Nieuws /
Column: Omdat de Waarheid niet bestaat
Frangipani lag verborgen tussen steile rotswanden, in een diepe baai. De zilte lucht van het water, de stilte. Het gewauwel van mensen om me heen was ik zat. Urenlang kon ik luisteren naar de stilte. Ik was voor onbepaalde tijd op reis met mijn boot, een lange zeilreis langs de kusten van Europa. Het is een misverstand om te denken dat je heel rijk moet zijn om een lange zeilreis te kunnen maken, de meeste wereldzeilers die ik onderweg ontmoette leefden van vijfhonderd tot maximaal tweeduizend euro per maand. Het is niet geld dat ons tegenhoudt onze dromen waar te maken. Wat mensen tegenhoudt is angst, een gebrek aan moed en verlangen. En als je excuses groter zijn dan je dromen, zul je je dromen nooit waarmaken.
Mijn levensdroom was werkelijkheid geworden. Die andere droom leek weg te zinken in de diepte van de Middellandse Zee. Ik sloot mijn ogen en daarna het spreekwoordelijke boek. Ik stop ermee, dit wordt niks, dacht ik. Dertig maanden was ik bezig met het manuscript. Alleen de titel was al die tijd hetzelfde gebleven, het verhaal kende inmiddels vele versies. Karakters waren ontstaan en net zo makkelijk weer verdwenen, evenals tienduizenden woorden die de eindstreep nooit hebben gehaald. Het verhaal bestond uit een aantal idyllische eilandjes, maar de bruggen die de verbinding moesten maken, ontbraken.
Drie jaar lang zeilde ik over de Middellandse Zee. Ik lag in schilderachtige haventjes en op afgelegen ankerplekken, alsof de zee mij naar een andere wereld had gevoerd. Daar kwam de vertelling tot leven en kon ik in alle rust een onderkomen zoeken in mijn roman. Tijdens de wintermaanden verbleef ik in Barcelona en vloog vanuit daar eens in de zoveel weken naar Amsterdam, om mij aan de Schrijversvakschool de les te laten lezen door De man met de Rode Pen. “Beschrijf niet de werkelijkheid,’ zei hij, ‘want de werkelijkheid is niet gecomponeerd en een roman wel. Alles moet kloppen, niets kan zomaar gebeuren. Alles moet betekenis hebben.” Ook vertelde hij dat een goede schrijver een oplichter is en bovenal een leugenaar, hij verdraait de werkelijkheid zoals het hem uitkomt.
Terug in Nederland mailde ik het halffabrikaat manuscript naar mijn redacteur. Zijn Rode Pen doorstreepte twintigduizend van de vijfenzestigduizend woorden. Er moest nog een aantal ‘kleinigheidjes’ worden aangepast en hier en daar miste enkele noodzakelijke zinnen, maar voor het eerst in twee jaar meende ik iets in zijn blik waar te nemen, wat ik niet eerder had gezien. Vol goede moed vertrok ik naar Barcelona en aan boord van Frangipani kreeg de vertelling opnieuw een andere wending, personages moesten het veld ruimen en het leek alsof het verhaal zichzelf herschreef. Vijf maanden later was het klaar. Op de avond van het Boekenbal had ik mijn laatste ontmoeting met De Rode Pen. “Zo is het goed, niets meer aan doen,” zei hij. “Alleen een andere titel.” Hij omcirkelde de woorden in een regel aan het einde van het manuscript: Dansen in de Hemel.
Toen de laatste punt was gezet, nam ik de beslissing om het boek niet bij een grote, gerenommeerde uitgeverij onder te brengen. Mijn verzoek voor een eerste oplage van 10.000 exemplaren werd met ongeloof beantwoord. Voor een debuut van een onbekende schrijver... Als er überhaupt al een antwoord kwam. Daarbij probeerde elke wijze in het vak mij ervan te overtuigen dat mijn roman niet eerder zou kunnen verschijnen dan - op z’n vroegst - najaar 2014. Het was overduidelijk dat ik nog geen ervaring had in de boekenwereld en mijn ideeën waren volgens de traditionele manier van denken onmogelijk. Samen met uitgeefster Elise ‘Bookgirl’ de Bres richtte ik Invictus Publishing op, als imprint van de kleine uitgeverij De Bres & Van Lindonk. Twee maanden later, vier weken voor het begin van de zomer, lag ons boek in de winkel en kwam Dansen in de Hemel binnen in de Bestseller top 60 en in de literatuur top 10.
Tot voor kort dacht ik dat het succes van een boek was af te lezen aan het aantal drukken. Uitgevers en schrijvers dwepen geregeld met leuzen waaruit blijkt dat de tweede, derde of soms al vierde druk van de persen rolt. Dat klinkt mooi, maar als een oplage bestaat uit slechts duizend exemplaren, vertegenwoordigt de zoveelste druk voor de onwetende lezer geen enkele waarde. Hoe goed of slecht een boek ook is, de lezer bepaalt en mag, nádat het verhaal grondig en met aandacht is gelezen, een oordeel vellen. Maar oordeel niet als je niet weet waarover en spreek niet als je de waarheid niet kent. Ik leerde dat een goede schrijver bepaalde dingen verzwijgt en de lezer tussen de regels door laat lezen. De oplettende lezer leest in Dansen in de Hemel een verhaal dat mensen laat nadenken over wat ze doen met hun leven en wat ze nog willen doen voordat de laatste dag zich aandient, want dit leven heeft een deadline. Deze overdenkingen over zingeving heb ik verpakt in een licht spirituele roman, waarin de vluchtigheid van roem en rijkdom wordt beschreven, in een tijdperk van hebzucht en grootheidswaan. Of anders gezegd: onze samenleving in de afgelopen twintig jaar. Over dat laatste was in de literatuur nog niet veel geschreven. Verder gaat het over alledaagse dingen als liefde en dood. O ja, ook al heeft deze roman op veel momenten raakvlakken met waargebeurde situaties, niets in het verhaal gebeurt zomaar, alles heeft een betekenis, alles klopt, want het is tot in detail gecomponeerd, al is dat slechts een bijkomstigheid.
Tot slot wil ik graag van de gelegenheid gebruik maken om een klein dankwoordje uit te spreken. De Koninklijke Wöhrmann in Zutphen rolde in drie maanden enkele kilometers papier uit om 32.500 exemplaren te drukken. Trots? Ja. Dankbaar? Ja. Nog iets aan toe te voegen? Ja, ik wil alle boekhandels en vooral alle lezers die het vertrouwen hebben gehad om Dansen in de Hemel aan te schaffen en te lezen heel erg bedanken. Ik sluit graag af met deze Tibetaanse woorden: Tashi Deleg.
Michael Pilarczyk
