De Beste Boeken van 2015 (4)

Hebban was streng in haar opdracht: slecht twee boeken mochten worden gekozen. Bovendien moesten die in 2015 in oorspronkelijk Nederlands óf in Nederlandse vertaling verschenen zijn. Hoewel er af en toe werd gesjoemeld, leverde het een prachtig mozaïek aan titels in verschillende genres op.  

Arie Storm  

Arie Storm is schrijver, literair recensent en vertaler. In november verscheen zijn nieuwste roman Het laatste testament van Frans Kellendonk.

Beste Boek: Zo begint het slechte van Javier Marías
‘Zien en bekeken worden, daar draait het om in de roman Zo begint het slechte van de Spaanse schrijver Javier Marías. Wat de personages zien, kunnen ze niet loslaten: ze raken erdoor geobsedeerd. En niet zozeer door het verhaal dat ze zouden kunnen bedenken over wat ze waarnemen, maar juist door de ervaring van het kijken zélf. Een ervaring is iets geheimzinnigs, door haar in een verhaal onder te brengen wordt ze plat. Literatuur zal niet altijd blijven bestaan omdat er nu eenmaal een behoefte is aan het vertellen of lezen van verhalen. De chaos, dat wat wordt verzwegen, ongemakkelijkheden, het schurende, het malende brein, instincten, dat wat weggelaten wordt – kortom, het leven zélf moet literatuur zien te vangen en weer te geven. Dat is haar geheimzinnige kracht. En daar ligt de kans voor de literatuur om te overleven.’  

Eervolle vermelding: There Is Simply Too Much to Think About van Saul Bellow
‘Goed gekeken wordt er ook in de verzamelde essays in There Is Simply Too Much to Think About van Saul Bellow. Bellow heeft – hij is al tien jaar dood, maar een schrijver die méér leeft in zijn proza is nauwelijks voor te stellen – een voortdurende honger naar details. Je ziet bij Bellow de gedachte en de observatie als het ware al schrijvende ontstaan. Dat verleent dit proza zijn energieke en ook komische karakter. Niets staat bij Bellow vooraf vast; hij staat overal voor open. Kennis is voor hem geen macht, maar een andere vorm van hulpeloosheid. Een hulpeloosheid die monter onder ogen dient te worden gezien.’  

Herman Koch  

Herman Koch maakte in 2009 zijn grote doorbraak als auteur met Het diner, dat een wereldwijd succes werd. Zijn laatstverschenen roman is Geachte heer M. uit 2014, over een ooit gevierde schrijver die steeds meer in de vergetelheid raakt. 

Beste boek: De wetten van de melancholie van Georgi Gospodinov 
‘Een fascinerende auteur uit Bulgarije. Een verhaal over de melancholie van een land onder een communistisch regime en de eerste tekenen van nostalgie naar die voorgoed verdwenen tijd.’   

Lees ook het interview met Gospodinov.

Eervolle vermelding: De onderwaterzwemmer van P.F. Thomése
‘De nieuwste Thomése is ook meteen een van zijn beste. Een spannende avonturenroman met een kwaadaardige ondertoon.’  

Marjolijn de Cocq

Marjolijn de Cocq is freelance journaliste en publiceerde dit jaar haar boek Beter, slanker, sterker, of de mythe van de maakbare mens.

Beste Boek: De slag om Srebrenica: de aanloop, de val, de naschok van Frank Westerman
‘In De slag om Srebrenica brengt journalist en schrijver Frank Westerman zijn Balkan-werk bijeen. Twintig jaar na de inname van Srebrenica door de Bosnische Serviërs onder leiding van Ratko Mladic keert hij terug naar de voormalige moslimenclave, waar achtduizend moslimmannen en jongens werden vermoord. Een van de meest toegankelijke, meest inzichtelijke en meest ontluisterende boeken die ik over de val van Srebrenica heb gelezen.   

Als journalist heb ik jarenlang bij het Joegoslavië-tribunaal gewerkt en met lede ogen gezien hoe al snel de belangstelling taande voor de oorlog die dat land zo dichtbij, een goedkope vakantiebestemming, verscheurde. Twee van de aanstichters, Radovan Karadzic en Ratko Mladic, staan in Den Haag terecht maar hun processen halen de kranten nauwelijks meer. Westerman bezoekt de voormalige Dutchbatbasis in Potocari, met aan de overkant van de weg de onafzienbare begraafplaats waar jaarlijks nieuwe graven met witte paaltjes worden gemarkeerd als slachtoffers uit de massagraven zijn geïdentificeerd. Hij schrijft met oog voor detail en met hart, zijn observaties daardoor des te dwingender.’   

Eervolle vermelding: You deserve a drink, boozy misadventures and tales of debauchery van Mamrie Hart
‘Niemand die haar hier kent, de Amerikaanse YouTube-comedienne Mamrie Heart. En eerlijk gezegd had ik na lezing van haar boek ook niet de behoefte om internet af te schuimen op zoek naar haar gelijknamige serie. Met You deserve a drink weet je eigelijk wel alles wat je over Mamrie Hart zou willen weten. Maar wat ben ik blij dat ik dit boekje, in een impuls op een Amerikaans vliegveld, heb gekocht en ik kan het iedereen met een hang naar drank en hoog stuntelvermogen aanbevelen. Zelfspot op topniveau, met voor elk hoog- of dieptepunt een passende cocktail. 'Mamrie Hart is a drinking star with a YouTube problem.'’  

Anne-Gine Goemans  

Prijswinnend schrijfster Anne-Gine Goemans liet zich voor haar laatstverschenen roman Honolulu King inspireren door een waargebeurd verhaal van een Indische man die getekend is door zijn verleden.

Beste Boek: De stilte van het licht van Joost Zwagerman
‘De grootste van zijn generatie, Joost Zwagerman, pleegde dit jaar zelfmoord. Net daarvoor verscheen De stilte van het licht, een boek met prachtige essays over kunst. Als ode aan Joost wil ik graag dit boek vermelden. Het is verschrikkelijk dat hij er niet meer is, en we het nu moeten doen met wat hij geschreven heeft, en niet meer kunnen uitkijken naar wat hij nog zou gaan schrijven. Dat Joost nog één keer een grote roman zou schrijven en zich verder zou ontwikkelen.’  

Eervolle vermelding: Rechte paden doen ons niets en andere gedichten van Fred Papenhove
‘Er zijn veel dichters, maar er zijn echter weinig dichters zoals Fred Papenhove. Dit is geen meisjespoëzie, of cryptisch aaneengeregen observaties, maar echte gedichten van een groot dichter. Ooit schreef iemand dat hij een montere melancholicus is, en dat kan je ook over deze nieuwe bundel zeggen, monter en vol melancholie. Deze bundel is zijn vijfde bundel, en Fred Papenhove wordt steeds beter. Zijn tweede bundel heette Draaibaar (2007) en deed in poëzieproza op literair hilarische wijze verslag van het leven van Draaibaar. Voor De Hemel is vol zwaluwen ontving hij De Halewijnprijs. In zijn nieuwste bundel voert hij telkens de we-vorm op, alsof zijn gevoelens eigenlijk voor ons allemaal gelden. En dat is wat zijn poëzie doet; dat je het idee krijgt dat hij zich tot je richt.  

De opgedrongen dagen
rijgen zich aaneen, waar
gaat het heen?
Onze vingers graaien
in de lakens  
- hoewel de logica erachter
niet steekhoudend is, vragen we
ons af of we wel bestaan - ’   

Chantal van Gastel

Bestsellerauteur Chantal van Gastel won dit jaar voor haar roman Ik wist het (2014) de Hebban Award voor Beste Feelgoodroman Nederlandstalig.

Beste Boek: Waar het licht is van Jennifer Niven
‘Een van de mooiste boeken die ik dit jaar gelezen heb, is ongetwijfeld All the bright places van Jennifer Niven. Ik las het boek in het Engels, maar in Nederland is het verschenen met de titel Waar het licht is. Het is een prachtig verhaal over Theodore Finch, die een fascinatie heeft voor de dood, en Violet Markey, die na de dood van haar zus ook zichzelf een beetje verloren is. Ze ontmoeten elkaar per toeval als ze radeloos bovenop de klokkentoren op school staan. Ze redden elkaar en Finch helpt Violet weer van het leven te houden. Maar kan zij hem ook helpen? Een prachtig, hartverscheurend verhaal, verschenen als young adult, maar zeker ook voor volwassenen een prachtboek.’  

Eervolle vermelding: Wij van David Nicholls
‘Ook heb ik in 2015 erg genoten van Wij. Ik hou ontzettend van de schrijfstijl van David Nicholls. De eerste dag is een van mijn favoriete romans ooit. Wij voert je door allerlei Europese steden: Parijs, Barcelona, Amsterdam. Alleen al de setting spreekt daarom enorm tot de verbeelding. Daarnaast is Douglas – met al zijn vreemde karaktertrekjes – een enorm innemend personage waarvoor je veel sympathie zult krijgen. Ondanks zijn foute inschattingen en soms ietwat sociaal ongemakkelijk gedrag, stort hij zich met hart en ziel op zijn missie, het terugwinnen van zijn gezin. Dit levert soms hilarische en soms hartverscheurende momenten op.’  

Carla de Jong  

Thrillerschrijfster Carla de Jong maakte dit jaar haar romandebuut met Nooit meer regen.

Beste Boek: Wij van David Nichols
‘Omdat hij met lichte pen het leven beschrijft en hij me aan het lachen maakt.’  

Eervolle vermelding: Lila van Marilynne Robinson
‘Over een liefde. Prachtig vertaald ook door Janine van der Kooij!’

Hebban-redacteur Jean-Paul Colin   

Beste Boek: De moord op Margaret Thatcher van Hilary Mantel
‘Elf korte verhalen vol prachtige metaforen, bevolkt door mensen van het meest zuivere vlees en bloed. Ik heb het over het beste boek dat ik dit jaar las: De moord op Margaret Thatcher van Hilary Mantel. Deze Britse schrijfster maakt gehakt van bouquetreeks-types. De personages in elk van haar verhalen staan ergens voor; de meute laat hen koud, diepere gevoelens zijn hun spreekbuis. Veel aandacht gaat uit naar vooroordelen. Wat je ziet, is niet altijd wat het lijkt, is de boodschap die Mantel verkondigt. Veel van haar persoonlijke opvattingen keren terug in de verhalen, zo ook haar politiek- en Thatcher-aversie in het afsluitende titelverhaal. Best gedurfd. Maar o zo passend bij deze geniale schrijfster die de Man Booker Prize terecht twee keer won.’   

Eervolle vermelding: Stem! van Marlen Beek-Visser
‘Een boek dat minimaal een eervolle vermelding verdient, is Stem! van Marlen Beek-Visser. Ze houdt ons ongesuikerd een spiegel voor: hang naar roem kan funest zijn voor ons alledaagse functioneren. Vooral in deze tijd, waarin de media ons tal van podia bieden, proberen steeds meer individuen boven hun eigen kunnen uit te stijgen. Hoofdpersonage in Stem!, de 28-jarige einzelgänger Trudy, is hier een extreem voorbeeld van. Haar obsessie om een talentenjacht à la Idols te winnen, sloopt langzaam maar zeker haar zachte inborst. Vriendschap kan haar geen duit meer schelen. Een missie moet worden volbracht. Trudy mag dan wel een fictief personage zijn, ze staat symbool voor een op het eerste oog onschuldig gevaar, dat in onze maatschappij aan een opmars bezig is. Komt het op een dag tot een uitbarsting, dan heeft Marlen Beek-Visser in ieder geval gewaarschuwd.’  

Hebban-redacteur Lindy de Jong

Beste Boek: Een honger van Jamal Ouariachi
‘Deze nieuwste roman van Ouariachi werd overladen met prachtige recensies, de vier en vijf sterren vlogen de auteur om de oren. En niet voor niets. Het bijna zeshonderd pagina’s tellende boek is een van de twee boeken die mij werkelijk bijgebleven zijn dit jaar. Wat een prestatie heeft Ouarichi neergezet. In Een honger vertelt hij het verhaal van Alexander Laszlo, het sympathieke gezicht van de Nederlandse ontwikkelingshulp die zijn ondergang tegemoet gaat als hij beschuldigd wordt van kindermisbruik. Hij schakelt de hulp in van ex-liefje Aurelie, die zijn levensverhaal én –overtuiging op papier moet zetten.  

Ouariachi combineert een maatschappijkritische noot met een tragisch en prachtig liefdesverhaal. Bovendien is de vorm waarin hij dat doet fenomenaal. De wisselingen van stijl, perspectief en tijd en het subtiele spel dat hij met de lezer speelt zorgen ervoor dat het boek geen moment verveelt. Het weet de aandacht zelfs honderden pagina’s lang vast te houden tot het bijzondere en schokkende einde.’  

Eervolle vermelding: Ik geef je de zon van Jandy Nelson
‘Dit is het andere boek dat mij bijbleef dit jaar. Weer een dikke pil, maar net als Een honger absoluut de moeite waard. Het verhaal vertelt in wisselend perspectief hoe de tweeling Noah en Jude uit elkaar groeit door een ingrijpende gebeurtenis en hoe ze daarmee omgaan. Levensechte personages, prachtige beeldspraak en een mooi gebruik van metaforen dat echt in dienst staat van het verhaal. Ontzettend mooi. En dus niet alleen voor young adults.’