De 77 beste Nederlandstalige thrillers / 1. Cel
De andere genomineerden (Simon de Waal, Lieneke Dijkzeul, Simone van der Vlugt en het duo Jac. Toes en Thomas Hoeps) waren bepaald geen eendagsvliegen, maar vooraf was voor velen al duidelijk dat Charles den Tex er met de Gouden Strop, editie 2008, vandoor zou gaan. En die verwachting kwam ook uit. Op dinsdag 3 juni kreeg Den Tex, schrijver van bedrijfsthrillers, de prijs voor het beste Nederlandstalige spannende boek uit handen van zijn Amerikaanse collega Karin Slaughter voor zijn thriller CEL.
Het was Den Tex’ derde Gouden Strop, eerder mocht hij de onderscheiding ontvangen voor Schijn van kans en De macht van meneer Miller. ‘Een geheel volgens de regels van de kunst gecomponeerde politieroman’, aldus de jury over CEL. Een volbloed thriller, meeslepend en actueel, grappig, indringend en vooral heel spannend.’ Den Tex, later: ‘Ik schrijf geen politieromans, dat laat ik aan Simon de Waal over.’
De laureaat reageerde lichtelijk ontdaan op de vraag hoe hij het winnen van zijn derde Strop vond. ‘In de aanloop hadden veel mensen het me voorspeld.’ Dat vond hij niet prettig, bekende hij in een benauwde, volle zaal met collega-misdaadauteurs, uitgevers, recensenten en boekverkopers. ‘Ik voelde me gedoodverfd.’
Gedoodverfd of niet, de toekenning van de Gouden Strop was wel meer dan terecht. CEL is een totaalpakket vol spanning, humor en een geheel eigen stijl. Geen ‘literaire thriller’ godzijdank, maar ‘een perfecte thriller’.
Zoektocht naar zichzelf en anderen
Den Tex laat het verhaal beginnen in de grootste moestuin van Nederland, het Westland. Om precies te zijn in Monster, vroeger een zelfstandige gemeente, nu een dorp in de gemeente Westland, vlak onder Den Haag. Een kleurloze steenpuist midden in de Glazen Stad. Waar, zoals Den Tex schrijft, kerktorens van het meest deprimerende Hollandse soort stonden als grafzerken tussen de tuinbouw. ‘Geloof moest iets moois zijn, een viering, maar als je de Nederlandse kerken zag, dan was het vooral toch een straf.’
In dat Monster zit Michael Bellicher, hoofdpersoon uit Den Tex' vorige thriller De macht van meneer Miller, alleen in een politiecel. De bedrijfsadviseur uit Amsterdam is opgepakt op verdenking van doorrijden na een ongeluk met dodelijke afloop, dat enkele maanden eerder had plaatsgevonden. Maar op die dag vertoefde Bellicher elders. Eerder was hij ook nog nooit in Monster geweest; waarom zou hij?
Als Bellicher er later ook van verdacht wordt een ramkraak bij een juwelierszaak te hebben uitgevoerd met een auto die op zijn naam stond en hij voor miljoenen eigenaar is geworden van een huis in Monster met een paar half vergane kassen eromheen, wordt hem langzamerhand duidelijk dat er met zijn personalia is gerotzooid. Iemand doet zich voor als Michael Bellicher, heeft zijn identiteit geroofd. ‘Identiteit is niet meer wat het geweest is’, zegt Bellichers computervriend Karl in een poging hem gerust te stellen.
Bij zijn zoektocht naar zichzelf en degenen die met zijn identiteit frauderen, krijgt Bellicher hulp van bodyguard Richard, die met 190 door de Schipholtunnel racen verschrikkelijk zen vindt en elke dag een T-shirt met een andere tekst draagt, van Fuck Barbie tot Think Negative. De twee - en soms ook Bellicher alleen - komen in de meest hachelijke situaties terecht. Bellicher ontdekt dat de identiteitsfraude onderdeel is van een groter geheel, waar extremisten, fundamentalisten en inlichtingendiensten om de hoek komen kijken.
CEL zit vol actie. Er vallen klappen in het Haagse industriegebied Binckhorst, er is een achtervolging op Amsterdam CS. Indrukwekkend is de Guantánamo-achtige ondervraging op een militair terrein in het Hollandse duingebied. Den Tex verhoogt de adrenaline en de snelheid door op momenten van spanning korte zinnen te gebruiken en lidwoorden weg te laten.
CEL zit ook vol humor. Mooi is de scène hoe Bellicher een naam probeert los te krijgen van een louche Westlandse handelaar. Voor elke letter moet hij vijftig euro ophoesten. Aan het eind is hij 750 euro kwijt. En er zijn rake terzijdes in CEL. Over de rondslingerende gratis kranten in de trein noteert Den Tex bijvoorbeeld: ‘Nieuws als afval. Een krant zonder klant. Zonder binding met de lezer. Vooral geen binding. De post-alles-mens is allergisch voor binding.’
De rol van internet in ons leven
De rol die internet in ons leven speelt, is een geliefd thema van Den Tex. ‘Wat mij trekt in die digitale techniek is dat die de wereld verandert’, zei hij een aantal jaren geleden in een interview. ‘Het verandert ons begrip van de wereld. Stel, je zet drie mensen naast elkaar: mijn nichtje, ik en mijn oude moeder. De laatste begrijpt er helemaal niets van. Internet, e-mail, ze weet niet wat het is. Ze begint niet aan een mobiele telefoon. Ik heb er een redelijk begrip van, maar de mensen die zo oud zijn als mijn nichtje gaan totaal anders om met internet. Zoon Bas uit mijn geschenkboekje Onmacht hangt overal in huis cameraatjes op, bespiedt daarmee de man van zijn moeder en weet zelfs zijn e-mail te onderscheppen. Die vindt dat heel gewoon. Terwijl ik of Bas' moeder zou zeggen 'dat mag niet zomaar'.’
‘Het besef van wat je wel of niet kunt doen en hoe je omgaat met informatie, dat verandert. Ik zet zelf wel eens wat dingen op het net, maar andere zaken ook weer niet. Mensen van twintig denken daar helemaal niet over na, dat hoort ook bij die leeftijd. Dat heel anders omgaan met privacy en wat dat voor impact heeft op iemands leven, vind ik interessant.’
Bekijk hier de volledige canon
