Dossier /
Book review: Claire North - The first fifteen lives of Harry August
Meer nog, de zogenaamde mainstream lijkt vaker geneigd tot thematische vernieuwing dan veel van wat er binnen het ‘genre’ gepubliceerd wordt. Dat heeft, jammer genoeg, veel te maken met de manier waarop commerciële uitgevers denken (in clichés, dus). En daarom moet de vernieuwing van buitenuit komen. Denken we maar aan David Mitchell, maar dan weer niet zijn laatste boek, The Bone Clocks. Neen, zeker The Bone Clocks niet. Als je een fan van David Mitchell bent, kun je dat boek beter toedekken met de mantel van de liefde.
Maar neem nu Claire North. Dat is niet haar echte naam, ze heet Catherine Webb en won de Carnegie Medal en schrijft fantasy voor volwassenen onder een ander pseudoniem, Kate Griffin. North/Webb heeft een tijdreisroman in elkaar geknutseld, voorzien van een modieus lange titel (The First Fifteen Lives of Harry August), en ze verovert daarmee zo’n beetje de wereld. Behalve dan in Nederland, waar de literaire lezers het boek niet mochten, maar ach, literair Nederland!
Laat ik enerzijds ook meteen melden – ook al vraagt u daar niet om – dat ik een probleem heb met de interne logica van Fifteen Lives, hoewel ik niet precies weet wat er scheelt aan die logica van de immer steeds weer geboren wordende Harry August. Hij moet keer op keer zijn hele leven ervaren (of varianten daarvan), maar dan wel met de herinneringen aan zijn vorige leven. Dat soort instant karma kan aantrekkelijk lijken, maar na enkele beurten is de pret er voor die arme Harry zo’n beetje af, temeer omdat hij niet de enige ‘tijdreiziger’ is (ze reizen niet echt in de tijd, maar ach, dat is een detail), en er samenzweringen onderweg zijn die zo mogelijk het einde van de menselijke beschaving (althans binnen die tijdlijn) zullen veroorzaken. Want tussen die onfortuinlijke karma’s (North noemt ze Kalachakra of Ouroborans) zitten er figuren die zo hun eigen idee hebben over wat te doen met die speciale gave, en een en ander leidt tot megalomanie en erger. Uiteindelijk wordt zelfs het voortbestaan van de herborenen bedreigd. Een groot thema dus, zoals ook de voornoemde David Mitchell niet uit de weg gaat.
Nadat de dappere Harry voor de eerste keer doodgaat, en meteen weer aan zijn aardse leven mag herbeginnen, komt hij terecht in een situatie, typisch voor alle Kalachakra. Als kind begrijpt hij niet waar al die herinneringen aan wat schijnbaar een vorig leven is, vandaan komen, en hij pleegt zelfmoord. Later zal hij zelf nieuwe Kalachakra helpen deze onvermijdelijke periode van waanzin te overleven. Hij zal evengoed, op een andere en meer dramatische wijze, ingrijpen in het leven – en de dood – van Kalachakra die zich op goddelijke manier met de evolutie van de mensheid menen te moeten bemoeien. Want als er iets is wat de Kalachakra niet leuk vinden, is dat iemand hun status quo verstoort.
Tot daar wat ik kwijt wil over de plot.
In vele opzichten is North een schitterend auteur. Personages en persoonlijke verhalen zijn uitstekend geschetst, al ontbreekt het Harry aanvankelijk aan diepgang. Waar het boek rammelt, is de hele veronderstelling van de synchroniteit van levens. Al die Kalachakra die samen telkens binnen eenzelfde geschiedlijn moeten passen. Harry wordt herboren, terwijl de ‘oude’ wereld niet meer bestaat, en al zijn duizenden soortgenoten maken allemaal binnen dezelfde ‘nieuwe’ tijdlijn hun opwachting. Dat zit me als principe ongemakkelijk. SF leert ons dat we niet moeten knoeien met tijd en tijdreizen. Afsplitsende realiteiten zijn de enige oplossing voor dreigende paradoxen, zoals SF-auteurs als een eeuw lang weten. North negeert dat allemaal en ploegt voort binnen haar eigen logica. Haar passie voor het verhaal en haar empathische tekening van de dilemma’s die Harry en een aantal andere Kalachakra’s doormaken, maken echter veel goed.
