Chris Houtman: 'Schrijven was mijn geluk bij een ongeluk'

Wie is Chris Houtman en waarom is hij gaan schrijven?  

'Voor de statistiek: ik ben 62, geboren in Den Haag, opgegroeid in Wassenaar, ik woon in Alkmaar, ik ben getrouwd, we hebben twee kinderen. De vraag waarom ik ben gaan schrijven, heb ik mezelf eigenlijk nooit gesteld. Als klein jochie al, op de lagere school, schreef ik toneelstukjes en liedjes. Op de middelbare school werd dat cabaret. Daarna heb ik een blauwe maandag Nederlands gestudeerd aan de UvA, maar besteedde eigenlijk al mijn tijd aan het Lagelandencabaret dat in 1975 het Camarettenfestival in Delft won. Na een afgebroken studie theologie kwam ik terecht in Theater de Engelenbak in Amsterdam, waar ik vijf jaar de Open Bak organiseerde en het wekelijks vervolg toneelstuk schreef. Uiteindelijk kwam ik via de KRO Radio (als ghostwriter van de helft van alle brieven in het Egmond Complex) terecht bij de televisie. Ik heb veertien jaar gewerkt bij IDTV als eindredacteur, programma-ontwikkelaar en scenarioschrijver. Maar om concreet terug te komen op de vraag waarom ik ben gaan schrijven? Ik heb mijn hele leven niet anders gedaan en denk dat het bij mijn wezen hoort. Alleen een boek, daar had ik me nooit eerder aan gewaagd.'

Weet je nog wanneer je voor het eerst aan iemand hebt verteld dat je bezig was met het schrijven van een boek?   

'Het schrijven van een boek is een ander proces dan schrijven voor theater of televisie. Het vereist meer rust en concentratie en daar was in mijn drukke bestaan geen tijd voor. Totdat ik vier jaar geleden ziek werd: keelkanker. Ik moest een ingrijpende operatie ondergaan waarbij mijn strottenhoofd en mijn stembanden werden verwijderd. Sindsdien haal ik adem via een tracheostoma onder in de hals. Ik ben letterlijk mijn stem verloren en maak mij verstaanbaar met een stemprothese, hetgeen godzijdank redelijk gaat. Door mijn ziekte moest ik mijn leven anders inrichten: geen televisie of theater meer, dat was te inspannend, ik leef op halve kracht.

Schrijven was mijn geluk bij een ongeluk. In mijn verhalen heb ik niet de beperkingen die ik in mijn dagelijks leven wél heb. Maar naast dit bevrijdende gevoel, vond ik tegelijkertijd dat ik het schrijven van boeken serieus moest aanpakken. Ik heb eerst – zonder dat de buitenwereld daar enige weet van had - een paar oefenthrillers geschreven, voordat ik mijn eerste verhaal waarvan ik dacht dat het misschien goed genoeg was, aan enkele goede vrienden en familieleden heb laten lezen. Hun reacties gaven mij voldoende moed om Akte van berouw naar een uitgever te sturen. Ik heb sinds mijn ziekte ruim drie jaar in het luchtledige geschreven, alleen mijn vrouw en kinderen wisten ervan.' 

Wanneer werd het duidelijk dat Akte van berouw een setting moest krijgen rond het Vaticaan?  

'Vanaf het begin. Ik kom uit een rooms nest, ik heb een paar jaar gestudeerd aan de Katholieke Theologische Hogeschool van Amsterdam, ik ben niet gelovig meer, maar voel nog wel een zekere affiniteit met het rijke roomse leven. Akte van berouw speelt zich echter niet alleen af in het Vaticaan. Op een bepaald moment in het verhaal trekt de paus de wereld in en komt hij bijvoorbeeld terecht in Sierra Leone, een van de armste landen van Afrika. Een paar jaar geleden heb ik een documentaire gemaakt voor de Vastenactie over een paar projecten van de zusters van Cluny, die in Sierra Leone tijdens de burgeroorlog een heldenrol hebben gespeeld en letterlijk duizenden mensen het leven hebben gered, niet alleen door de medische zorg die ze gaven, maar ook door een groot deel van de bevolking van de stad Koidu in een soort exodus, te voet, dwars door de jungle naar veilige gebieden over de grens met Guinee te brengen. Ook deze vrouwen horen tot de Rooms Katholieke Kerk en in Akte van berouw probeer ik dit contrast zo scherp mogelijk te schetsen.

Momenteel loopt er in het Vaticaan een paus rond die oog lijkt te hebben voor de armoede en onrechtvaardigheid in de wereld, hij is wars van paleisluxe en van veel van de stompzinnige tradities uit de middeleeuwen die niets met de beginselen van het christendom te maken. Akte van berouw kijkt verder dan het Vaticaan. Een tweede verhaallijn in mijn boek is het seksueel misbruik dat in roomse kringen heeft plaatsgevonden. De gevolgen hiervan zijn voor veel mensen traumatisch en de wijze waarop de kerk hiermee is omgegaan schiet absoluut te kort. In Akte van berouw probeer ik de lijnen tussen de particuliere geschiedenis van een willekeurige Nederlandse man die in zijn jeugd is misbruikt door te trekken naar de hoogste regionen van het Vaticaan. Alle wegen leiden naar Rome, net zoals de verhaallijnen in mijn boek.' 

Karakter Uitgevers maakt bij jouw debuut al de vergelijking met Conclaaf  van Robert Harris. Hoe is het om vergeleken te worden met een bestsellerauteur terwijl je literaire carrière net is begonnen?  

'Het klinkt misschien aanmatigend, maar ik kwam zelf met de suggestie om de vergelijking met Robert Harris te maken. Niet omdat ik denk dat ik een bestsellerauteur ben (of ooit zal worden), maar wel vanwege de twee genres die Robert Harris beoefent en waarmee ik me de komende jaren ook bezig wil houden: thrillers met een link naar de actualiteit en historische romans. De vergelijking is louter genre-matig, niet qua succes of bewezen kwaliteit. Wat dat betreft, is er voor mij nog heel wat werk aan de winkel.'  

Bij het lezen van dit thrillerdebuut valt het op hoeveel oog voor detail er is: pauselijke vertrekken worden nauwkeurig beschreven, evenals het dagelijks leven in Italië. Hoe belangrijk is de authenticiteit in het verhaal?  

'In mijn optiek moeten niet alleen details zo authentiek mogelijk zijn als je een verhaal schrijft dat zich afspeelt op de scherpe scheidslijn tussen fictie en non-fictie, maar er moet ook authenticiteit schuilen in de personages, in hun beweegredenen, hun achtergronden. Ik heb mijn karakters amper verzonnen, ze zijn samengesteld uit verschillende bestaande personen die ik goed ken. Sommigen van hen zijn inmiddels overleden en dan is het een bijzondere ervaring om ze via een boek weer gedeeltelijk tot leven te kunnen wekken. Veel van de verhaalelementen die ik in Akte van berouw beschrijf, zijn mij door herinneringen geschonken. Detaillering is overigens ook iets waar ik als schrijver enorm veel plezier aan beleef, ik dwing mezelf om situaties letterlijk voor me te zien, ik “beleef” mee met mijn personages, kijk door hun ogen, gebruik hun zintuigen. Aandacht besteden aan details helpt me bij het visualiseren en verwoorden van mijn verhaal.' 

De raadselachtige dood van paus Johannes Paulus I wordt ook benoemd in het boek. Wat fascineert je aan dit voorval?  

'Toen paus Johannes Paulus I overleed, vertoefde ik dagelijks in kerkelijke kringen. Ik studeerde in die periode aan de Katholieke Theologische Hogeschool van Amsterdam, de progressieve tegenhanger van het Groot-Seminarie Rolduc. Eigenlijk heb ik enkele dagen na het overlijden op KTHA al de eerste geruchten gehoord over de mysterieuze toestanden in het Apostolisch Paleis, kort nadat het ontzielde lichaam van de paus was aangetroffen. Wat me eraan fascineert, is het feit dat de dood van de lachende paus kenmerkend is voor de eeuwige spagaat binnen het rooms katholicisme, het balanceren op de rand tussen heiligheid en doodzonde. Gezien het onderzoek dat Johannes Paulus I had gelast naar de duistere praktijken van de Banco Ambrosiano, waarvan we nu weten dat die nauwe banden had met de maffia, tekende de paus waarschijnlijk zijn eigen doodvonnis. Er liepen in het Vaticaan misschien wel evenveel witte boorden criminelen rond als oprechte katholieke prelaten. En misschien is dat nu nog zo. Dat is daarom dan ook een thema in Akte van berouw. Die dubbelheid van de Rooms Katholieke kerk is een rijke inspiratiebron voor een cultureel katholiek als ik.' 

Eerdere carrière stappen bestonden uit werk voor theater en televisie. Wat vond of vind je het lastigste van het schrijven?    

'Het lastigste aan schrijven vond ik dat er nooit genoeg tijd voor was, maar ook dat ik in mijn eigen hoofd er niet de rust voor kon vinden. Sinds mijn ziekte is dat probleem opgelost. "Ieder nadeel heeft zijn voordeel," zei de Nederlandse filosoof Johan Cruyff ooit. In mijn geval hoop ik dit ook opgaat. Verhaalstof heb ik voorlopig voldoende, daar zal het niet aan liggen.'  

25 woorden-pitch: Vertel in maximaal 25 woorden waarom we jouw debuut moeten lezen?       

'Akte van berouw is een actuele thriller waarin ik het beste van mezelf als schrijvend mens heb gegeven: hier moet de lezer het mee doen.'  

Tot slot, heb je plannen of ideeën voor een volgend boek?    

'Sterker nog: het tweede boek verschijnt al in april. De titel is Het negende gebod. Het is weer een spannende, op waarheid gebaseerde, actuele thriller geworden, maar nu met een verrassende historische plotlijn die het ontstaan van het vroege christendom in een ander daglicht zet. Het is een pleidooi voor de gelijkberechtiging van vrouwen binnen de kerk en een theologische ode aan Maria Magdalena. Het gaat over fake news uit de christelijke oudheid en de noodzaak om leugens - ook al zijn ze tweeduizend jaar oud – alsnog te ontzenuwen.

Na Het negende gebod ga ik verder aan de historische roman waar ik in mijn hoofd al meer dan twintig jaar mee bezig ben. De eerste versie daarvan ligt klaar, nu ga ik er lekker aan schaven en schuren. Boeken schrijven is heerlijk, ik wou dat ik mezelf er veertig jaar geleden al toe gedwongen had.' 

Akte van berouw is verschenen bij Karakter Uitgevers | Auteursfoto in header: beschikbaar gesteld door Karakter Uitgevers. Benieuwd geworden naar deze thriller? Op Hebban lees je een fragment.