De 77 beste Nederlandstalige thrillers / 11. Fotofinish
Het leven hangt soms van toevalligheden aan elkaar. Schrijver Jac. Toes had in 1998 de Gouden Strop voor Fotofinish niet gewonnen als hij niet was ingegaan op het verzoek van een stichting om een verhaal te schrijven over iets dat met Gelderland te maken heeft en als hij niet ongeveer tegelijkertijd een stapel foto’s opgestuurd had gekregen waarop Toes hardlopend te zien is tijdens een wedstrijd door de bossen.
Achter Toes waren op de foto nog meer hardlopers te zien. Een van hen kwam Toes vaag bekend voor. Hij bestudeerde de foto met een vergrootglas en herkende de man met wie hij ooit eens ruzie had gehad over het een of ander. Als de man op wraak zou hebben gezind, dan was een klapje van achteren tijdens een hardloopwedstrijd toch zo uitgedeeld?
Het idee voor een spannend verhaal was geboren. In Fotofinish krijgt advocaat Stan Dewende tijdens een hardloopwedstrijd te maken met een geheimzinnige volger. Bij volgende wedstrijden krijgt hij vergiftigde sportdrank in handen geduwd, krijgt hij een duw en belandt in de Rijn. Wie heeft het op hem voorzien?
Dorstlesser
Om meer sfeer op te snuiven en om zich te documenteren voor Fotofinish liep Toes nog wat extra wedstrijden. ‘Ik nam een recordertje mee naar loopjes als de Huissense Stratenloop en de Derde Kerstdagloop.’ En dat betaalde zich uit. Nadat het boek was verschenen waren de recensenten het over één zaak roerend eens. Toes had de sfeer van de recreatieve hardloopwedstrijden uitstekend geschetst. Het vakblad Runner’s World oordeelde: ‘Het boek laat zich lezen als de isotone dorstlesser na een enerverende training.’
Fotofinish telt slechts 126 pagina’s. Het ultieme bewijs volgens recensent Johan Diepstraten dat een goede thriller niet de omvang hoeft te hebben van ruim vierhonderd dichtbedrukte pagina’s. ‘De winnende thriller heeft een strakke compositie en iedere passage is van belang. Geen uitweidingen, korte dialogen die er toe doen en een plot waaruit blijkt da ter sprake is van dubbel verraad.’ Volgens de jury is het een thriller die de perfectie zeer dicht nadert. ‘De spanning stijgt per hoofdstuk, de plot is geloofwaardig, geraffineerd en buitengewoon verrassen tot en met de ontknoping op de laatste bladzijden.’
Uiteraard was Toes meer dan opgetogen over het winnen van de Gouden Strop. ‘Ik heb mij altijd verbaasd over die zelfgekozen kwelling van het hardlopen’, tekende het AD uit zijn mond op. ‘Daarom heb ik er een boekje over geschreven. Hardlopen – het lijkt een beetje op schrijven, want dat is ook vaak een kwelling – is als het leven zelf: een gevecht, overmoed, lijden sterven en dan verlossing. Zelfs de erotiek ligt dan op de loer.’
Toes’ boek stond samen met De frontrunners van Ed Sanders, Slangen aaien van Mirjam Boelsums, Het spel van Onno te Rijdt en Code 39 van Charles den Tex op de shortlist. ‘Na zorgvuldige eliminatie, wikken, wegen en nog maar eens herlezen, bleven twee genomineerden over rondom wie het zou gaan spannen: Toes en Boelsums, zei de juryvoorzitter van dienst, tevens schrijver van dit artikel. ‘Het is een fotofinish geworden. We hebben Toes’ thriller uitverkoren omdat het naar onze smaak een thriller is in de beste zin van het woord. De schrijver heeft zich vanaf de eerste zin gezet tot het maken van een puur spannend boek en is daar met vlag en wimpel in geslaagd.’
Na de prijs in ontvangst te hebben genomen, ging Toes met zijn uitgever naar het café, vertelde de schrijver tegen de Volkskrant. ‘De barkeeper vroeg wat we te vieren hadden, ik vertelde van Fotofinish. Goed boek, heb ik gelezen, zei de man, Dick Francis, is het niet? Toen stond ik meteen weer met beide benen op de grond.’
Bekijk hier de canon tot nu toe
