De Leesclubassistent | Het einde van de eenzaamheid
Over het boek
September 2014: Jules Moreau ontwaakt in een ziekenhuisbed en herinneringen dringen zich aan hem op. In terugblik vertelt hij het verhaal van zijn leven en dat van zijn zus Liz en broer Marty. De bepalende gebeurtenis uit hun jeugd is het omkomen van hun ouders bij een verkeersongeluk, op 8 januari 1984.
Een klap die ieder op eigen wijze probeert te verwerken. Aanvankelijk nog bij elkaar in de buurt, op het internaat waar ze worden ondergebracht, maar naarmate de tijd vordert lopen hun levens verder uiteen. Toch zijn er steeds momenten waarop ze elkaar terugzien.
Belangrijk voor Jules is zijn kennismaking op het internaat met Alva, een meisje dat ook een traumatische gebeurtenis meemaakte. Er ontstaat een hechte vriendschap tussen hen, maar hun ware gevoelens spreken ze niet uit, tot ze elkaar na jaren terugvinden.
Video - Benedict Wells vertelt in één minuut waar zijn boek over gaat
Over de auteur
Benedict Wells (München, 1984) is de zoon van een Duitse vader en Zwitserse moeder. De achternaam Wells heeft hij later aangenomen: zijn familienaam is Von Schirach. Hij is een neef van auteur en advocaat Ferdinand von Schirach, zijn oudere zus Ariadne von Schirach geniet bekendheid als schrijfster en filosofe. De naamswijziging werd ingegeven door het verleden van zijn familie: zijn grootvader was onder andere leider van de Hitler Jugend. De keuze voor de naam Wells komt voort uit zijn bewondering voor het werk van John Irving. In diens The Cider House Rules komt het personage Homer Wells voor.
Na zijn middelbareschooltijd besloot Wells niet te gaan studeren, maar zich in Berlijn op het schrijven te storten, waarbij hij met uiteenlopende baantjes zijn geld verdiende. Later woonde hij nog enige tijd in Barcelona, alvorens naar Berlijn terug te keren.
De roman die hij als eerste voltooide, werd uiteindelijk in 2009 gepubliceerd onder de titel Spinner. Het succes had zich toen al aangediend met de roman Becks letzter Sommer die hij na Spinner voltooide, maar die al in 2008 werd uitgebracht. In 2015 werd het boek verfilmd. Zijn derde roman, Fast Genial, verscheen in 2011. Het in Duitsland begin 2016 verschenen Vom Ende der Einsamkeit, zijn vierde roman, bracht hem internationaal succes.
Discussievragen
1. Jules vertelt zijn verhaal achteraf en gebruikt veel vooruitwijzingen. Welk effect heeft deze techniek? Hoe heb je het als lezer ervaren?
2. Niet alleen in de manier waarop Jules vertelt zitten vooruitwijzingen. Er zijn ook scènes in de roman die je kunt lezen als een voorbode van ingrijpende zaken die later zullen gebeuren. In welke scènes herken je dat bijvoorbeeld?
3. Welk beeld heb je gekregen van Jules’ ouders en van (de ontwikkeling binnen) hun huwelijk?
4. De les van zijn vader dat het belangrijkste in het leven is ‘dat je je échte vriend vindt’ heeft Jules zich goed ingeprent. ‘Had ik dat maar niet gedaan’ (p. 33) bedenkt hij achteraf. Waarom trekt hij die conclusie?
5. De plotselinge dood van hun ouders heeft uiteraard grote invloed op de drie kinderen. Wat kenmerkt de reacties van respectievelijk Liz, Marty en Jules voor jou? Hoe gaan zij om met herinneringen, verlies en eenzaamheid? Hoe gaan zij denken over de rol van lot en toeval in een mensenleven?
6. Wat is volgens jou de betekenis van de oude Leica-camera en het bijbehorende briefje dat Jules vindt in de bureaula van zijn vader (p. 38)? En hoe interpreteer je het verdriet van zijn vader als hij merkt dat de camera kapot is (p. 40)?
7. Welke rol spelen fotografie en literatuur in de roman?
8. Wat herkennen Alva en Jules in elkaar (p. 54)?
9. ‘We bleven op elkaars drempel staan en stelden elkaar geen vragen’ (p. 54). Hoe verklaar je dat Alva en Jules zo veel zo lang onuitgesproken laten?
10. ‘Jules, jij ziet iemand in me die ik niet ben’, zegt Alva, waarop Jules antwoordt: ‘Nee, andersom. Jij bent iemand die je zelf niet ziet.’ Wat bedoelt hij?
11. Op pagina 90-91 staat een variatie op bovenstaande dialoog in de scène waarin Jules Alva aantreft terwijl ze seks heeft met iemand: ‘Ik had iets in haar gezien wat ze was en niet wilde zijn. Maar vooral had ik mezelf door haar ogen gezien, wat ik geworden was en wat juist niet.’ Waarom kwetst Alva Jules op deze manier en wat heeft Jules in haar blik gezien over hemzelf?
12. Op pagina 123 beschrijft Jules een telefoongesprek dat hij met ´zijn vrouw´ voert, terwijl hij in het ziekenhuis ligt. Wat zegt dit over zijn toestand?
13. Welke relatie zie je tussen het laatste boek waar Romanow aan schrijft (p. 170), de twee novellen van Jules die daarin opgenomen worden en de roman van Wells?
14. Hoe denk je over Jules’ visie op hoe men zich dingen herinnert (het schema op pagina 182)?
15. Wat is jouw oordeel over de rol van Jules bij de dood van Romanow?
16. Op welke manieren wordt het motief ‘schuld’ uitgewerkt in de roman?
17. Wat lijkt Jules te ontdekken over zijn ouders als hij de foto ziet van hen met het echtpaar Lerner?
18. Volgens Marty lijken Alva en Liz in veel opzichten op elkaar. Hoe zie jij dat?
19. Het tweede deel eindigt met enkele emotionele scènes. Hoe heb je de manier waarop Wells de emoties beschrijft, ervaren? Kunst of kitsch?
20. In NRC Handelsblad (26-5-2017) spreekt Michel Krielaars van een opmerkelijk goede roman waarin de auteur herkenbare levensvragen aan de orde stelt, maar de clichés uitblijven. De recensenten van Tzum en Mustreads vinden de roman juist wel clichématig, respectievelijk vooral aan het begin en voor wat betreft de ‘plot’. Wat is jouw mening?
21. Het panel van boekhandelaren in De Wereld Draait Door noemt de roman een boek over verlies, rouw en vriendschap, maar ook een prachtig liefdesverhaal. Is er een aspect waarom jij het boek vooral waardeert? Zo ja, welk en waarom? Op de website van De Wereld Draait Door kun je de aanbeveling van de boekhandelaren bekijken (De bespreking van het boek van Wells begint na zeven minuten).
22. De aanbeveling in De Wereld Draait Door sluit af met een animatie van de roman die je kunt bekijken op de website van Janneke Swinkels, een van de makers. In hoeverre vind je deze passend bij het boek?
Achtergronden
1. Recensie van de roman in Vrij Nederland door Jeroen Vullings
2. YouTube: een ‘soundtrack’ bij de roman, met vijftien muziekvideo’s
Elders op Hebban
1. Interview met Benedict Wells, door Karolien Berkvens
2. De Hebban Leesclub over Het einde van de eenzaamheid
De Leesclubassistent
Lezen is leuk, leerzaam, ontspannend en verrijkend. Dat weten we allemaal. Met anderen praten over boeken in een leesclub biedt voor veel mensen nog wat extra. Je leest boeken die je misschien zelf niet had uitgekozen en doet nieuwe ontdekkingen in gesprekken met anderen. De Leesclubassistent helpt je besprekingen voor te bereiden met discussietips en achtergrondinformatie bij recent verschenen boeken. Het zijn suggesties die aanknopingspunten bieden voor een gesprek, de vragen zijn zeker niet bedoeld als checklist die je af moet handelen. Hopelijk dragen ze bij aan mooie discussies in je leesclub!
Frank Hockx verzorgt de informatie op De Leesclubassistent. Hij was van 2001 tot 2016 hoofdredacteur van Boek-delen, het tijdschrift voor leesclubs. Daarnaast was hij jarenlang hoofdredacteur van de databanken LiteRom (literaire recensies uit dag- en weekbladen) en Uittrekselbank (de naam spreekt voor zichzelf), die in alle Nederlandse bibliotheken beschikbaar zijn. Bij de vrijwilligersorganisatie Senia (www.senia.nl) werkt hij mee aan de 'ontmoetingen rond cultuur' die deze stichting organiseert door mensen bijeen te brengen in leesclubs en muziekluistergroepen en tijdens culturele excursies. Wonend in de Randstad maar met een grote liefde voor Groningen beleeft hij mooie leesavonturen tijdens treinreizen naar en vanuit het noorden.
Binnenkort leesclubtips bij:
Dave Eggers - Helden van de grens
Eerdere leesclubtips
Penelope Fitzgerald - De Engelenpoort
Ian McEwan - Notendop
Marijke Schermer - Noodweer
Marijn Sikken - Probeer om te keren
Zadie Smith - Swing Time
Vrouwkje Tuinman - Afscheidstournee
Colson Whitehead - De ondergrondse spoorweg
