De 77 beste Nederlandstalige thrillers / 77. Hoofden op hol

Havank, pseudoniem van Henricus Franciscus van der Kallen, domineerde de Nederlandse misdaadliteratuur van enkele jaren voor tot een paar jaar na de Tweede Wereldoorlog. In Leeuwarden geboren en opgeleid tot priester zag hij in het schrijven toch een hogere roeping. Hij debuteerde in 1935 met de zich in Frankrijk afspelende Het mysterie van St-Eustache. De hoofdfiguur in zijn eersteling was inspecteur Bruno Silvère, met als hulp rechercheur Charles C.M. Carlier, die zijn bijnaam de Schaduw had verdiend omdat hij bedreven was in het ongezien achtervolgen.

Dertig misdaadromans

Havank stapte in het gat dat met het overlijden in 1935 van de toen populairste misdaadschrijver, Ivans, ontstond. In totaal schreef Havank zo'n dertig misdaadromans, veelal met de eigenwijze speurder Charles C.M. Carlier, alias de Schaduw, in de hoofdrol. Snel kreeg Havank in het hele land bekendheid en dat kwam niet in het minst door de reclame die uitgeverij Bruna voor hem maakte. Op stations en aan kiosken wemelde het van grote posters met slagzinnen als 'Stop! Een Havank!'

De spannende romans van Havank onderscheidden zich door een eigen taalgebruik. Bizarre uitdrukkingen, woordspelingen en exotische namen: de schrijver draaide er zijn hand niet voor om. Zo komt in een van zijn boeken een messenwerper voor genaamd Tixé Ycnégrême; als je de naam omdraait staat er Emergency Exit. De Schaduw kon ook wel eens heel filosofisch worden, getuige zijn uitspraak 'Jubilea zijn mijlpalen op weg naar ’t graf'. En bekend is natuurlijk de gevleugelde uitdrukking van Carlier: 'Merkwaardig, hoogst merkwaardig.'

Hoofden op hol verscheen in 1939 als deel nummer 9 in de serie. De dreiging van de ophanden zijnde oorlog was al behoorlijk voelbaar in het boek. Dat blijkt al direct aan het begin als de Schaduw een lifter meeneemt die later door het leven blijkt te gaan met de Duitse naam Müller. Van deze lifter gaat ook iets onheilspellends uit. Dat komt door het pistool in zijn broekzak en wordt versterkt door zijn zwijgzaamheid.

Duitse staatsgreep

De Schaduw krijgt de gevoelige opdracht om bepaalde documenten te bemachtigen waarin een Duitse staatsgreep (!) tot in detail staat beschreven. Op weg naar Cagnes sur Mer neemt de Schaduw dus die lifter Müller mee, die door de Schaduw onmiddellijk gewantrouwd wordt. In Cagnes sur Mer verblijft hij in hotel La Tourelle van Claire Maillot en ontmoet daar verder Ann Weakfield, Dirk van Heerewaarden, Graaf Wenzeslas Wieliczka en Manuela Asuncion Fernandez y Lopez de Merida. Dirks verloofde Maria Wieleczka is ten onrechte veroordeeld is tot 20 jaar cel door toedoen van een spion. Müller wordt nog diezelfde avond doodgeschoten, de Schaduw pakt een inbreker op die in Müllers kamer een koffer probeert te stelen.

Via een uit de bagage van Müller opgepikt spoor raakt de Schaduw in een afgelegen huisje verzeild, alwaar hij het lijk van een dode man aantreft. De man is vermoord. Later blijkt, dat de dode man Bonnermann heet en om het leven is gebracht is door Müller. De Schaduw ontdekt dan, dat alles in dit verhaal draait om een paar gestolen Duitse geheime documenten. Publicatie van deze documenten zou de Duitse regering in ernstige verlegenheid brengen. Daarom is iedereen, van journalist tot (dubbel)spion, op zoek naar deze begerenswaardige buit. 

Van Hoofden op hol zijn diverse drukken verschenen. In 1940 kwam het boek in Duitse vertaling uit onder de titel Kopflose Menschen. In 2006 werd er een stripversie op de markt gebracht. 

Bekijk hier de canon tot nu toe

Bronnen: o.a. Moorden met woorden, Grossiers in moord & doodslag, De grote Crimezone Thriller Encyclopedie, www.dodenakkers.nl