De Boekenweek 2016: een vooruitblik

Volgende week gaat de 81e Boekenweek van start. Van 12 t/m 20 maart 2016 vieren boekhandels, uitgevers, auteurs en lezers in Nederland de week van het boek met als thema ‘Duitsland’, onder het motto Was ich noch zu sagen hätte. Aansluitend vindt in Vlaanderen de Boekenweek plaats van 19 t/m 26 maart. Zo hebben auteurs uit beide landen de mogelijkheid om deel te nemen aan alle feestelijkheden. Daarover lees je meer onder het kopje ‘Vice Versa’.  

Aanleiding voor het thema ‘Duitsland’ is de Boekenbeurs in Frankfurt, waar Nederland en Vlaanderen in oktober van dit jaar gezamenlijk gastland zijn. Bij Duitsland wordt al gauw gedacht aan de Tweede Wereldoorlog, maar ook aan de hoofdstad Berlijn en aan lederhosen en bratwurst. Maar Duitsland is ook het land van grote auteurs als Johann Wolfgang von Goethe, Bertolt Brecht, Friedrich Schiller en Heinrich Böll. Maar ook hedendaagse Duitse schrijvers als Nele Neuhaus, Sebastian Fitzek en Jenny Erpenbeck zorgen voor genoeg lees- en gespreksvoer.  

Boekenweekgeschenk & Boekenweekessay

Traditiegetrouw krijg je tijdens de Boekenweek het Boekenweekgeschenk cadeau bij jouw aankoop in de boekhandel. Toch is er dit jaar ook een nieuwigheidje: het papieren geschenk geeft voor het eerst ook toegang tot de digitale versie, die vanaf 21 maart te downloaden is.  

Dit jaar had Esther Gerritsen de eer om het geschenk te schrijven. Zij is de eerste vrouwelijke Boekenweekgeschenkauteur sinds Anna Enquist, die het geschenk in 2002 schreef. De laatste drie romans van Gerritsen, Superduif (2010), Dorst (2012) en Roxy (2014), werden alle genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs, een van de grootste Nederlandse literatuurprijzen. In haar geschenk Broer krijgt Olivia te horen dat het been van haar broer Marcus moet worden afgezet. Net als in veel van haar romans staan ook in dit verhaal familiebanden centraal.  

David Van Reybrouck schrijft het Boekenweekessay, dat tijdens de Boekenweek voor 2,50 euro te koop is. Zink verhaalt over het vergeten mini-staatje Moresnet, dat jarenlang het buurland was van Nederland, België en Duitsland en deze landen met elkaar verbond. Nu behoort het tot Duitstalig België, Naast auteur is Van Reybrouck ook cultuurhistoricus en archeoloog, een combinatie die het essay, een ode aan een vergeten buitenland, ten goede zal komen. Eerder schreef hij meerdere romans, en het wereldwijd geroemde naslagwerk Congo. Een geschiedenis, dat bekroond werd met de Libris Geschiedenisprijs 2010 en de AKO Literatuurprijs 2010.  

Beide auteurs treden een aantal keer op tijdens de Boekenweek, bekijk de afbeeldingen hieronder voor meer informatie over alle activiteiten.  

Activiteiten 

Optredens Esther Gerritsen en David van Reybrouck

Optredens Duitse auteurs

Aansluitend bij het thema van de Boekenweek komt een vijftal Duitse auteurs naar Nederland om optredens te geven in boekhandels en bibliotheken. Waar zijn zij te zien en te horen?  

Jan Wagner
 10 maart 17.00 – 18.00: Boekhandel Athenaeum, Haarlem  
Kristine Bilkau 12 maart 11.00 – 12.00: BplusC, Leiden 12 maart 13.15 – 14.15: Boekhandel van Stockum, Den Haag 12 maart 15.30 – 16.30: Boekhandel Donner, Rotterdam 13 maart: 14.00 – 15.00: Boekhandel Kramer, Winterswijk  
Nele Neuhaus 12 maart 11.00 – 12.00: Bibliotheek Maas en Peel, Panningen 12 maart 16.00 – 17.00: Boekhandel van der Meer, Noordwijk  
Jenny Erpenbeck 14 maart 16.00: Boekhandel Broese, Utrecht 14 maart 20.00: Boekhandel Scheltema, Amsterdam 15 maart 11.30: Boekhandel Iwema, Assen 15 maart 15.30: Boekhandel Het Colofon, Arnhem 15 maart 20.00: Thomas Open, Thomaskerk Amsterdam  
Karen Köhler (en vertaler Gerrit Bussink) 20 maart 10.00: Boekhandel Athenaeum, Haarlem

Vice Versa

Uit onderzoek van de Nederlandse Taalunie blijkt dat het literaire grensverkeer tussen Nederland en Vlaanderen nog niet erg goed op gang is gekomen. Hoewel de taal gedeeld wordt, geldt dat niet voor de auteurs. Inwoners aan beide kanten van de grens kiezen toch vaak voor eigen auteurs, zo blijkt. Er valt op dat gebied nog veel te winnen, vindt de Taalunie en daarom ondersteunt zij tijdens de Boekenweek ‘Vice Versa’: Vlaamse en Nederlandse auteurs brengen bezoeken aan beide landen. Bekijk hier het schema van dit jaar.     

19 maart: Boekenbal voor Lezers

Op 19 maart wordt opnieuw het Boekenbal voor Lezers gevierd als landelijkse afsluiting van de Boekenweek. Dit keer vindt het feest plaats in Nijmegen. Het Nijmeegs Boekenfeest viert in 2016 haar tienjarig jubileum en wordt eenmalig omgedoopt tot Boekenbal voor Lezers. Op het programma staan interviews, voordrachten, minicolleges en muziekacts. Dit alles natuurlijk in het kader van het thema Duitsland.  

Zo gaan Herman Koch en P.F. Thomése in gesprek over Duitsland en humor, geeft Maarten van Rossem zijn kijk op Duitsland en worden onder meer Esther Gerritsen, David Van Reybrouck, Charlotte Mutsaers en Alexander Münninghoff  geïnterviewd.  

Meer informatie over het event vind je hier en in onze agenda.  

20 maart: Reis gratis met de NS en het Boekenweekgeschenk

Deze laatste zondag is de traditionele NS Gratis Reizendag. Met het Boekenweekgeschenk reis je de gehele dag kosteloos met de trein. Achterin Broer is een scancode te vinden waarmee de lezende reiziger kan inchecken bij de NS-poortjes. Meer informatie is te vinden via ns.nl/tijdvoorlezen.    

Radio en televisie

Veel tijd om te lezen is er niet tijdens de Boekenweek. Tijdens deze tien dagen is ook op radio en televisie genoeg te beluisteren en te zien over boeken, schrijvers en Duitsland. Hebban maakte een selectie uit het overvolle programma:  

TV: Hier is… Adriaan van Dis
10 maart, 19.00 uur, NPO 1
Op donderdag 10 maart, aan de vooravond van het Boekenbal, zendt De Wereld Draait Door haar eigen geschenk uit ter ere van de Boekenweek. Dit jaar geeft het tv-programma wederom de ruimte aan Adriaan van Dis, die zijn populaire boekenprogramma Hier is... Adriaan van Dis zal doen herleven. Drie auteurs worden door hem geinterviewd en krijgen natuurlijk als allereerste vraag voorgelegd: ‘Rood, wit of water?’  

Radio: Het Groot Nationaal Boekenweekontbijt
11 maart, 08.00 – 12.00 uur, NPO Radio 4
Het evenement in boekhandel Praamstra te Deventer wordt live uitgezonden op de radio. Met hoofdgasten David Van Reybrouck en Jessica Durlacher, correspondent Merlijn Schoonenboom en uitgever Christoph Buchwald. De twee presentatoren Margriet Vroomans en Ab Nieuwdorp praten met hun gasten o.a. over de mooiste Duitse boeken, het succes van Nederlandse auteurs in Duitsland en de Duitse taal.  

TV: VPRO Boeken
13 maart, 11.20 uur, NPO 1
Wim Brands ontvangt auteur, vertaler en uitgever Christoph Buchwald. Hij publiceerde al een grote hoeveelheid Duitse literatuur en komt in het tv-programma Boeken vertellen over zijn essay Gute Nacht, Freunde. Daarin typeert hij zijn thuisland in vijfentwintig Duitse boeken die tussen 1799 en 2015 verschenen zijn en samen een beeld geven van de geschiedenis en mentaliteit van het land. Buchwald behandelt schrijvers als Georg Foster, Wolfgang Koeppens, Bernhard Schlink, Maxim Leo en Sherko Fatah.  

Ook Hanna Bervoets is te gast. Zij praat met Brands over haar nieuwste roman Ivanov.

Radio: O.V.T.
13 maart, 10.00 uur, NPO Radio 1
Op 1 januari 2016 verviel het copyright op Mein Kampf, het boek van Adolf Hitler waarin hij zijn ideeën over Duitsland, ras en politiek beschreef. Het Instituut voor Contemporaine Geschiedenis in München kwam op 8 januari met een geannoteerde editie, voorzien van 3500 kanttekeningen bij de originele tekst. In O.V.T. spreken Willem Melching en Wim Berkelaar over deze nieuwe versie van het boek.

TV en Radio: Iedereen schrijft
14/15/16/17/18 maart, 22.50 uur, NPO 2
Nederland kent vele aspirant-schrijvers, waarvan velen hun verhalen instuurden voor de Boekenweek Schrijfwedstrijd. In Iedereen schrijft komen de vijf winnaars aan het woord. In 5 mini-documentaires worden zij voorgesteld en krijgen ze een masterclass van Thomas Rosenboom, Anne Vegter, Robert Vuijsje, Jessica Durlacher en A.L. Snijders.  

Van 14 tot en met 18 maart zijn de vijf winnende verhalen ook op NPO Radio 4 te beluisteren. Ze zijn rond 10.30 uur in het programma De Klassieken te horen én 's avonds tussen 19.00 en 20.00 uur in Passaggio. Ze worden voorgelezen door Jeroen Krabbé, Nasrdin Dchar, Gaite Jansen, Renate Dorrestein en Maud Vanhauwaert, met speciaal daarvoor gecomponeerde muziek.  

TV: VPRO Nationale Boekenquiz
14 t/m 18 maart, 19.55 uur, NPO 2
Sanne Wallis de Vries presenteert de Nationale Boekenquiz, waarin zestien schrijvers in duo’s de strijd met elkaar aan gaan. In de eerste aflevering zijn dat Jamal Ouariachi & Esther Gerritsen, die het opnemen tegen Peter Buwalda & Robert Vuijsje. In de volgende afleveringen treffen Ellen Deckwitz & Ingmar Heytze en Hanna Bervoets & Niña Weijers elkaar; Elfie Tromp & Jerry Hormone komen uit tegen Joost de Vries & Marja Pruis en Paulien Cornelisse & Maartje Wortel gaan de strijd aan met Henk van Straten & Ivo Victoria.  

Elke dag levert één winnaar op, die op vrijdag 18 maart in de finale om de winst strijden. De winnaar van de quiz krijgt De Gouden Boekensteun en een boekenbon ter waarde van 1000 euro.  

Meer kijk- en luistertips

Radio: Bureau Buitenland
11 maart, 20.00 uur, NPO Radio 1
Ook Bureau Buitenland haakt aan bij de Boekenweek, daarin zijn (oud-) Duitslandcorrespondenten Wouter Meijer en Margriet Brandsma te gast.

Radio: Nooit meer slapen
11 maart, 24.00 uur, NPO Radio 1
In Nooit Meer Slapen is er op 9 maart een reportage met Esther Gerritsen. Verder doet het radioprogramma verslag van het boekenbal op 11 maart. 

TV: Was Von Kooten und Der Bie noch zu sagen hätten
12 maart, 20.30 uur, NPO 2
In het kader van de Boekenweek doken van Kooten en de Bie voor het tiende achtereenvolgende jaar in de tv-archieven. Het resultaat is een uitzending gebaseerd op het thema van de Boekenweek: Duitsland. Meer info lees je hier.

Op het web: CPNB Boekenweek Live!
16 maart, 13.00 uur, www.boekenweek.nl/school
In deze talkshow gaan scholieren onder leiding van Arie Boomsma in gesprek met de Boekenweekauteur Esther Gerritsen. Zij lazen haar roman Dorst en gingen daar op een creatieve manier mee aan de slag. Scholieren laten hun talent zien door creatieve reflecties op de roman Dorst te presenteren aan de Boekenweekauteur. De resultaten presenteren zij aan de schrijfster. Daarnaast zijn de rollen van tafelheer- en dame en decorontwerpers ook weggelegd voor scholieren.  

In de bieb

Bij deelnemende bibliotheken is voor en tijdens de Boekenweek het gratis Boekenweekmagazine verkrijgbaar. Esther Gerritsen is daarvan gasthoofdredacteur. Naast boekentips bij het thema Duitsland biedt het tijdschrijft o.a. een dubbelinterview met Gerritsen en David Van Reybrouck, bijdragen van zes (voormalig) correspondenten over onze ‘Oosterbuur’ en een reportage over de leesclub van Esther Gerritsen. Ook vertellen de schrijfster en Joris Luyendijk, Mano Bouzamour en bibliotheekmedewerker Maartje Komen over hun persoonlijke favorieten voor ‘collectie uit de kast’.  

Dit jaar geven bibliotheken namelijk ook een Boekenweektas cadeau die gevuld is met een verrassende ‘collectie uit de kast’: de boeken die je in de tas vindt zijn persoonlijke keuzes van bekende en minder bekende lokale auteurs en medewerkers van de bibliotheek. Maar ook bibliotheekleden zelf kunnen andere leden tippen met hun keuze uit de kast.


Meer informatie:
www.boekenweek.nl
www.boekenweek.be