Alan Gratz over schrijven voor jongeren: 'Je moet eerlijk zijn over wat er is gebeurd'
Over je lezers
Hoor je weleens terug van je lezers over je boeken?
'Ik krijg elk jaar honderden brieven en emails van Amerikaanse schoolkinderen – en tientallen emails van Nederlandse lezers! Ik krijg ook veel brieven van jonge lezers in Canada en Australië. Sommige van mijn boeken zijn uitgebracht in wel achttien verschillende landen. Ik probeer ze allemaal te beantwoorden! Ze zijn allemaal dol op de vaart in mijn boeken, waar ik ook heel erg op focus.'
Waarom heb je ervoor gekozen voor een jong publiek te schrijven? Heeft het iets te maken met je verleden als leraar?
'Ja, mijn ervaring als leraar in het tweede leerjaar van de middelbare school heeft me zeker in de richting van jeugdboekenschrijver geduwd. Maar het is meer dan dat. De Britse auteur Philip Pullman heeft kinderboeken ooit eens het 'laatste bastion van plot' genoemd. Ik denk dat er veel boeken voor volwassenen zijn met een sterk plot – vooral thrillers en fantasy – maar hij heeft er gelijk in dat veel boeken voor volwassenen op een langzaam drafje voortsukkelen. Geen enkele jonge lezer in de geschiedenis van de mensheid heeft ooit gezegd, "Nou, er is tot nu toe nog niets interessants gebeurd in dit boek, maar ik geef het nog zo'n honderd pagina's en zie wel waar het heen gaat." Nee! Ze eisen een interessant verhaal vanaf de allereerste pagina. En ik ook, als lezer zijnde. Ik denk dat dit is wat me zo aantrekt aan schrijven voor deze leeftijd. Ik hou van de uitdaging een diep, betekenisvol verhaal te schrijven, vaak gebaseerd in geschiedkundige feiten, en dat op een overtuigende, opwindende manier te doen. Dat is het soort boek dat ik wil lezen, dus ook het soort boek dat ik schrijf!'
'Yes! I consider myself a light-hearted and funny person, but I write about such serious topics that I don’t often get to show my sense of humor in my books.'
Mensen worstelen vaak met de balans tussen kinderen beschermen voor de harde buitenwereld en hen toch te laten ontwikkelen tot goed geïnformeerde, sterke volwassenen. Hoe kijk jij tegen deze balans aan? Laat je al te gruwelijk geweld weg, of heb je niets met dat soort sentimentaliteit?
'Ik voer dit gesprek voortdurend met volwassenen. Veel mensen hebben de sterke behoefte hun kinderen te beschermen tegen harde waarheden zolang ze kunnen. Ik stelde mijn eigen dochter dan ook zeker niet bloot aan nare dingen – echt of fictie – tot ik zeker was dat ze dat aankon. Maar ik denk dat veel volwassenen de denkfout maken dat jonge lezers deze dingen niet aankunnen tot ze veel ouder zijn.
De waarheid is, lezers in de onderbouw kiezen ervoor boeken te lezen waarin sociale problemen worden aangepakt, zoals die van mij. Omdat die harde realiteit hen al bereikt heeft. Hier in de Verenigde Staten doorlopen kinderen trainingen om om te gaan met actieve schutters, en doen dat al sinds ze op de basisschool zitten. Ze hebben vluchtelingen en immigranten als klasgenoten. Ze horen racistische en intolerante woorden van politieke leiders op het nieuws. Ze kijken films met seks, geweld en grof taalgebruik. Deze kinderen hebben de luxe niet om alleen maar aan hun school en huis en buurt te denken. Ze vormen hun wereldbeeld nu, op deze leeftijd, omdat de wereld hen daartoe dwingt.
Ik denk dat dit is waarom vooral lezers in de onderbouw zo enthousiast op mijn boeken reageren. Naast het feit dat je een boek schrijft dat ze niet neer kunnen leggen, ben je ook bezig vragen op te roepen en te beantwoorden die ze hebben over de wereld. Ik noem ze 'sociale thrillers'. De enige concessie die ik doe wat betreft hun leeftijd is dat ik overmatig gruwelijke beschrijvingen van geweld zoveel mogelijk vermijd. Maar als je schrijft over de Holocaust of de Slag om Okinawa, of 9/11, dan moet je eerlijk zijn over wat er gebeurd is. Als je dat niet bent, weten jonge lezers dat. Ze willen niet klein gehouden worden.
Wat betreft sentimentaliteit, dat geef ik inderdaad niet veel ruimte. Jonge lezers leven in het moment. Ze denken niet teveel na over de toekomst als die verder weg ligt dan de rest van vandaag of de rest van deze week. Ook besteden ze niet zoveel tijd met het overdenken van het verleden. Dat is iets dat volwassenen doen. Ik probeer boeken te schrijven op een manier die reflecteert hoe mijn jonge personages (en lezers) de wereld zien en ermee omgaan.'
In dit boek...
Hoe ontmoette je Jack Gruener uit De jongen die tien concentratiekampen overleefde?
'Mijn redacteur bij uitgeverij Scholastic, Aimee Friedman, introduceerde ons. Ze kende Jacks vrouw Ruth, nadat ze haar had geholpen haar verhaal te vertellen over het overleven van de Holocaust. Vergelijkbaar met Anne Frank werd Ruth geholpen onder te duiken tijdens de oorlog. Haar verhaal werd in de Verenigde Staten gepubliceerd als een dun non-fictie verhaal. Jaren later namen Ruth en Jack contact op met Scholastic met de vraag of de uitgeverij erin geïnteresseerd was ook zoiets voor Jacks verhaal te doen. Mijn redacteur realiseerde zich wat een bijzonder verhaal het was, en benaderde me om het voor Jack te schrijven.'
Wat is je favoriete verhaal over Rostam, de held uit de verhalen van Kamran en Darius uit Erecode?
'Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in tragedies op een Griekse schaal, zoals Oedipus die zijn vader vermoord en met zijn moeder trouwt, dus ik hou erg van het verhaal waarin Rostam zijn eigen zoon doodt op het slagveld, zonder te weten wie hij is.'
'You have to be honest about what happened. If you’re not, young readers know it.'
Waarom koos je voor dit raamwerk in D-Day, en waarom werd Dee het hoofdpersonage uit zes verschillende gezichtspunten?
'Grappig verhaal: in mijn eerste versie vertelde ik het verhaal vanuit 27 verschillende gezichtspunten! Toen mijn redacteur haar eerste ronde op- en aanmerkingen terugkoppelde, zei ze, "Ik denk dat we minder gezichtspunten nodig hebben." Ik vroeg, "Zoals, 24?" en zij zei, "Nee, ik bedoel... zes ofzo." Ze had natuurlijk gelijk, maar de klap kwam hard aan! In mijn onderzoek had ik gelezen over de vele, vele mensen die uit verschillende landen en van verschillende achtergronden waren samengekomen om deze dag mogelijk te maken, en ik wilde dat benadrukken. Ik wilde de stemmen van al deze mensen horen! Maar het waren er gewoon te veel. Het voelde niet als een boek. Dus ik moest schrappen, schrappen, schrappen. Ik combineerde sommige personages en verwijderde anderen, en uiteindelijk besloot ik tot deze zes. (En hun vrienden!)
Waarom Dee? Ik wist dat ik een Amerikaanse soldaat wilde die uit een boot zou springen en het Normandische strand zou bestormen als mijn hoofdpersonage, omdat dat zo'n iconisch en essentieel onderdeel is van D-Day. Ik begon met een heel ander hoofdpersonage, een Amerikaanse jongen uit Virginia, die een verwoestend verlies meemaakte op D-Day. Maar zijn verhaal was niet zo overtuigend als dat van een ander personage dat ik had geschreven én geschrapt in mijn bewerkingen – Dee Carpenter, de Duitse immigrant wiens familie het oneens was geweest met het naziregime en naar Amerika gevlucht was. Zijn motivatie om terug te vechten was zo sterk, dat ik hem terug in het verhaal bracht en het hoofdpersonage maakte.
En natuurlijk omdat immigratie zo'n belangrijk punt is nu, zowel in Amerika als de rest van de wereld. Ik wilde laten zien hoe immigranten bijdragen, met name in de Verenigde Staten. Soms vergeten de mensen hier dat wij een land van immigranten zijn, en dat dit is wat ons sterk maakt. Dat was ook het thema van D-Day – samen zijn we sterker.'
Lees de boeken van Alan Gratz
