De Aziatische stem in Young Adult

Als we het hebben over diversiteit in boekenland kunnen we inmiddels gelukkig aardig wat boeken aanvinken die eens niet de standaard blanke, heteroseksuele hoofdpersoon centraal zetten. Vooral in het Young Adult-genre hebben bewegingen en organisaties als #ownvoices (een hashtag gecreëerd door auteur Corinne Duyvis) en We Need Diverse Books gezorgd voor méér uitgaven waarin zowel blanke als gekleurde, heteroseksuele als homoseksuele, religieuze als niet-religieuze personages aan bod komen. Het zijn mensen met verschillende achtergronden, culturen en overtuigingen, die een breder lezerspubliek aan zullen spreken. Precies wat nodig is om ook jongeren te bereiken die niet tot de grote meerderheid behoren, maar zichzelf wel terug willen vinden in boeken.  

Over diversiteit hebben we het op Hebban wel eerder gehad, zowel in YA-boeken als in Feelgood en kinderboeken. Ook Tomi Adeyemi, schrijfster van de succesvolle YA Fantasy Bloed en beenderen, vertelde in een interview met Hebban dat zij haar boek schreef omdat zij zichzelf vroeger – als Afro-Amerikaans meisje – niet in fictionele personages kon herkennen.  

‘Ik werd gewist uit elk verhaal waar ik ooit van gehouden heb. Ik lees al mijn hele leven, maar ik begon twee jaar geleden pas mensen zoals mijzelf terug te vinden in verhalen.’   

Blanke mannelijke helden

Dat zal waarschijnlijk ook voor veel Aziatisch-Amerikaanse auteurs hebben gegolden. In een aantal jaar tijd zijn er verschillende YA-auteurs met een Aziatische achtergrond opgestaan die hún verhaal nu ook kwijt konden aan het publiek, of dat nu in een contemporary, dystopische, scifi-of fantasyroman was.  

Zo schreven onder anderen de Koreaans-Amerikaanse Jenny Han (Aan alle jongens van wie ik hield), de Amerikaanse auteur met Japanse roots Julie Kagawa (o.a. The Iron Fey) en de Chinees-Amerikaanse Stacey Lee (Een fijne neus voor liefde) allemaal verhalen waarin hun Aziatische achtergrond terug te vinden is in de door hen gecreëerde personages.  

Dat de uitgeefwereld nu openstaat voor characters of colour is een grote stap vooruit, blijkt niet alleen uit de getuigenis van Adeyemi, maar ook uit het verhaal van de Chinees-Amerikaanse schrijfster Marie Lu. Zo voert deze YA-schrijfster (1984), die als vijfjarige met haar familie van China naar de VS verhuisde, inmiddels wél Aziatische personages op in haar boeken. Ze staat echter bekend om haar ‘Legend’-trilogie, waarin de Aziatische afkomst van haar hoofdpersonages nog niet zozeer onder de aandacht gebracht werd. Enkel uit kleine verwijzingen kwam hun etnische achtergrond naar voren. Dat gebeurt wel in het later verschenen Warcross, met de Chinees-Amerikaanse Emika Chen in de hoofdrol, die later afreist naar Japan.  

In een interview met The Washington Post vertelt Marie Lu: ‘Toen ik opgroeide las ik vrijwel alleen fantasy en scifi, en in die tijd leken de boeken die verschenen allemaal op elkaar: blanke mannelijke helden zo ver als het oog kon reiken, dus dat is wat ik zelf ook schreef omdat ik niet vond dat dat gek was.’ Omdat de schrijfster dacht dat het bij het genre hoorde, bevatten ook haar vroege manuscripten enkel witte personages. Pas tijdens haar studie las ze een aantal boeken die een ander beeld lieten zien. ‘Het is iets waar ik me veel zorgen om maak. Ik wil er zeker van zijn dat ik de wereld geen extra leed toebreng door iets verkeerd te doen als ik anderen aan mijn verhalen toevoeg en het is iets waarvan ik mezelf probeer te overtuigen dapper te zijn. De kans dat ik een fout maak is nog altijd beter dan niets doen.’

Hulptroepen

De Jamaicaans-Amerikaanse Nicola Yoon, schrijfster van het bekende en verfilmde Everything, everything (Alles wat je lief is), kiest er in haar YA-roman De zon is ook een ster voor om naast een Jamaicaanse immigrante ook een Koreaans-Amerikaanse jongen te introduceren. Zelf is is Yoon met een Koreaans-Amerikaanse man getrouwd. Toch is het boek niet autobiografisch, benadrukt ze in een interview met de National Book Foundation. Wel bleek het voor haar daardoor makkelijker om de Koreaanse cultuur daardoor op een geloofwaardige manier te bespreken. ‘Ik ben Jamaicaans, net als mijn ouders. Toen ik elf jaar oud was, emigreerden we naar Amerika. Mijn man is Koreaans Amerikaans, zijn ouders zijn Koreaanse immigranten. Dus ik heb op vele manieren uit mijn eigen levenservaring geput.’

Maar Yoon schakelde ook hulptroepen in. ‘Ik heb ook de hulp ingeroepen van proeflezers, die het manuscript lazen terwijl ze zich richtten op de Koreaanse culturele inhoud. Het was extreem belangrijk voor me ervoor te zorgen dat de Koreaanse en Koreaans Amerikaanse cultuur op een respectvolle manier aan bod kwamen. Ik wilde er zeker van zijn dat ik me niet schuldig maakte aan een schadelijke en stereotiepe voorstelling van zaken. Ik wilde er ook zeker van zijn dat de praktische details juist waren; de namen van voedingsmiddelen, welke soorten maaltijden wanneer gegeten worden, enz.’  

Harde kritiek 

Als schrijvers hun onderzoek niet doen, dan wordt hen dat verweten. Ook als het gaat om de culturele achtergronden van hun personages. Op het moment dat witte schrijvers een gekleurd personage in hun boek introduceren kan de kritiek dan ook hard zijn. Zo vond een lezer in 2015 dat de manier waarop schrijfster Rainbow Rowell een Koreaanse jongen in haar prijswinnende boek Eleanor & Park omschreef het stereotype niet ontsteeg: ‘Mijn cultuur is geen eigenzinnig accessoire dat je kunt gebruiken om je boek divers en ‘werelds’ te laten lijken.’ De blogger van het feministische AC Voice verweet de schrijfster dat zij haar huiswerk niet goed gedaan zou hebben en dat ze andere sites zou moeten bezoeken dan Koreaboo (over Koreaanse popcultuur).  

Overigens kreeg Rowell zo vaak de vraag waarom haar personage Park Koreaans was, dat zij er een uitgebreide blogpost aan wijdde, waarin ze onder andere meldt: ‘Omdat ik niet in een wereld leef waarin iedereen eruitziet en denkt zoals ik. En over zo’n wereld wil ik niet schrijven. Hoewel het misschien makkelijker zou zijn…’  

The girl next door

De half Koreaanse schrijfster Jenny Han voelt ook de verantwoordelijkheid om als een van de weinige Aziatisch-Amerikaanse YA-schrijvers personages op te voeren met eenzelfde achtergrond. Maar, zo benadrukt ze in haar interviews, het hoofdpersonage uit haar trilogie ‘PS I Love you’ mag dan wel van Aziatische afkomst zijn, het bepaalt niet haar identiteit of verhaal. Zij noemt het verhaal van Lara Jean een ‘’every girl’ kind of story’. ‘Ik hoopte dat lezers die misschien aarzelden om een boek te lezen met een hoofdpersoon wier etniciteit anders was dan die van hun zichzelf alsnog in haar zouden terugzien.’

Lara Jean’s afkomst bepaalt volgens de schrijfster niet wie zij is. ‘Dat is niet waar ze mee worstelt. Soms gaat het enkel nog om ras, en ik wilde juist laten zien dat welk meisje dan ook ‘the every girl’ kan zijn. The girl next door kan letterlijk iedereen zijn.’  

Wat vind jij? Let jij op de afkomst van boekpersonages? En vind je dat een blanke auteur over gekleurde hoofdpersonen kan schrijven, en andersom?