De Leesclubassistent | Foon
Over het boek
In een verlaten bosgebied in het westen van Rusland leeft Nadja met haar twintig jaar oudere man Lev. Ooit was ze zijn studente paleontologie. Ze kregen een relatie en trokken weg uit de stad om in de natuur een onderzoekslaboratorium op te zetten. Op die afgelegen plek werden hun zoon en dochter geboren. Om aan geld te komen gaven ze op zeker moment onderdak aan jonge verweesde beren, waarbij idealistische buitenlandse vrijwilligers hielpen. Maar tien jaar geleden vonden er diverse gebeurtenissen plaats waardoor Nadja niet meer aan dat jaar herinnerd wil worden.
Haar leven en de relatie met Lev, die aan geheugenverlies begint te lijden, zijn veranderd, alle vrijwilligers zijn vertrokken, voorzieningen zijn verdwenen en het huis is verwaarloosd. En dan zijn er nog de raadselachtige geluiden die uit de lucht lijken te komen. Uiteindelijk blijft de confrontatie met het verleden niet uit en wordt Nadja gedwongen haar herinneringen onder ogen te zien.
Om een afgeronde plot is het De Moor niet te doen. Ze laat veel aan de lezer over als het erom gaat invulling te geven aan de sfeervolle beelden en scènes vol sprookjesachtige en magische gebeurtenissen.
Over de auteur
Marente de Moor (1972) groeide op in een kunstzinnig milieu. Haar vader Heppe de Moor was bekend als beeldend kunstenaar, haar moeder Margriet maakte naam als schrijfster van romans en verhalen.
Op haar achttiende vertrok De Moor naar Rusland en nam daar deel aan een communistisch jeugdkamp. Na terugkeer in Nederland studeerde ze Slavische talen in Amsterdam en vertrok opnieuw naar Rusland waar ze onder andere als verslaggeefster voor een televisieprogramma over misdaad werkte. Vanuit Rusland schreef ze columns voor het weekblad De Groene Amsterdammer. Die columns werden gebundeld in haar eerste boek Petersburgse vertellingen (1999).
In 2001 keerde De Moor terug naar Nederland, waar ze eerst in Amsterdam leefde en zich vervolgens terugtrok op afgelegen locaties in Limburg. Daar werkte ze, afgezonderd van de literaire wereld, aan romans die haar de nodige erkenning opleverden in de vorm van goede recensies, vertalingen en de AKO Literatuurprijs (voor haar tweede roman De Nederlandse maagd). Haar in 2015 verschenen bundel Gezellige verhalen werd bekroond met de J.M.A. Biesheuvelprijs voor de beste verhalenbundel. Onlangs vestigde De Moor zich weer in Amsterdam.
YouTube Gesproken column van Marente de Moor over haar leven in Zuid-Limburg.
Discussietips
1. Welk beeld heb je gekregen van de ik-verteller Nadja? Hoe heb je het ervaren om gedurende het hele boek ‘in haar hoofd’ te zitten?
2. In De Groene Amsterdammer (11 oktober 2018) spreekt Lodewijk Verduin over een ‘nevelige vertelstijl’. Wat vind je van die typering?
3. De titel verwijst naar de ‘Grote Geluiden’ die Nadja en Lev horen. Hoe reageert elk van hen op deze geluiden? Welke verklaringen voor die geluiden biedt het boek, welke spreekt je het meest aan? Waar associeer jij de geluiden mee?
4. Nadja richt zich regelmatig tot een treinmachinist. Welke uitleg geef je aan dit beeld?
5. Dieren spelen een belangrijke rol in de roman. Welke functie(s) hebben ze? Welke symboliek zie je bijvoorbeeld in de regelmatig opduikende raaf en in het onverwacht geboren bokje?
6. Wat is er volgens jou gebeurd in het jaar waaraan Nadja niet herinnerd wil worden?
7. Welk belang heeft de Russische setting voor het verhaal? In hoeverre speelt de Russische geschiedenis een rol?
8. ‘Een pleidooi voor het raadselachtige’ noemt Marente de Moor haar roman. Hoe heb je het als lezer ervaren dat niet alles duidelijk wordt?
9. In een interview in Het Parool (6 oktober 2018) zegt Marente de Moor: ‘De vertalers van mijn werk struikelen regelmatig over mijn eigenaardige beeldtaal, over woorden die niet bestaan, ze willen zinnen gladstrijken. Maar het is geen mooischrijverij wat ik doe. Alles heeft een functie: het vangen van een beeld. Raadselachtig of niet, ik weeg de hele tijd af of iets te expliciet is of niet.’ Hoe heb jij de ‘beeldtaal’ in Foon, de vergelijkingen en metaforen, ervaren? Welke voorbeelden spreken je aan, zijn er voorbeelden van beelden die je te raadselachtig of juist te dik aangezet vindt?
10. ‘Als er al iets is waarover dit boek “gaat” dan wel over die frictie tussen natuurlijk, primitief leven en maatschappelijk leven in een georganiseerd verband’, schrijft Rob Schouten in Trouw (15 september 2018). In NRC Handelsblad (14 september 2018) stelt Thomas de Veen dat die tegenstelling misschien wel de kern is, maar dat de kracht van de roman is dat die tegenstelling op losse schroeven komt te staan. Hoe denk je over deze visies?
11. Jeroen Vullings schrijft in Vrij Nederland (28 september 2018): ‘Waar het om gaat, is dat zo'n boek voor de lezer een avontuur oplevert’. Was dat met Foon voor jou het geval? Waarom wel of niet?
Achtergronden
1. Video: Marente de Moor vertelt over Foon in het televisieprogramma VPRO Boeken (ca. 15 minuten, het gesprek begint na 18.11 minuten).
2. Video: Interview (ca. 24 minuten) met Marente de Moor bij LezenTV, naar aanleiding van haar met de AKO Literatuurprijs bekroonde roman De Nederlandse maagd.
3. Interview (ca. 60 minuten) met Marente de Moor in het radioprogramma Nooit meer slapen (11 september 2018).
4. In het januarinummer 2019 van het blad Boekenpost (nummer 159) vind je een interview met Marente de Moor en een uitgebreide analyse van Foon.
5. Marente de Moor op Hebban.
De Leesclubassistent
Lezen is leuk, leerzaam, ontspannend en verrijkend. Dat weten we allemaal. Met anderen praten over boeken in een leesclub biedt voor veel mensen nog wat extra. Je leest boeken die je misschien zelf niet had uitgekozen en doet nieuwe ontdekkingen in gesprekken met anderen. De Leesclubassistent helpt je besprekingen voor te bereiden met discussietips en achtergrondinformatie bij recent verschenen boeken. Het zijn suggesties die aanknopingspunten bieden voor een gesprek, de vragen zijn zeker niet bedoeld als checklist die je af moet handelen. Hopelijk dragen ze bij aan mooie discussies in je leesclub!
Frank Hockx verzorgt de informatie op De Leesclubassistent. Hij was van 2001 tot 2016 hoofdredacteur van Boek-delen, het tijdschrift voor leesclubs. Daarnaast was hij jarenlang hoofdredacteur van de databanken LiteRom (literaire recensies uit dag- en weekbladen) en Uittrekselbank (de naam spreekt voor zichzelf), die in alle Nederlandse bibliotheken beschikbaar zijn. Bij de vrijwilligersorganisatie Senia (www.senia.nl) werkt hij mee aan de 'ontmoetingen rond cultuur' die deze stichting organiseert door mensen bijeen te brengen in leesclubs en muziekluistergroepen en tijdens culturele excursies. Wonend in de Randstad maar met een grote liefde voor Groningen beleeft hij mooie leesavonturen tijdens treinreizen naar en vanuit het noorden.
