Interview /
Camilla Lackberg: ‘Michael Connelly mag mij altijd bellen’
Tekst en foto's: Sander Verheijen
Camilla Läckberg heeft tien misdaadromans op haar naam staan en wordt in 55 talen uitgegeven. Voor de promotie van haar tiende boek, ‘Engeleneiland’, deed ze een bliksembezoek aan ons land. De avond voor dit interview werd Camilla door collega-schrijfster Marion Pauw geïnterviewd voor een door Esta-lezeressen gevulde zaal in Utrecht. Daarover begint ons gesprek, in een zijkamer van het Ambassade Hotel.
Evenals Pauw heeft ook Läckberg een bijzondere haat-liefdeverhouding met het recensentengilde. Een verhouding die vooral doorslaat naar onbegrip. “Als ze mijn boeken lezen en per se willen vergelijken met Coelho of Garçia, ja, natuurlijk schiet ik dan tekort. Ik schrijf niet zoals zij, en dat wil ik ook niet eens. Je moet geen appels met peren vergelijken. Misschien is het mooiste voorbeeld wel van een recensent van een groot Zweeds tijdschrift. Ze begon haar recensie met: ‘Ik las het achtste boek van Camilla Läckberg en ook hier vond ik niets aan.’ Dat begrijp ik niet. Waarom leg je je er niet bij neer dat je mijn boeken gewoon niet leuk vindt. Lees ze dan niet. Verplicht je baas je misschien om mijn boeken te lezen? Oh, arme vrouw, wat een rotbaan heb je dan! Stop ermee jezelf te kwellen!”
Camilla lacht. “Ik ben op een punt gekomen dat ik hier om moet lachen. Ach, ik heb tien miljoen boeken verkocht en heb heel veel trouwe lezers. Zij weten vast zelf wel of mijn boeken goed zijn of niet. De Zweedse media houden niet zo van succesvolle schrijvers. Als te veel mensen het leuk vinden, dan kán het niet goed zijn. Mijn verkoopcijfers werden alsmaar beter, de recensies in Zweden alsmaar slechter. De recensenten kwamen in een lastig parket te zitten, toen grote buitenlandse kranten als The Washington Post mijn boeken bejubelden en ik in Frankrijk een literaire prijs won.”
Uiteindelijk werkte het buitenlandse succes in haar voordeel in Zweden. “Ja, en dat is het vreemde. De Zweden zijn wel weer enorm trots als een landgenoot succes heeft in het buitenland. Ik word nu veel meer gerespecteerd dan voorheen.”
EEN ECHT BOEK SCHRIJVEN
Toch wordt het misdaadgenre in Zweden nog steeds vaak met de nek aangekeken en daar baalt Camilla goed van.
“Dan vragen ze me: ‘Wanneer ga je nu eens een echt boek schrijven?’ Dat is zo beledigend, want er is geen mooier genre dan het thrillergenre. Alles wat in een literaire roman kan, dat kan ook in een thriller. Er is alleen een stukje extra drama aanwezig; meestal is er iemand dood en dat moet uitgezocht worden. Maar los daarvan is er altijd ruimte voor passie, liefde, seks, haat, jaloezie, relatieproblemen. Net als in een ‘echt boek’, maar dan met een plot.”
BUITENLANDS SUCCES
Läckbergs eerste boek was in Zweden nog geen bestseller, toch werden de rechten al snel verkocht aan de omringende Scandinavische landen. Camilla weet dat ze veel te danken heeft aan het succes van Stieg Larsson.
Camilla: “We zitten in zo’n positieve flow momenteel. Veel Zweedse auteurs hebben internationaal succes, onze films doen het goed, onze acteurs en filmmakers breken door in Hollywood. Daniel Espanoza die ‘Snabba Cash’ regisseerde, heeft zijn eerste Amerikaanse film gemaakt (‘Safe House’). Het is een grote hype. Kijk, in Duitsland ontdekten ze tien jaar geleden al dat er goede boeken werden geschreven in Scandinavië. Nu worden we zelfs met veel succes uitgegeven in Amerika, dat was voorheen ondenkbaar. Stieg Larsson heeft die deur wijd opengezet. Daar mogen wij hem allemaal dankbaar voor zijn. Er zijn nu drie van mijn boeken verschenen, dus ze kunnen daar voorlopig nog vooruit.”
Boven: Dertien weken intensief trainen werpt zijn vruchten af. Camilla Läckberg haalde de kwartfinales van het Zweedse programma Let's Dance.
PROMOTIE
Als iemand weet dat het succes niet vanzelf komt, dan is het Camilla Läckberg. Ongeveer de helft van het jaar reserveert ze voor het schrijven, de andere helft investeert ze in de promotie. “Want,” zo zegt ze, “je moet gebruik maken van de media. Er zijn auteurs die dat niet willen, maar dan vind ik dat je ook niet moet zeuren als je minder boeken verkoopt. De laatste jaren schrijf ik zelfs nog minder, ongeveer één boek per twee jaar. Ik red het anders niet en ik wil niet dat het ten koste gaat van de kwaliteit.”
Vorig jaar bezocht ze twee steden (Washington en New York) in de VS voor de promotie van haar nieuw verschenen boek, het jaar daarvoor hadden ze haar gestrikt voor een grote promotietour. “Ik deed tien steden in dertien dagen. Ik was een wrak toen ik thuiskwam. Maar een van de organisatoren van de tour die vatte het treffend samen: ‘Er is één ding erger dan een promotietour en dat is géén promotietour.’ En daarmee sloeg ze de spijker op de kop. Het is hard werken. De mensen in Zweden denken vaak dat het een en al glamour is, maar het is echt hard werken. Ik wou dat het meer glamour was, haha!”
Klagen doet ze niet, want Camilla beseft zich terdege dat ze zich gelukkig mag prijzen met alle aandacht. Maar moet haar gezin de rekening van het succes betalen?
Camilla: “We hebben vijf kinderen thuis wonen, drie van ons samen en twee uit een eerder huwelijk van mijn partner. Je begrijpt dat het soms puzzelen is. Mijn man neemt zijn verantwoordelijkheid voor het gezin serieus, oma komt regelmatig over uit Fjällbacka om ons bij te staan, soms gebruiken we een au pair. Het is te doen, maar met een hoop creativiteit.”
Camilla: “Mijn eerste boek schreef ik in 2,5 jaar. Ik werkte toen nog als econoom en het schrijven moest in mijn vrije tijd gebeuren. Het tweede boek ging sneller, maar dat kwam doordat ik dat schreef tijdens mijn zwangerschapsverlof.”
Het schrijven werd een must, want Camilla wist één ding zeker…
“Ik wilde geen econoom meer zijn. Dat was de bijl die boven mijn hoofd hing. Dat wilde ik gewoon niet meer.”
Het energiebedrijf waar ze werkte hielp haar een handje, want na overname door een Fins bedrijf was zij - nog tijdens haar zwangerschap - een van duizend mensen die werden ontslagen.
Camilla: “Ik zag dat als een signaal, dat ik door moest gaan met op het pad dat ik was ingeslagen.”
Het succes liet echter nog heel even op zich wachten.
“Ja, mijn eerste boek verscheen bij een piepkleine uitgeverij. Een man die samen met zijn vrouw voornamelijk boeken uitgaf met kleurige tekeningen van vuurtorens en dergelijke. Ze verkochten toch nog drieduizend exemplaren van mijn debuut en ik kreeg goede kritieken. Maar ik had al snel door dat ik daar niet van zou kunnen leven. Ik moest het een niveau verder brengen. Ik benaderde de agent van Liza Marklund, de grootste op dat moment. Ik had een prachtige map voorbereid met alle reviews op volgorde van datum, een aanbevelingsbrief en de eerste 100 pagina’s van Predikant. Gelukkig zag hij er iets in.”
Het wierp direct vruchten af. Van het tweede boek, bij een grote uitgeverij, werden direct 30.000 exemplaren verkocht. Bij de volgende boeken zouden de aantallen steeds verdubbelen.
Camilla: “Met de gebonden editie van mijn laatste boek, Engeleneiland, zitten we nu over de 300.000 exemplaren in Zweden en de goedkopere paperback moet nog verschijnen.”
Het is een succesverhaal uit het boekje, waar Camilla weinig tot geen last heeft gehad van tegenslagen. Want wat was er nu gebeurd als haar tweede boek ook rond de drieduizend exemplaren was blijven hangen?
Camilla: “Ik denk echt dat ik dan gestopt was. Had de uitgever mijn eerste boek niet willen uitgeven, dan was ik waarschijnlijk ook niet verder gegaan. Dan zou ik er al niet meer in geloofd hebben. Ik hoor wel eens van schrijvers dat ze al acht manuscripten schreven voor hun eerste gepubliceerde boek. Ik kan me daar werkelijk niets bij voorstellen. Het zijn wel altijd mannen die dat doen. Een echt ‘mannending’. Zij hebben veel meer dat idee van ‘Ik ben goed en daar zal iemand vroeg of laat vast wel achter komen.’ Ze blijven maar schrijven tot ze ontdekt worden. Ik heb daar wel bewondering voor, maar ik heb niet die zelfverzekerdheid die je daarvoor nodig hebt.”
Maar haar nieuwe Zweedse uitgeverij bezegelde haar lot.
Camilla: “Voordat Predikant zou verschijnen brachten ze het eerste boek, IJsprinses, uit als een bijlage (een soort Boekazine, red.) bij een van de grootste vrouwenbladen in Zweden. Heel veel mensen kregen op die manier de mogelijkheid iets van mij te lezen. Dat was een slimme zet van de uitgever.” 
SERIE
Al bij het schrijven van IJsprinses wist Camilla Läckberg dat het het begin van een serie zou worden. Niet in de laatste plaats omdat ze zelf een groot fan is van seriepersonages.
Camilla: “Ik ben zelf gek op series. Wat is er nu mooier dan dat je een boek leest dat je leuk vindt terwijl je weet dat er nog meer boeken van zijn of komen. Tegenwoordig is er een stroming in Zweden waarbij auteurs van tevoren zeggen uit hoeveel delen hun serie zal bestaan. Ik begrijp dat niet. Arne Dahl zei dat hij er tien ging doen, maar hij is gewoon doorgegaan. Waarom zou je jezelf zo vastpinnen op een aantal? Er zijn ook gevallen, ik noem geen namen, waarbij je gewoon ziet dat de auteur het niet meer leuk vindt om over zijn vaste personage te schrijven. Maar ja, er zouden zoveel delen komen… Schrijven op routine dus. Dat wil ik niet. Ik blijf over Erica en Patrik schrijven zolang ik het leuk vind om te doen. Het kunnen er tien worden, 15 of 42. We zien het wel. Er komen er in ieder geval nog twee, want daar heb ik een contract voor getekend en daar heb ik ideeën voor.”
BOOKNERD
Als jong meisje wilde Camilla al graag schrijfster worden.
“Ik was een echte booknerd. Auteurs waren mijn helden. In mijn kamer hingen geen posters van popsterren, het waren de schrijvers en boeken waar het bij mij om ging. Als meisje van vijf maakte ik al mijn eigen boekjes met tekstjes en tekeningen. Die boekjes deelde ik dan uit in het bejaardenhuis. Ik heb mijn allereerste nog bewaard. Het was een boekje van vier pagina’s met de titel ‘Santa’. Op de eerste pagina staat een tekeningetje van papa Santa en mama Santa, die gezellig hand in hand staan, met een liefelijk bosje bloemen erbij. Vier pagina’s later bevinden ze zich in de hel en liggen ze bloedend op de grond. Ik was vier jaar toen ik dat verzon, haha.”
Het behoeft geen verdere uitleg dat de jonge Camilla Läckberg al vroeg fan was van misdaadboeken.
“Op mijn zevende las ik de Agatha Christie boeken van mijn vader. Hij was ook echt een boekenwurm. Natuurlijk las ik ook spannende jeugdboeken als De vijf van Enid Blyton. Maar ik was ook al vroeg geïnteresseerd in moordzaken en forensische wetenschap. Je kunt wel zeggen dat ik mijn hele leven al research heb gedaan.”
GENOEG WETEN OM ER OOK OVER TE KUNNEN LIEGEN
Voor Camilla is research belangrijk om een geloofwaardig verhaal te kunnen vertellen. Maar research is ook belangrijk om te weten waarover je geloofwaardig kunt liegen.
Camilla: “Dat leerde ik al tijdens mijn eerste schrijfcursus: ‘Wat je schrijft hoeft niet waar te zijn, als het maar wel geloofwaardig is.’ Kijk, als je een thriller schrijft over het Zweedse politieapparaat, dan zou dat vreselijk saai worden. Alles kost in het echt meer tijd. Het resultaat van een DNA-sporenonderzoek kan zo vijf, zes maanden op zich laten wachten. Dat zou in een thriller niet werken. In mijn boeken - bam! - in drie dagen! Je moet het geloofwaardig brengen, dan maakt het niet uit. Je moet gewoon genoeg ervan weten om er ook over te kunnen liegen.”
Wat dat betreft heeft Camilla altijd goede bronnen in de buurt gehad. Haar vader werkte bij de politie en een aantal jaar geleden stapte ze in het huwelijksbootje met een politie-inspecteur.
“Mijn collega-auteurs, zoals Mari Jungsted en Asa Larsson, klagen altijd dat het een oneerlijke competitie is. Dan zeg ik dat ze zelf ook met een politieman kunnen trouwen. Die optie is er altijd, haha. Maar het is handig om een politieman in de buurt te hebben voor het checken van kleine dingen. Om een voorbeeld te noemen. Als ze de woning van een verdachte in willen, hoe doen ze dat dan? Breken ze de deur open of halen ze er een slotenmaker bij. En als ze het huis binnengaan, hebben ze dan alleen hun hand op het pistool liggen of gaan ze met getrokken wapen naar binnen? Ik kan de antwoorden op die vragen gewoon tijdens het ontbijt al krijgen. Dat is natuurlijk wel een luxe. Wij hebben zulke interessante gesprekken aan tafel, haha.”
Haar man Martin, de politieman, schrijft inmiddels zelf ook.
Camilla: “In Zweden heb je recht op een jaar zwangerschapsverlof. Bij de geboorte van ons eerste kind heb ik zes maanden vrij gehad, daarna heeft Martin het stokje over genomen. Hij is in die tijd gaan bloggen over zijn rol in het gezin. Toen werd hij benaderd door een uitgever of hij misschien een boek voor en over vaders wilde schrijven. Dat heeft hij gedaan en nu werkt hij zelf aan een politiethriller. Daar zijn er niet zoveel van in Zweden. Denk aan de rauwheid van ‘Snabba Cash’ van Jens Lapidus (NL: Snel geld), maar dan vanuit het perspectief van een politieman. Het boek moet verschijnen in 2013, dus nu schrijven we allebei crime fiction.”
MICHAEL CONNELLY MAG MIJ ALTIJD BELLEN
Een van de opmerkelijkste partnerships in boekenland was de recentelijke samenwerking tussen de Zweedse auteur Liza Marklund en het Amerikaanse bestsellerkanon James Patterson. Zou Camilla daar ook voor te porren zijn?
Camilla: “Eerlijk gezegd weet ik niet hoe ik zou kunnen samenwerken met een andere auteur. Als ik schrijf ben ik erg op mezelf. Mijn uitgever krijgt ook niets te lezen voordat ik het af heb. Daarvoor zit ik niet te wachten op input. Als het af is wel, dan krijg ik graag feedback. Ook mijn man krijgt het niet te lezen. Het gebeurt wel eens dat ik iets tegen hem aan wil houden, maar dan moet ik hem van tevoren duidelijk vertellen dat het eenrichtingscommunicatie is. Ik wil alleen mijn eigen stem horen, hij hoeft alleen maar te knikken en blij te kijken, haha. Ik ben nogal op mezelf gesteld als ik schrijf, maar als er één schrijver zou zijn met wie ik het zou willen, dan is dat Michael Connelly. Geen twijfel daarover. Ik zou zelfs commerciële advertenties met hem schrijven. I would prostitute myself completely to work with Michael Connelly. Hij mag mij altijd bellen.”
Camilla Läckberg is dan ook een groot fan van de Amerikaan.
“Sinds The Poet (NL: De dichter) ben ik groot liefhebber van zijn werk. Ik ontmoette hem een tijd geleden in New York. Hij is zo aardig!”
PIRATE BAY
Camilla Läckberg is een van de meest verdienende schrijvers in haar land. Hetzelfde land waar The Pirate Pay werd opgericht en inmiddels een van de grootste (illegale) downloadsites is. Denkt Camilla over vijf of tien jaar nog steeds geld te kunnen verdienen met schrijven?
Camilla: “Dat denk ik wel, ja. Er zullen andere vormen bedacht worden waardoor we nog steeds geld kunnen verdienen aan onze boeken. Spotify-achtige oplossingen wellicht. Het zal dan om een lager percentage gaan, maar in grotere volumes. Ik maak me daar niet veel zorgen om. Ik denk dat er altijd mensen blijven die wel willen betalen voor boeken.”
THE FJÄLLBACKA MURDERS
Hoewel er al een aantal - minder geslaagde - verfilmingen van de boeken van Camilla Läckberg in omloop zijn, wordt er in Zweden momenteel gewerkt aan ‘The Fjällbacka Murders’, een tv-serie gebaseerd op haar creaties. Een miljoenenproductie bestaande uit tien tv-films en twee bioscoopfilms. Dertig miljoen euro wordt er in het totale project geïnvesteerd.
Camilla: “Het is een fantastisch project. Er worden televisiefilms gemaakt met het budget van een bioscoopfilm. Dat is ongelofelijk. Het grote verschil met de eerdere boekverfilmingen is dat Fjällbacka echt wordt gebruikt, bijna als personage wordt neergezet. Ik heb al wat beelden gezien: het ziet er verbazingwekkend uit. De hele wereld wil straks naar Fjällbacka komen! We noemen het al ‘West Coast Porn’, haha. We maken er echte cozy crime van, dat is nog niet zoveel gedaan en biedt nieuwe mogelijkheden. De wat hardere Scandinavische misdaadseries zijn in Duitsland bijvoorbeeld zeer succesvol, maar worden nooit primetime uitgezonden vanwege die rauwheid. We richten ons wel op dat tijdslot van acht uur, voor de hele familie. Denk aan Midsomer Murders maar dan voor een jongere generatie.”
Anders dan bij de eerdere boekverfilmingen, is Camilla bij deze productie zeer betrokken. Ze is co-producent.
Camilla: “Ik ben nogal een controlfreak. Ik heb van de eerste verfilmingen alleen maar de rechten verkocht en was verder niet betrokken bij de productie ervan. Daarvan heb ik geleerd. Ze hebben gewoon wat punten gemist in de uitwerking en dat is jammer. Er waren lowbudgetfilms, daar moet je wel rekening mee houden, maar ze waren niet goed genoeg.”
De eerste film moet rond de kerst in Zweden op televisie zijn. In september gaat de productie van de eerste bioscoopfilm van start. Het project kende een aantal tegenslagen, waaronder de dramatische verdwijning van een van de regisseurs. De Zweedse regisseur Daniel Lind Lagerlöf (bekend van o.a. ‘Wallander’ en ‘Johan Falck’) is sinds begin oktober 2011 vermist. Lagerlöf bekeek rond die tijd locaties voor het derde deel van ‘The Fjällbacka Murders’, in het rotsachtige natuurgebied aan de kust bij Tanumshede, ten noorden van Göteborg.
“Daniel is nog steeds niet terecht. Het is zo tragisch allemaal. Waarschijnlijk is hij van een klif gevallen en heeft het niet overleefd, maar zijn lichaam is nooit gevonden. Drie jonge kinderen, een van een paar maanden oud.” Camilla is oprecht emotioneel als ze hierover vertelt. “Iedereen was natuurlijk van de kaart, maar we moesten uiteindelijk toch weer verder. Zijn vrouw, ook werkzaam in de filmwereld, was een en al begrip en vond ook dat the show must go on. Er waren toen nog heel wat praktische problemen op te lossen. Er moest een nieuwe regisseur komen. Maar ook beslissen of we deze film wel in Fjällbacka moesten draaien. We zouden onderwater filmen, ook zoiets. Moesten we dat nu wel doen. Allemaal vragen waarop een antwoord moest komen.”
Camilla Läckberg is als consultant betrokken bij de scenario’s, maar schrijft ze zelf niet.
“De tv-films zijn geen verfilmingen van mijn boeken. Het zijn nieuwe verhalen gebaseerd op mijn personages. Ik geef advies en ik lees mee. De plots zijn allemaal goed, daar bemoei ik me verder niet mee. Ik zie mijn rol voornamelijk in het bewaken van de sfeer en de setting waarin de verhalen zich afspelen. Die moeten vergelijkbaar zijn met mijn boeken.”
Anders dan de tv-films zijn de bioscoopfilms wel verfilmingen van Läckbergs boeken. De eerste is Oorlogskind, haar vijfde boek. Het scenario daarvan wordt geschreven door de schrijfster die ook het script van ‘Snabba Cash’ schreef. Over de tweede bioscoopfilm is nog weinig bekend. Meer weten over de productie van de ‘Fjällbacka Murders’, bekijk dan hier de officiële presentatiebrochure.
FJÄLLBACKA
Fjällbacka is niet alleen de plaats waar de boeken zich afspelen en de films worden opgenomen. Het idyllische plaatsje aan de Zweedse westkust is de geboorteplaats van Camilla. Haar moeder woont er nog steeds.
Camilla: “Ze weten daar niet wat ze meemaken. De filmmaatschappij organiseerde er een open auditie voor figuranten. Er kwamen 1.500 mensen op af. Dat hadden ze nog nooit meegemaakt. De mensen in Fjällbacka willen er dolgraag onderdeel van uitmaken. Er zijn al rondleidingen in het dorp, de Camilla Läckberg Tour, waarin ze vertellen over mijn boeken maar ook over mijn jeugd in het dorpje.”
Op haar zeventiende vertrok Camilla uit het kustplaatsje. Is die afstand belangrijk om erover te kunnen schrijven?
Camilla: “Ik denk dat ik er niet over had kunnen schrijven als ik er nog zou wonen. Ik kijk er nu veel objectiever naar. Ik beschrijf Fjällbacka vooral vanuit mijn geheugen. Ik heb er mijn hele jeugd doorgebracht. Bij twijfel bel ik gewoon mijn moeder en dan vraag ik bijvoorbeeld welke kleur een bepaald gebouw heeft. Het moet natuurlijk wel kloppen.”
ENGELENEILAND
Ook het eiland Välo waarover ze schrijft in haar nieuwe thriller Engeleneiland bestaat echt.
Camilla: “Ik ben er vaak geweest op kamp. Het internaat dat ik beschrijf, het gebouw, staat er ook.”
Engeleneiland gaat over een mysterieuze verdwijning van een compleet gezin in de jaren 70. De politie treft er een gedekte tafel aan en de jongste dochter van het gezin. Verder is iedereen - tot op de dag van vandaag - spoorloos.
Camilla: “Ik had dat beeld al maanden in mijn hoofd zitten. Levensecht. Een foto van een huiskamer met een feestelijk gedekte tafel, maar waar geen mensen omheen zitten. Op de grond in de hoek speelde een klein meisje. En ik had een titel: De Engelenmaakster. Met dat idee ben ik gaan schrijven.”
In Nederland werd de titel Engeleneiland, maar bijna alle titels hier wijken af van het origineel.
Camilla: “Er was in Nederland al een boek met deze titel, dus is er gekozen voor een andere. Ik vind dat uitgevers daar vrij in moeten zijn. Zij kennen de markt en weten zelf het best wat werkt. Ik heb ook niets te vertellen over de covers in het buitenland. De Nederlandse covers vind ik erg mooi.”
Engeleneiland verscheen onlangs bij uitgeverij Anthos.
Een aantal lezersvragen uit de Vragen staat vrij-actie zijn verwerkt in bovenstaand artikel. De winnaars van een gesigneerd exemplaar van Engeleneiland zijn: Ineke Barnhoorn, Gunter Mulder, Koen Chevalier, Jan Pieters en Hennie Altena. Zij ontvangen het boek binnenkort van de uitgeverij.
