De 77 beste Nederlandstalige thrillers / 25. Pentito

Met de stevige politieroman Cop vs Killer sleepte de Amsterdamse rechercheur en (scenario)schrijver Simon de Waal in 2005 een nominatie voor zowel de Gouden Strop als de Diamanten Kogel, de Vlaamse pendant van deze thrillerprijs, in de wacht. In beide finales moest hij zijn meerdere erkennen in een collega-schrijfster. Johanna Spaey won met Dood van een soldaat de Strop, terwijl Onder druk van Esther Verhoef de Kogel kreeg. Terecht of niet, De Waal zul je er niet over horen brommen. Op zijn schoorsteenmantel staat immers al een Gouden Kalf: gewonnen in 2000 met het scenario voor de film Lek.

In de prijzen

Het duurde vrij lang voordat De Waal met een opvolger van Cop vs Killer kwam. Eigenlijk iets te lang, omdat De Waal zelf al achterin Cop vs Killer  beloofde dat zijn nieuwe boek er en jaar later al zou zijn. Het heeft bijna twee jaar moeten duren voordat Pentito verscheen.

Met Pentito deed De Waal opnieuw een serieuze gooi naar de prijzen. En ditmaal met succes. De jury van de Diamanten Kogel 2008 vond het boek het beste van de 89 ingezonden thrillers.

'Prijzen winnen, of genomineerd worden, is geweldig’, zei De Waal daags na de prijsuitreiking in Antwerpen. ‘De Diamanten Kogel staat trots naast het Gouden Kalf, natuurlijk. Maar ik wil graag mensen vermaken, raken, iets zo mooi, spannend, intrigerend mogelijk opschrijven. Een zeer persoonlijke mail die ik onlangs kreeg over Pentito, is voor mij bijvoorbeeld meer waard dan alle prijzen. Al was er van Pentito maar één boek verkocht, juist aan diegene die me die mail schreef, dan was het voor mij al alle moeite waard geweest.’

Explosief

Evenals in Cop vs Killer is er ook in Pentito sprake van een explosieve start. In Italië is een 12-jarig jochie getuige van de moord op zijn hele familie, een dramatisch uitvloeisel van een massale oorlog tussen maffiaclans. Hij weet onder te duiken. Begin jaren negentig denken zijn vijanden dat de jongen dood is. Maar de jongen, die de naam Giovanni La Rocca heeft aangenomen, leeft nog en wel in Amsterdam.

De volwassen geworden La Rocca kruist het pad van rechercheur Nick Meere, die herstellende is van een schotwond en met kleine 'zaken' weer aan het arbeidsproces moet wennen. La Rocca is opgepakt bij een opstootje en Meere moet hem verhoren. Als de Italiaan merkt dat Meere hem via de vreemdelingendienst wil laten uitzetten naar zijn geboorteland, raakt hij in paniek. Een gedwongen terugkeer naar Napels staat gelijk aan de doodstraf, bezweert hij Meere.

La Rocca biedt de rechercheur informatie aan in ruil voor verblijf in Nederland. Deze spijtoptant, oftewel pentito, weet alles over de onfrisse handel en wandel van maffiaclans in Italië, Duitsland en Nederland. Om dat te bewijzen, onthult hij Meere de verblijfplaats van een in Italië ontvoerde senator. Als de informatie blijkt te kloppen, is het spel op de wagen. Niet alleen Interpol wil alles over de informant weten, ook de camorra, de Napolitaanse maffia, zit nu achter de pentito aan. En dat maakt het voor Meere alleen maar ingewikkelder.

Gaandeweg Pentito, dat zich afspeelt in Amsterdam, Rome en in en rond Napels, blijkt deze aanvankelijk kleine klus een uiterst riskante voor Meere en de zijnen te worden. De ene liquidatie na de andere lijkt een causaal verband te hebben met de verklaringen van de pentito.

Een verhaal met kop, staart én ballen

Met Pentito leverde De Waal andermaal vakwerk af: een verhaal met kop, staart én ballen. Hier schrijft een auteur met kennis van zaken en dossiers. Taalpuristen zullen wellicht vallen over verkeerd geplaatste apostroffen bij namen en het foutieve gebruik van de meervoudige werkwoordsvorm bij bijvoorbeeld 'een aantal'. Maar ook zij zullen weer snel opkrabbelen, want het verhaal raast in vliegende vaart voort om te eindigen in een uitermate bevredigende finale, waar alle lijntjes geraffineerd aan elkaar worden geknoopt.

‘Het schrijven van boeken is een logisch vervolg geweest op het schrijven van scenario's’, stelt De Waal. ‘Volkomen uitgelokt door mijn uitgever, die van mening was 'Een goede scenarioschrijver is ook een goede boekenschrijver' en mij daar 2 jaar mee heeft achtervolgd. Toen dacht ik: laat ik het gewoon eens proberen en dat leverde juichende recensies op voor Cop vs Killer. Tijdens het schrijven van dat boek, vermaakte ik mij meer dan prima. Het werkte vrijer dan het schrijven van scenario's. Daarin ben je, qua eindproduct, afhankelijk van veel factoren waar je geen invloed op hebt: acteurs, regisseur, budget etc. Als je een boek af hebt, is het helemaal jouw werk, daar valt weinig op af te dingen.’

‘Schrijven is geen therapie. Het is ook niet de bedoeling om een geloofwaardige weergave van het recherchewerk neer te zetten. Als mijn boeken of scripts iets positiefs bijdragen aan het beeld van de politie, dan is dat prettig, maar het is geen doel op zich. Wat dat betreft zijn die werelden voor mij gescheiden.’

In zijn nawoord schrijft De Waal dat Pentito is gebaseerd op enkele gebeurtenissen met meerdere pentito’s in Amsterdam in de jaren negentig. Wat precies in Pentito ook werkelijk is gebeurd, laat de schrijver in het midden. Maar wat maakt het uit? Als het niet waar is, is het in ieder geval goed bedacht. Of zoals de Italianen zouden zeggen: ‘Se non è vero, è ben trovato'.

Hier lees je het interview met Simon de Waal ter gelegenheid van de Spannende Boeken Weken 2016. 

Bekijk hier de canon tot nu toe