Book Review: Cixin Liu - The Three-Body Problem (Eekhaut)

Voor het thema hoeven we niet naar China toe: de mensheid komt in contact met een buitenaardse beschaving. Er zijn slechtere boeken over het onderwerp geschreven, en véél slechtere films vertoond. Het bijzondere aan TTBP is, wel, dat het boek uit China komt. En meteen was dat voor mij een reden om het boek in één ruk – zogezegd – uit te lezen. Als Liu fascineert, dan is het immers om een drietal redenen: zijn verslag van de recente Chinese geschiedenis en in het bijzonder de Culturele Revolutie en de gevolgen ervan; zijn intrigerende en bijzonder goed gevatte personages; en een aantal technologische vondsten.

In omgekeerde volgorde. Een leger van een paar miljoen ongeletterde soldaten die, door middel van zeer eenvoudige handelingen een immense menselijke digitale computer vormen. Twee elementaire deeltjes verzonden door de Trisolarans die in staat zijn alle aardse wetenschappelijke onderzoek te saboteren zodat de menselijke wetenschap niet meer evolueert. En de Trisolarans die zichzelf kunnen uitdrogen om rampen te overleven. Ze leven overigens op een planeet die een chaotische baan beschrijft onder invloed van drie zonnen, zodat niemand kan voorspellen wanneer de samenleving ten onder gaat (wat, overigens, met fatale regelmaat gebeurt). 

Persoonlijk ben ik me gaan hechten aan een van de hoofdpersonages, Ye Wenjie, dochter van een fysicus die tijdens de Culturele Revolutie door Rode Gardisten vermoord werd. Zijzelf gaat, zoals zovele intellectuelen in die tijd, noodgedwongen naar het platteland, waar ze terechtkomt bij een astrofysisch onderzoeksproject. Zij staat centraal bij de ontdekking van intelligent leven op een planeet op nauwelijks vier lichtjaren van de aarde, en zij speelt in de verdere evolutie van het boek een voorname rol. De hoofdstukken waarin Liu haar persoonlijke ontwikkeling en haar innerlijke strijd beschrijft, behoren tot het beste wat het boek te bieden heeft.

En de Chinese samenleving zelf, die voor velen onder ons en zeker voor deze lezer vreemd en ‘buitenaards’ is, in zoverre ook dat buitenlanders in het boek (enkele toevallige Amerikanen) even cliché en houterig lijken als Chinese personages doorgaans in Westerse literatuur.            

Bijzonder opgetogen en eenduidig positief? Nee, in geen geval. Er scheelt heel wat aan het boek. De auteur neigt teveel tot didactische exposities, een aantal van zijn andere personages zijn houterig en irritant, de Trisolar-samenleving is vreemd en exotisch, maar nauwelijks interessant. Ze heeft geen diepgang, ze is veeleer een motor die het plot moet voortdrijven. Veel plaats voor subtiliteit is daarbij niet te ontdekken. Een aantal elementen (zoals de reacties op het wederzijdse bestaan, zowel vanwege mensen als Trisolarans) zijn op het debiele af geschetst en herinneren aan onze SF-jeugdboeken uit de jaren vijftig.            

Dus nee, geen Dune.            

Wat ik ook mis is een ruimere visie en een filosofisch inzicht in de problematiek van ‘buitenaardsheid’. Het ontdekken van een andere intelligente soort zal voor onze cultuur en samenleving het grootst denkbare evenement zijn in de geschiedenis. Alle literatuur en film ten spijt zijn we niet echt in staat dat moment te vatten. Ik verwacht dus teveel, ik weet het, maar van Liu had ik alleszins een glimp van dit gevoel verwacht.            

Kijk ik uit naar het volgende deel? Nee, niet echt. Ik vrees dat met het eerste deel de beste ideeën uitgeprobeerd zijn, dat het kruit van de auteur verschoten is. Let wel: ik heb niettemin genoten van zijn boek, maar niet van alle aspecten ervan. Ik deel dus niet de vele juichende accolades die de auteur en zijn boek in de Westerse wereld ten beurt vielen.