De Eerste Wereldoorlog door de ogen van romanschrijvers

Van het westelijk front geen nieuws, Erich Maria Remarque

Van het westelijk front geen nieuws is sinds de eerste dag van verschijnen in 1928 niet alleen een literair monument geweest, maar een politiek en cultureel feit van grote betekenis. Door de sobere en pregnante beschrijving van de oorlogswaanzin werd het werk ogenblikkelijk en ook blijvend herkend als een der belangrijkste en indrukwekkendste boeken van de moderne tijd.

Het vuur, Henri Barbusse

Zich baserend op zijn aantekeningen in de loopgraven en zonder verfraaiing van de ongepolijste spreektaal van de soldaten schreef Barbusse een ontluisterend ooggetuigenverslag en een aanklacht tegen de waanzin van de oorlog. Het vuur geldt tegenwoordig als het hoogtepunt van de literatuur over de Eerste Wereldoorlog.

Weg der geesten, Pat Barker

In de trilogie Weg der geesten schetst Barker een indrukwekkend, tijdloos en onvergetelijk beeld van mensen in oorlogstijd. De weg der geesten is de weg naar het front, waarvan een groot aantal solaten niet levend terugkeert. En degenen die overleven zullen nooit meer dezelfden zijn, maar als 'geesten' verder moeten. Verward, gebroken en verraden.

De lotgevallen van de brave soldaat Svejk, Jaroslav Hase

De brave soldaat Svejk behoort tot de wereldliteratuur. Zijn lotgevallen, die in deze komische, blijvend moderne, satirische roman zijn vastgelegd, verschenen in vele talen en werden meerdere malen verfilmd.
Svejk is de schijnbaar argeloze, altijd vriendelijke soldaat, die, door elk bevel letterlijk te nemen en tot in het absurde uit te voeren, het autoritaire gezag en militaristisch gedrag op universele wijze te kijk zet.

Het lied van de loopgraven, Sebastian Faulks

In 1910 wordt de jonge Engelsman Stephen Wraysford door zijn werkgever naar Amiens gezonden om de Franse textielindustrie te bestuderen. Hij wordt verliefd op de vrouw van zijn huisbaas, Isabelle, en beleeft een korte, hartstochtelijke relatie met haar. Ze ontvluchten Amiens en Isabelle raakt zwanger, maar ze voelt zich schuldig en keert terug naar haar echtgenoot. Stephen wordt in 1916 als Brits militair aan de Somme gelegerd, het gebied waar hij zijn grote liefde verloor en waar zich een van de grootste slachtingen uit de menselijke geschiedenis voltrekt. De weerzinwekkende omstandigheden maken van Stephen een vervreemde, bittere man, maar hij weet het inferno van de loopgraven te overleven. Eind jaren zeventig vindt zijn kleindochter, Elizabeth Benson, de dagboeken van haar grootvader terug op een stoffige zolder. De dagboeken voeren haar naar Noord-Frankrijk, waar zij op zoek gaat naar het geheim van haar grootouders. Het lied van de loopgraven is een imposant epos over de passie van de liefde, de gruwelen van de oorlog en de weemoed van de herinnering.

Oorlog en Terpentijn, Stefan Hertmans

Vlak voor zijn dood in de jaren tachtig van de vorige eeuw gaf de grootvader van Stefan Hertmans zijn kleinzoon een paar volgeschreven oude cahiers. Door de verhalen uit zijn jeugd vermoedde Hertmans dat de inhoud wel eens onthutsend kon zijn. Jarenlang durfde hij de schriften niet te openen. Tot hij het wél deed, en onvermoede geheimen vond. Het leven van zijn grootvader bleek getekend door armoedige kinderjaren in het Gent van voor 1900, door gruwelijke ervaringen als frontsoldaat in de Eerste Wereldoorlog en door een jonggestorven grote liefde.  Oorlog en Terpentijn vormt een aangrijpende zoektocht naar een leven dat samenviel met de tragiek van een eeuw – en een postume, bijna mythische poging dat leven alsnog een stem te geven.

Erwin Mortier, Godenslaap

Een stokoude vrouw die de dood voelt naderen blikt terug op haar kinderjaren, de liefdes die ze heeft gekend, haar huwelijk en de jaren van de Eerste Wereldoorlog die ze met haar moeder en haar broer in Frankrijk doorbracht. Gaandeweg ontstaat een intiem panorama van België, haar onduidelijke vaderland. Aan geen van de gebeurtenissen wil ze meer nadruk geven dan aan andere. Ze hunkert slechts naar een oneindig lange zin, 'die al wat er is in zich opneemt, zoals een hofdame uit de pruikentijd, in wier lokken een armada van parels kapseist, haar talloze rokken optilt terwijl ze de trappen van de opera betreedt – of de ladder naar het schavot.'