Book review: Bo Balder - The Wan

Het verhaal is gesitueerd op een enkele eeuwen geleden door mensen gekoloniseerde planeet. Er zijn veel levensvormen meegenomen maar deze gedijen niet al te best. De lokale flora en fauna bieden niet alles dat een mens nodig heeft om te overleven en dus leeft, na het verbreken van het contact met de rest van de mensheid, de bevolking op het randje van hongersnood. Het fragiele evenwicht op de planeet dreigt echter verstoord te worden door ontwikkelingen onder de inheemse levensvormen. Iets dat volkomen aan de menselijke bevolking van de planeet voorbij lijkt te gaan.

Het verhaal wordt gepresenteerd als een sciencefictionroman maar Balder voert, zoals de quote van Jeff VanderMeer op de kaft al doet vermoeden, het SF-concept zo ver door dat het een absurdistisch randje krijgt. De Wan, een groep wezen waartoe een van de hoofdpersonen behoort, zijn praktisch onsterfelijke, voormalige mensen, die communiceren door het eten van elkaars lichaamsdelen. Hun naam verwijst waarschijnlijk naar het Engelse woord wan, dat zoveel als, bleek, flets of zelfs ziekelijk betekent. Ze worden gevreesd en verafschuwd door de mensen, en niet helemaal zonder reden. De menselijke psyche is niet geëvolueerd voor het leven dat de Wan leiden en dus komen deze karakters in het boek nogal onevenwichtig over. Het is een interessant concept dat de schrijfster in het boek van een aantal kanten belicht.

Balder vertelt haar verhaal vanuit meerdere perspectieven. Het verhaal kent drie hoofdpersonen. We komen de afgezette stadhouder Firdaus tegen, een man verwikkeld in een machtsstrijd met zijn zus om het leiderschap van de grootste menselijke nederzetting op de planeet. Zijn val is mede te danken aan de oeroude biologe Ing, een vrouw die meer weet van de lokale levensvormen dan wie ook, maar ook kampt met een geheugen dat meer gaten bevat dan een stuk Emmentaler. Tot slot is er de slavin Frog, die verkocht wordt aan Firdaus en Ing als blijkt dat ze onvruchtbaar is.

Van de drie is Ing het meest interessante en tegelijkertijd ook het minst sympathieke karakter. Haar inzicht in wat er allemaal gebeurt op de planeet is vele male groter dan dat van de andere twee en ze wordt voordurend heen en weer geslingerd tussen allerlei belangen van de verschillende groepen waar ze mee in aanraking komt. Daarnaast worstelt ze ook met haar verleden en dan met name met het deel dat uit haar geheugen is verdwenen. Haar obsessies en verdeelde loyaliteit leiden er regelmatig toe dat ze de meest gruwelijke beslissingen neemt. Een scherp contrast met haar uiteindelijke doel, het behoeden van de mensheid voor uitsterven.

Firdaus en Frog zijn wat minder goed geslaagd. Firdaus wordt geacht een politicus te zijn maar zijn gedachten zijn voornamelijk bij zijn gezin of bij het verder uitbreiden daarvan. Politiek wordt in zijn belevingswereld besproken op een manier waarop hij het aan een van zijn jongere kinderen zou uitleggen. Hoewel hij precies in de gaten heeft wat er allemaal gebeurt, komt hij toch een beetje simpel over. Frog daarentegen, is buitengewoon sluw. Ze is bezig met overleven maar zit ook erg vast in haar rol als slavin. Overleven voor Frog is zich vastklampen aan een machtiger persoon. Iets waar in het verhaal uitgebreid misbruik van gemaakt wordt. De machtsverhoudingen in het boek zijn dusdanig dat je meer wrok zou verwachten bij Frog dan er uiteindelijk uitkomt.

Het verhaal heeft behoorlijk wat tijd nodig om op gang te komen. Balders creatie is soms zo bizar dat het even duurt voordat de puzzelstukjes op zijn plaats vallen en de samenhang duidelijk wordt. Vanaf dat moment beweegt het verhaal zich in toenemend tempo naar de climax. Het is geen boek voor de lezer die actie wil vanaf de eerste scène, daar leent het plot zich domweg niet voor, maar qua opbouw en tempo zit het goed in elkaar.

De hamvraag bij werken geschreven in een tweede taal blijft toch altijd of de taalbeheersing voldoende is. Op zich is dat wel het geval bij dit boek. Er staan geen kromme zinnen of overduidelijke fouten in de tekst, afgezien van een enkel typfoutje gemist door de copy-editor. Toch is het geen boek dat je leest voor de schoonheid van de proza. De tekst is functioneel en correct maar niet altijd mooi. Waar veel elementen die een roman maken goed op hun plaats vallen is dit toch een punt waar voor Balder nog winst te behalen valt. In hoeverre het de lezer stoort is maar de vraag. Sciencefiction is een genre waarin lang niet iedereen gediend is van mooischrijverij.

Al met al is The Wan een veelbelovend Engelstalig debuut. Het heeft genoeg klassieke sciencefictionelementen om de lezer die daar naar op zoek is tevreden te houden, zonder te vervallen in oppervlakkige karakters of al te zwaar te leunen op een technisch concept. De Wan zijn bizar genoeg om te fascineren maar menselijk genoeg om herkenbaar te blijven. De roman is een uitgekiende mix van plotelementen die goed met elkaar in balans zijn. Aan haar techniek valt hier en daar best nog wat te schaven maar dat neemt niet weg The Wan is een roman is die de lezer met een voldaan gevoel zal achterlaten. ★★★

Website Bo Balder