De Hebban Voorspelmachine: Wie haalt de shortlist van de Libris Literatuur Prijs 2019?

De Libris Literatuur Prijs werd oorspronkelijk, met enige aanpassingen, gemodelleerd naar de roemruchte Booker Prize, die inmiddels al meer dan 40 jaar wordt toegekend aan een schrijver uit het Britse Gemenebest of de Ierse Republiek. Er is een nominatiesysteem. De bekroonde titel wordt gekozen uit een zgn. shortlist van zes genomineerde boeken.

De jury van de Libris Literatuur Prijs bestaat dit jaar uit: Sigrid Bousset (programmamaker; directeur Huis van Herman Teirlinck, Beersel), Erica van Boven (hoogleraar letterkunde aan de Open Universiteit), Dries Muus (literair criticus van Het Parool), Petra Possel (journalist/presentator van de NTR en NRC Handelsblad) en juryvoorzitter Jet Bussemaker (oud-minister van Cultuur).

De winnaar van de Libris Literatuur Prijs wordt bekend gemaakt op 6 mei 2019 tijdens een galadiner in Amsterdam. Maar eerst volgt er uit de longlist van de geselecteerde 18 titels een shortlist bestaande uit zes titels. De Hebban redactie nam de longlist onder de loep en selecteerde deze zes kanshebbers (in willekeurige volgorde).

Patricia van Peter Terrin

Spanning is een element dat de Vlaamse schrijver Peter Terrin in zijn werk niet schuwt. Zo werd zijn roman Yucca genomineerd voor de Gouden Strop en stond het op de shortlist van de ECI Literatuurprijs. Ook in zijn laatstverschenen roman Patricia wordt de lezer weer ondergedompeld in een verhaal waarin niets is wat het lijkt. 

Astrid, een succesvolle eventmanager van negenendertig. Juist op het moment dat haar baan en het moederschap haar even te veel worden, laat ze haar iPhone in het bad van haar vijfjarige zoontje Louis vallen. Opeens is ze onbereikbaar voor de buitenwereld die haar voortdurend opeist. Astrid doet het ondenkbare: ze loopt het huis uit, start haar auto en rijdt weg uit de villawijk.

Op de snelweg maakt ze echter de keuze om weer terug te keren. Astrid haast zich terug naar huis, voordat Louis iets overkomt. Maar wanneer de auto van haar man David onverwacht voor het huis blijkt te staan, durft ze zich niet te vertonen. Vanaf dat moment zoekt ze angstvallig een weg terug naar haar eigen leven. 

Bij vlagen een psychologische thriller maar bovenal een intrigerend literair werk. Zo lazen vijf leden van de Hebban Literatuur Club de roman voor een editie van Hot or Not. 'Patricia is een boek dat me lang heeft beziggehouden, me heeft laten puzzelen, terugbladeren en doen verwonderen. Een absolute aanrader wat mij betreft,' oordeelde Harriet. Met de nodige nominaties voor meerdere literaire prijzen op zak, zal Peter Terrin dan ook zeker niet misstaan op de shortlist van de Libris Literatuurprijs 2019.

De avond is ongemak van Marieke Lucas Rijneveld 

Een debuut waar je het afgelopen jaar niet omheen kon, is De avond is ongemak van Marieke Lucas Rijneveld. Het boek werd geroemd door critici en stond 14 weken lang in de Bestseller 60.

In De avond is ongemak wordt een religieus boerengezin getroffen door de dood van zoon Matthies. Op een dag komt hij na het schaatsen niet meer thuis, zijn zusje in totale verwarring achterlatend. Door de ogen van de tienjarige Jas ziet de lezer hoe elk familielid op zijn of haar eigen manier omgaat met de dood van Matthies. Terwijl vader en moeder volledig door het verdriet verlamd zijn, lijken Jas’ zusje Hannah en broer Obbe langzaam te ontsporen.  

Volgens Hebban recensent Anne Oerlemans is De avond is ongemak ‘geen gezellig boek’, maar ‘het doet iets met de lezer.’ Anne is vooral onder de indruk van Rijnevelds dichterlijke taalgebruik en de onheilspellende beelden die ze daarmee oproept.

Met haar plekje op de longlist voor de Libris Literatuur Prijs 2019 is Marieke Lucas Rijneveld enorm blij, zo liet de schrijfster weten bij De Wereld Draait Door. ‘Op naar de shortlist!’

Jij bent van mij van Peter Middendorp

Op een nacht vergrijpt Tille Storkema, een jonge boer en vader van twee kleine kinderen, zich bij een fietspad aan een zestienjarig meisje uit het dorp. De volgende ochtend wordt zij naakt en levenloos teruggevonden in een weiland. Voormaling columnist bij de Volkskrant en schrijver Peter Middendorp baseerde zijn roman Jij bent van mij op de waargebeurde zaak rond Marianne Vaatstra. De schrijver benadrukt in iedere uiting dat zijn roman fictie is, aangezien hij in het hoofd van een moordenaar kruipt. ‘Na het nieuws van de moord op Marianne Vaatstra was ik net aan mijn allereerste opdracht toe’, zegt Middendorp in een interview met de Volkskrant. ‘Voor HP/De Tijdmocht ik een reportage schrijven over de moord bij Zwaagwesteinde.' Middendorp schreef de reportage maar hij kon de moord niet vergeten. Het resultaat is te lezen in zijn bijzondere roman, die een alternatieve werkelijkheid lijkt te beschrijven. De auteur verdiepte zich in psychologische profielen van lustmoordenaars en sprak met een psycholoog over de werking van het geheugen.

‘Sommige dingen gaan onderweg verloren, andere worden er later bij bedacht, al was het maar om de gaten te dichten die door de tijd onherroepelijk in verhalen worden geslagen. We kunnen niet tegen gaten, onze hersenen beschouwen ze als pijnlijke stiltes. De boel wordt haastig opgevuld, toegestopt, uit plaatsvervangende schaamte en pijn.’
(uit Jij bent van mij)

Misschien een tikkeltje een vreemde eend in de bijt maar juist door de durf en zorg waarmee deze roman is geschreven zou het een plekje moeten krijgen op de shortlist van de Libris Literatuurprijs 2019. 'Je wordt gedwongen onder de huid te kruipen van een onopvallende moordenaar en tevens trotse vader van een opgroeiende dochter. Een innige vaderliefde met een erg scherp randje. Precies alsof het gevaar achter elke hoek schuilt,' aldus Hebban recensent Guy Doms in zijn 4* recensie.

De trooster van Esther Gerritsen

Voor Esther Gerritsen is de shortlist van de Libris Literatuur Prijs geen onbekend terrein. Al drie keer eerder werd een roman van haar hand genomineerd voor deze prijs: Superduif in 2011, Dorst in 2013 en Roxy in 2015. Maakt vier keer dit jaar dan scheepsrecht?

In De trooster neemt Gerritsen de lezer mee het klooster in en vertelt ze het verhaal van Jacob, de conciërge. Tegen de regels van het klooster in ontvangt hij een nieuwe gast, de in opspraak geraakte politicus Henry Loman. Zich bewust van de hiërarchie binnen de orde, stelt Jacob zich in eerste instantie terughoudend op. Maar hij raakt gefascineerd door de politicus die een misdaad op zijn geweten heeft en langzamerhand ontstaat er een verstandhouding tussen de twee. Jacob is bereid ver te gaan om de vriendschap te behouden.

Als het aan Hebban-recensent Miriam Vaz Dias ligt, gaat Esther Gerritsen er dit jaar wel degelijk met de Libris prijzenpot vandoor: ‘Het leven in een klooster, gezien vanuit het perspectief van zo’n beminnelijke man als Jacob, dat vraagt erom gelezen te worden. Esther Gerritsen op haar best.’ 

Zomervacht van Jaap Robben

Met het prijswinnende Birk (Nederlandse Boekhandels Prijs 2014, de ANV Debutantenprijs 2015 en de Dioraphte Literatour Publieksprijs 2015) veroverde Jaap Robben een paar jaar geleden al vele lezersharten. Met Zomervacht schreef de auteur opnieuw een indringend verhaal dat draait om ouder-kind-relaties.  

In Zomervacht staat een jongen op weg naar volwassenheid centraal: de dertienjarige Brian leeft samen met zijn vader in een caravan op een braakliggend terrein. Zijn ouders zijn gescheiden en Lucien, Brians verstandelijk en fysiek gehandicapte oudere broer, woont in een instelling. Als een renovatie van dat gebouw het noodzakelijk maakt dat Lucien de zomer elders doorbrengt, zorgt de beloofde vergoeding ervoor dat vader hem tijdelijk onder zijn hoede wil nemen.  

‘De auteur kan zich als geen ander inleven in de gedachten van kinderen en op de een of andere manier neemt de lezer hun open en onbevangen blik ook over bij het lezen van dit verhaal. Bovendien komt de dichter in Robben ook in Zomervacht keer op keer naar voren in prachtige poëtische beschrijvingen, zonder dat ze de geloofwaardigheid van het jonge hoofdpersonage tarten.’
Uit de Crew Review van redacteur Lindy de Jong.  

Zomervacht is een toegankelijke maar poetische roman die het de lezer toch ook niet makkelijk maakt: ‘Ik probeer de lezer over zijn morele grenzen heen te lokken. Daar waar het onprettig wordt, daar is het interessant: waar ik gevoelens ontdek die ik niet een-twee-drie begrijp,’ zegt Robben in een interview met NRC. Hij heeft de balans gevonden die een plek op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs waard is. 

Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer

Door NRC Handelsblad werd de nieuwste roman Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer al ‘de roman van het jaar’ genoemd. Het is een boek waarmee hij Europa met een kritische blik bekijkt: de auteur beschrijft een continent dat worstelt met zichzelf. Waar Europa eerder vooropliep, zit het nu vast aan een verleden, waardoor het overspoeld wordt door toeristen en immigranten, terwijl het economisch gezien voorbij gehold wordt door onder andere grootmachten.    

Het hoofdpersonage, dat naam en beroep deelt met Pfeijffer, neemt na de breuk met zijn geliefde Clio zijn intrek in Grand Hotel Europa. Daar, in dat hotel van vergane glorie, besluit hij het verloop van zijn relatie met Clio van begin tot einde op te schrijven. Deze verhaallijn wordt aangevuld met meerdere plotlijnen die zicht geven op de stad Venetië. Hebban-recensent Sigried is enthousiast over die werkwijze van Pfeijffer en gaf Grand Hotel Europa de volle waardering van vijf sterren:    

‘De rijkdom van het geheel is overdonderend, waardoor Grand Hotel Europa een boek is waarvoor je uitgebreid de tijd moet nemen. Ilja Leonard Pfeijffer balanceert op een slappe koord, maar verliest geen moment het evenwicht. Wel integendeel, het is indrukwekkend hoe elegant hij slalomt tussen verschillende plotlijnen, registers en thema’s. Op grandioze manier haalt hij de overkant, waar hem alleen maar applaus kan wachten.’    

Pfeijffer won de Libris Literatuur Prijs al eens in 2014, voor zijn roman La Superba. In 2018 was hij ook terug te vinden op de shortlist met Peachez, een romance. Het moet gek lopen wil de auteur de laatste zes ook dit jaar niet halen.  

Welke zes boeken van de longlist maken volgens jou kans om de shortlist van de Libris Literatuur Prijs te halen?