereduceerd tot een schrijver die op zoek is naar zijn roots als onderdeel van een trend. Terwijl ik zeven jaar aan dat boek heb gewerkt,' vertelt hij aan BNNVARA.
Eerder werk
De Jong ontmoette pas op zijn 28e zijn Surinaamse vader, die hem vertelde over een van hun voorvaders, een medicijnman, die zichzelf naar verluidt kon transformeren in een jaguar. Vanuit dat vertrekpunt schreef hij zijn boek Jaguarman, waarvoor hij onderzoek deed naar het slavernijverleden en de geschiedenis van Suriname. 'In de nasleep daarvan kreeg ik te maken met veel onwetendheid,' vertelt hij in een interview met lifestylemagazine Winq. 'In plaats van bij de literatuur, werd mijn boek vaak op een apart plankje geplaatst met boeken over Suriname of Zuid-Amerika. Alsof mijn verhaal alleen boeiend is als je daarin geïnteresseerd bent.'
LEES VERDER: Winq tipt vijf nieuwe regenboogboeken
'Er werd van mij verwacht dat ik vooral sprak over hoe verschrikkelijk de slavernij is geweest,' vertelt De Jong, die soms de druk voelt te moeten schrijven wat mensen van hem verwachten om gezien te worden. 'Maar probeerde ik te vertellen over hoe mensen die slavernij hebben overleefd, en wat we daarvan kunnen leren als mensen, ongeacht onze kleur, dan was het moeilijker daar aandacht voor te krijgen.' Met Jaguarman en het daarop voortbordurende Boekenweekessay Boto Banja wil hij laten zien dat zijn tot slaaf gemaakte voorouders veel meer waren dan slachtoffers en grote wijsheid bezaten.
'Kijk naar de staat van onze wereld en onze samenleving: het is heel duidelijk dat we niet alle wijsheid in pacht hebben.' – Raoul de Jong in Winq
Terwijl De Jong aan Jaguarman werkte, ging hij vaak op bezoek bij zijn Nederlandse opa in het verzorgingstehuis. 'Mijn opa was Nederland op zijn Nederlandst en door hem begreep ik hoe het grote Nederlandse publiek zou reageren op Jaguarman,' vertelt hij in een interview met De Groene Amsterdammer. Toch voelde het voor hem dubbel, elke dag bezig te zijn met Surinaamse voorouders die hij nooit gekend had, terwijl zijn Nederlandse opa hem nodig had. 'Maar ik kon ook hem in de spotlight zetten.' Daaruit kwam de bundel Gesprekken met opa voort, waarin De Jong met zijn grootvader praat over leven, dood en alles daartussenin.
LEES VERDER: Challenge / Een boek met een bejaarde hoofdpersoon
In veel opzichten zijn De Jong en zijn Groningse opa elkaars tegenpolen. Opa Ep is een witte man van 90, die zijn hele leven niet hoefde te koken of schoon te maken en die vrouwen niet vertrouwt achter het stuur. In het verzorgingstehuis is hij echter warriger en breekbaarder dan ooit. 'Door de vragen die ik stelde, haalde ik de donkere wolf boven zijn hoofd weg, waardoor die boven mijn hoofd ook verdween en we samen soms heel gelukkig waren,' vertelt De Jong aan het opinieweekblad. 'Het leukste was dus niet per se het schrijven, maar wat er door het schrijven gebeurde met de werkelijkheid.'
Boekenweekgeschenk
Dat De Jong gevraagd werd het Boekenweekessay te schrijven, zorgde ervoor dat hij in tranen uitbarstte. Precies die week had hij er genoeg van, na twee jaar te hebben moeten toezien hoe Jaguarman steeds weer naar het verdomhoekje van de literatuur ging. 'Ik stond op het punt de handdoek in de ring te gooien, maar kreeg met dit essay ineens een zwaard en een kroon aangereikt,' vertelt hij aan Winq. 'Ik moest huilen omdat het mijn werk makkelijker maakt – dit essay komt prominent in de boekhandels te liggen – en omdat ik wist waarvoor ik die kroon en dat zwaard kon gebruiken.
Wat ik de afgelopen jaren allemaal heb uitgevonden is zo belangrijk. Ik denk dat veel mensen daar wat aan kunnen hebben.'
Met het Boekenweekessay wil De Jong Nederlanders in contact brengen met het Surinaamse universum. 'Ik wil laten zien wat we kunnen leren over menselijkheid van de mensen die de "hel op aarde" hebben overleefd, de slavernij. Hun "gereedschappen" hebben mijn leven verrijkt. Het zijn dingen die je ook in het hier en nu kunt inzetten om je leven leuker te maken: muziek, kleding, een bepaalde levenshouding,' vertelt hij aan de Volkskrant. 'Zij leerden wat ik nu ook besef: het leven staat aan jouw kant. Je kunt vertrouwen op het leven.'
'Om te weten wat een overwinning het is dat iemand met mijn achtergrond dit essay mag schrijven over deze thema’s, moet je ook weten hoe moeilijk het was om hier te komen.' – Raoul de Jong in BNNVARA
Boto Banja
Raoul de Jong
Op een ochtend wordt Raoul de Jong wakker met het besef: ik moet varen. Hij vindt een schip dat hem van de Dominicaanse Republiek naar Curaçao kan brengen, een route die vele slaafgemaakten destijds in omgekeerde richting aflegden. De Jong reist in de voetsporen van Anton de Kom en diens tijdgenoten. Zij, veelal nazaten van slaafgemaakten, staken in de eerste helft van de vorige eeuw als vrije mensen zeeën en oceanen over om hun plek in de wereld op te eisen. Langzaamaan ontwaart De Jong de contouren van een geheim genootschap van dansende schrijvers, die weigerden zich te laten beperken door de rol die de wereld voor hen had bedacht. Ondeugende eenlingen die, als je goed kijkt, niet alleen staan maar onderdeel zijn van een groots netwerk van verhalen, rituelen, geschiedenissen en dromen. Wat kunnen wij van hen leren over wat het betekent om een vrij, onbegrensd mens te zijn en over hoe we dat, ondanks de grenzen die de maatschappij soms voor ons opwerpt, kunnen blijven?
In de media
'Een unieke mix van non-fictie en fictie, klassieke queeste, reisverhaal, levensles, gebed en sprookje, literatuur- en geschiedschrijving. De Jong biedt zichzelf en zijn lezers voorgoed een ander, vurig verrijkt beeld van Suriname.' – NRC Handelsblad over Jaguarman
Raoul de Jong schreef een bedwelmend boek, dat begon bij zijn Surinaamse vader maar uiteindelijk de geschiedenis van Suriname meeneemt.' – De Volkskrant over Jaguarman
'Jaguarman is niet alleen mooi, maar ook ontroerend, waar en waardevol en een ontzettend belangrijke toevoeging op alles wat totnogtoe is geschreven over ons land en onze mensen.' – Auteur Karin Amatmoekrim over Jaguarman
'Een toonbeeld van improvisatiekunst ... een vrolijk en geëngageerd verslag. De Jong ziet en hoort mooie dingen.' – Arjen Fortuin in NRC Handelsblad over De grootsheid van het al
'Zoals in heel zijn essay roept hij op tot geduld, begrip en vriendelijkheid – en vooruit, af en toe een duwtje in de juiste richting.' – Boekenkrant over Boto Banja
Op Hebban
- Boekenweekauteurs Lize Spit en Raoul de Jong gastredacteuren op Hebban
- Hier kun jij naartoe tijdens de Boekenweek!
- Lees mee met de Hebban Boekenweek Leesclubs!
- 10 vragen aan Boekenweekgeschenk-auteur Raoul de Jong
- Boekenweek 2023: Leestips van Boekenweekauteur Raoul de Jong
Leesclub Boto Banja
Tijdens de Boekenweek van 11 tot en met 19 maart kun je het Boekenweekessay Boto Banja voor slechts € 5 bij je lokale boekhandel vinden. Om het lezen van deze prachtige uitgave in het Boekenweekthema 'Ik ben alles' nóg leuker te maken, lees je natuurlijk samen. Dat doe je op Hebban in de speciaal daarvoor ingerichte Boekenweek Leesclub!
Boekenweek 2023
Boekenweek 2023 vindt plaats van zaterdag 11 tot en met zondag 19 maart. Lezers krijgen het Boekenweekgeschenk bij besteding van € 15 aan Nederlandstalige boeken cadeau van de boekhandel. Het Boekenweekessay ligt voor € 5 in de winkel.
Auteursafbeelding: © Shody Careman, via CPNB
