Book review: Hex - Thomas Olde Heuvelt

Om maar met de deur in huis te vallen: het antwoord is Ja. Als je de Nederlandse editie van HEX kent, en wilt weten of het de moeite is om de Engelstalige in huis te halen, lees dan niet verder, maar zet het boek direct op je verlanglijstje.

Je leest verder?

Okee. Welkom, dan, in Black Spring.

Het verhaal is bekend. Vier eeuwen geleden heeft de bevolking van het heuvelachtige dorpje Beek, pardon, Black Spring, op gruwelijke wijze afgerekend met een vermoede heks, Katherine van Wyler. Teruggekeerd uit de dood waart zij nu door het dorp, haar ogen dichtgenaaid om de doodsbange dorpelingen te beschermen tegen haar Boze Oog, haar mond ook dicht om de occulte frasen te verstommen die ze voortdurend prevelt. Iedereen vermoedt dat ze zint op wraak voor het wrede onrecht dat haar is aangedaan, maar niemand is zo roekeloos om de hechtingen door haar lippen en oogleden los te tornen; dat zou zeker hel en verdoemenis over het dorp afroepen.

Black Spring heeft haar verschijningen en doelloze gewandel naadloos geïntegreerd in het dagelijks leven. Het ene moment bereidt de familie Grant gezamenlijk het avondeten voor; het volgende moment hangen ze een theedoek over het hoofd van Katherine, die plotseling in hun woonkamer is opgedoken. Het machtige lokale orgaan HEX bewaakt het gaan en staan van Katherine met surveillancecamera's, een hi-tech commandocentrum en zelfs een app, censureert het Internetverkeer, en grijpt zonodig in. Alles is erop gericht om direct contact met Katherine te voorkomen, en om haar bestaan voor buitenstaanders geheim te houden. Duikt ze op een feestdag op de hoofdstraat op, dan rolt HEX een hol draaiorgel om haar heen; willen buitenstaanders naar Black Spring verhuizen, dan haalt HEX alles uit de kast om de nieuwkomers op andere gedachten te brengen.

Want wie eenmaal in Black Spring woont, komt er nooit meer weg: vertrekken betekent sterven.

Gefrustreerd met de beperkingen die Katherine en HEX hen opleggen, zoeken de jongeren van het dorp in het diepste geheim de grenzen op: experimenten met haar gedrag, een website, een blog. Ze onderschatten de gevaren die ze ermee over Black Spring afroepen, maar niemand vermoedt dat het werkelijke gevaar in een heel andere hoek schuilt.

De kracht van HEX schuilt in de geloofwaardigheid. Olde Heuvelt schetst een griezelig, bovennatuurlijk uitgangspunt, maar richt zich daarna niet zozeer op de heks zelf, maar op wat vier eeuwen leven met deze vloek met het dorp heeft gedaan. De schrijver toont ons de angst, de paranoia, het flinterdunne laagje rust en beschaving, de bijna gretige bereidheid om medebewoners te straffen voor overtredingen tegen het Reglement. De ene dag houdt het dorp een festival; een dag later een volksgericht. Katherine is een onvergetelijk griezelige verschijning, voer voor nachtmerries, maar de gruwelijkste scènes in het boek hebben haar niet nodig: dat zijn de momenten dat de dorpelingen hun ware gezicht laten zien, de hardvochtige, zelfingenomen wreedheid die na al die eeuwen veel te dicht onder de oppervlakte ligt.

Wie wil kan dit boek dan ook lezen als een metafoor voor de verharding in de maatschappij, met Katherine als de ongewenste vreemdeling wier wandaden nauwelijks zo groot zijn als die van de bewoners zelf. Persoonlijk verfoei ik expliciete metaforen, maar het verontrustende gedrag van de dorpelingen heeft ontegenzeglijk parallellen in de werkelijkheid.

De Engelse editie van HEX is meer een remake dan een vertaling. Olde Heuvelt heeft de actie verplaatst van Oost-Nederland naar upstate New York, alle namen gewijzigd en ook de rijk gezaaide hedendaagse culturele verwijzingen omgezet naar Amerikaanse equivalenten. Dat op zich maakt deze versie de moeite waard: de nieuwe setting leest ongekunsteld en geloofwaardig. Ook heeft hij de moeite genomen om nieuwe actualiteiten te verwerken, wat het boek een prettige frisheid geeft.

De vlekkeloze vertaling is daarbij een grote plus; samen met de puntgave redactie maakt dit de Engelse HEX een betere, meer gepolijste leeservaring.

En aan het slot van deze remake heeft Olde Heuvelt de oorspronkelijke barokke, Danteëske finale herschreven, terecht iets ingetoomd, en daarmee een nieuw einde gecreëerd dat beter aansluit, beter in evenwicht is met de rest van het boek, en zo een emotionele kopstoot aflevert die nog harder aankomt dan het origineel.

Als op zichzelf staande horrorroman is deze Engelse HEX meer dan geslaagd: een meeslepende, griezelige leeservaring die Stephen King—een van de helden van Olde Heuvelt—had kunnen schrijven. En als nieuwe versie van de Nederlandse editie is het boek een absolute aanrader voor iedereen die het origineel al goed vond.

Ja, dus.

Op 28 april 2016 verschijnt de Amerikaanse editie van HEX in hardcover bij Hodder & Stoughton (9781444793215).

Lees het interview met Thomas Olde Heuvelt over het 'veramerikaniseren' van Hex.