De Leesclubassistent | Jij bent van mij
Over het boek
Tille Storkema, een boer en vader van twee jonge kinderen in Noord-Nederland, vergrijpt zich op een nacht aan de zestienjarige Rosalinde die hij dood achterlaat in een weiland. De dorpsgemeenschap is geschokt, beschuldigende vingers wijzen al gauw naar de asielzoekers die in een azc in de buurt worden opgevangen. Dertien jaar later wordt Tille gearresteerd, nadat er een groot DNA-onderzoek is geweest onder mannen in de omgeving.
In Jij bent van mij vertelt Tille zijn verhaal aan de hand van de herinneringen die bij hem opdoemen. Als lezer krijg je een beeld (zijn beeld) van het leven dat hij heeft geleid vóór ‘het ongeluk’, zoals hij de dood van Rosalinde consequent noemt, en van de dertien jaar nadien waarin hij heeft gezwegen en zijn bestaan als hardwerkende boer en zorgzame vader heeft voortgezet.
Middendorp kruipt in het hoofd van een dader en vader en laat zo zien welke factoren kunnen hebben meegespeeld bij zijn daad en welke verklaringen iemand voor zichzelf vindt. Zijn verbeelding werd in gang gezet na de arrestatie in 2012 van de man die 1999 in Friesland de zestienjarige Marianne Vaatstra ombracht, maar Jij bent van mij is nadrukkelijk een roman, zoals voorin het boek wordt vermeld.
YouTube Margriet van der Linden praat met Peter Middendorp over Jij bent van mij in M’s Boekenclub
Over de auteur
Peter Middendorp (1971) groeide op in Emmen, waar zijn vader eigenaar was van een vestiging van winkelketen Blokker. Na van twee middelbare scholen weggestuurd te zijn, haalde Middendorp uiteindelijk in de avonduren zijn diploma en ging in Groningen geschiedenis studeren.
Daarna belandde hij in de journalistiek. Hij schreef reportages voor HP/De Tijd en later columns over de Nederlandse politiek voor De Pers. Die leverden hem in politiek Den Haag veel vijanden op, maar ook veel lezers die zijn eigenzinnige blik konden waarderen. Bundelingen van zijn stukken over politiek verschenen onder de titels Lange Poten (2008) en Met de kennis van nu (2010). De lachende derde (2009) is een venijnig portret van toenmalig premier Balkenende.
Als romanschrijver debuteerde Middendorp in 2002 met Noordeloos, in 2005 volgde Amateur. Zijn derde roman, Vertrouwd voordelig, trok veel aandacht. Het boek speelt in het Emmen van de jaren tachtig en gaat over een jongen van zestien die van school gestuurd is, zijn dagen doorbrengt in de Blokker-winkel van zijn vader en zich afzet tegen alles en iedereen. De roman werd in de literaire kritiek heel goed ontvangen, maar in Emmen en omstreken waren veel mensen ‘not amused’.
Discussietips
1. Wat is het belang/de functie van Hoofdstuk 0?
2. Hoe interpreteer je de slotzin van dit hoofdstuk?
3. Welke rol spelen kijken en gezien worden in het boek?
4. Verteller Tille springt heen en weer in de tijd. Hoe heb je als lezer die overgangen ervaren?
5. ‘Waarom ben je niet geëmigreerd?’ vraagt een van de rechercheurs aan Tille. Waarom denk jij?
6. Hoe zie je Tille als vader? Welk beeld heb je gekregen van de verhouding tot zijn dochter Suze? In hoeverre legt hij zelf verbanden tussen Suze en Rosa?
7. Welk beeld heb je gekregen van Tilles ideeën over liefde en zijn houding tegenover Ada? Hoe kijkt hij naar vrouwen en meisjes?
8. Op pagina 58-61 staat een herinnering waarin Tille een moment beschrijft dat hij boos was op dochter Suze. Wat is de functie van deze scène?
9. In het interview in M’s Boekenclub (zie video) zegt Van der Linden dat het gezin van Tille dertien jaar niet geweten heeft dat hij de dader is. Middendorp reageert met ‘Denk je dat?’ en zegt dat hij kleine aanwijzingen in het boek heeft gestopt waaruit je kunt opmaken dat gezinsleden het wel weten. Hoe heb jij het boek gelezen? Welke aanwijzingen zie je eventueel?
10. Hoe verklaart Tille zijn daad? In hoeverre voelt hij zich verantwoordelijk/schuldig? Wat vind je van zijn redenering?
11. Op pagina 116-117 lees je een beschrijving van Tille over wat er gebeurd is met Rosa. Wat voor conclusie trek je uit de laatste zin van hoofdstuk? Welk verband zie je met de beschrijving van de erotische scène op pagina 132-133?
12.Welke ontwikkeling maakt Ada door? Hoe reageert Tille daar op?
13. Welk beeld heb je gekregen van Tilles zoon Friso en de vader-zoonrelatie?
14. Suze loopt boos weg als Tille vraagt: ‘Waarom heb je nooit vriendinnen?’(p. 229). Hoe verklaar je haar reactie?
15. ‘Ook de dader is een getraumatiseerd persoon’ zegt Middendorp in VPRO Boeken. In hoeverre krijg je dat beeld uit het verhaal?
16. ‘Onder ons’ en ‘Er kan maar één leven het belangrijkst zijn ‘waren titels die Middendorp voor zijn roman heeft overwogen. Vind je de uiteindelijke titel passender of niet? Waarom?
17. Hoe heb je het ervaren om gedurende het hele boek mee te kijken door de ogen van een moordenaar?
18. Middendorp wilde een poging doen om te begrijpen hoe een dader kan leven met zijn daad. In hoeverre is hij daarin geslaagd voor jou?
19. Recensent Mark Cloostermans (De Standaard, 1 juni 2018) schrijft: ‘Let ook op de spreeuwen, die her en der in het boek vermeld worden en telkens metaforen zijn voor menselijk gedrag.’ Welke symboliek zie je in die spreeuwen?
20. Volgens recensent Thomas de Veen (NRC Handelsblad, 4 mei 2018) is ‘de verwoestende kracht van mechanismen’ het hoofdonderwerp van de roman. Op de website Tzum schrijft Hanz Mirck: ‘Het conflict tussen individu en omgeving, tussen je eigen verlangens en de verwachtingen van je omgeving lijkt het centrale thema bij Middendorp.’ Wat vind je van deze stellingen?
Achtergronden
1. Peter Middendorp vertelt in VPRO Boeken over zijn roman.
2. Hebban-lezers over Jij bent van mij.
3. Lezers NCRV-gids over Jij bent van mij.
4. Interview met Middendorp in de VPRO-gids.
De Leesclubassistent
Lezen is leuk, leerzaam, ontspannend en verrijkend. Dat weten we allemaal. Met anderen praten over boeken in een leesclub biedt voor veel mensen nog wat extra. Je leest boeken die je misschien zelf niet had uitgekozen en doet nieuwe ontdekkingen in gesprekken met anderen. De Leesclubassistent helpt je besprekingen voor te bereiden met discussietips en achtergrondinformatie bij recent verschenen boeken. Het zijn suggesties die aanknopingspunten bieden voor een gesprek, de vragen zijn zeker niet bedoeld als checklist die je af moet handelen. Hopelijk dragen ze bij aan mooie discussies in je leesclub!
Frank Hockx verzorgt de informatie op De Leesclubassistent. Hij was van 2001 tot 2016 hoofdredacteur van Boek-delen, het tijdschrift voor leesclubs. Daarnaast was hij jarenlang hoofdredacteur van de databanken LiteRom (literaire recensies uit dag- en weekbladen) en Uittrekselbank (de naam spreekt voor zichzelf), die in alle Nederlandse bibliotheken beschikbaar zijn. Bij de vrijwilligersorganisatie Senia (www.senia.nl) werkt hij mee aan de 'ontmoetingen rond cultuur' die deze stichting organiseert door mensen bijeen te brengen in leesclubs en muziekluistergroepen en tijdens culturele excursies. Wonend in de Randstad maar met een grote liefde voor Groningen beleeft hij mooie leesavonturen tijdens treinreizen naar en vanuit het noorden.
