De Leesclubassistent leest Libris | De trooster
Door Frank Hockx
De trooster
Geheel tegen de regels van het klooster in wordt een nieuwe gast opgevangen door Jacob, de conciërge. Aanvankelijk stelt Jacob, zich bewust van de hiërarchie binnen de orde, zich terughoudend op. Maar gaandeweg groeit er een verstandhouding tussen de gelovige conciërge en de gast die een misdaad op zijn geweten heeft. Jacob verliest zich in de aandacht die hij krijgt en is bereid ver te gaan om de vriendschap te behouden.
Esther Gerritsen volgt het verhaal van de conciërge parallel aan het lijdensverhaal van Christus. Op de haar bekende scherpe manier ontleedt ze de relaties tussen mensen, de verwachtingen en belangen die daarbij spelen en ze stelt de vanzelfsprekendheid der dingen ter discussie.
De Libris Literatuur Prijs 2019 - de shortlist
- Jan van Aken – De ommegang, Querido
- Bregje Hofstede – Drift, Das Mag
- Ilja Leonard Pfeijffer – Grand Hotel Europa, De Arbeiderspers
- Esther Gerritsen – De trooster, De Geus
- Rob van Essen – De goede zoon, Atlas Contact
- Johan de Boose – Het vloekhout, De Bezige Bij
De bekendmaking van de winnaar van de Libris Literatuur Prijs 2019 is op 6 mei.
Naar het Libris Literatuur Prijs-kanaal op Hebban
De discussievragen
1. Wat zegt het over Jacob dat hij houdt van de piëta in de kapel die bij velen juist weerzin oproept?
2. Welke betekenis geef je aan de scène waarin Jacob slaapt in de trui van Henry?
3. Jacob heeft een scheef gezicht. Dit uiterlijke kenmerk heeft uiteraard een symbolische functie in de roman. Hoe interpreteer jij het?
4. De titel ‘De trooster’ is enkelvoud. Verwijst die volgens jou naar één persoon (en zo ja, naar wie) of is het begrip op meer personages toe te passen (zo ja, wie en waarom)?
5. Centrale begrippen in de roman zijn zonde, schuld, verraad, troost en vergeving. Hoe zijn die zaken ‘verdeeld’ over de belangrijkste personages?
6. ‘De vrouw keek me lang aan, dat doen mensen die me voor het eerst zien doorgaans niet. Ze bekeek me, onmiskenbaar, zonder schaamte, met een glimlach die ik niet thuis kon brengen’ (p. 77). Zo beschrijft Jacob hoe Alicia naar hem kijkt. Hoe valt die blik te interpreteren?
7. Is Henry oprecht in zijn berouw? In hoeverre verandert hij tijdens zijn verblijf in het klooster?
8. Hoe zijn respectievelijk Henry en Jacob er aan toe aan het eind van de roman volgens jou?
9. Recensent Kees ’t Hart (De Groene Amsterdammer, 8 maart 2018) schrijft: ‘Ik kreeg maar geen vat op deze roman en vind dat geen nadeel. Wat is precies de bedoeling, wat is de kern? Gaat het om fascinatie en aantrekking? Moeten we ons bekeren? (…) Is die Jacob de nieuwe Paulus of Henry de nieuwe Christus?’ Herken je deze reactie? Heb jij antwoorden? Of juist nog andere vragen?
10. De jury van de Libris Literatuur Prijs noemt De trooster een roman over ‘een vernietigend conflict tegen een achtergrond van existentiële hunkering en twijfel’ en typeert het boek als ‘toegankelijk, confronterend en ontroerend tegelijk’. Wat is jouw oordeel?
11. Hoe kijkt Jacob naar andere mensen?
12. Wat brengt de komst van Henry teweeg bij Jacob? En bij de broeders?
13. Hoe verklaar je dat Henry zich zo op Jacob richt?
14. Vol overtuiging vertelt Jacob aan Henry het verhaal van Pasen en de bijbehorende rituelen. Maar in hoeverre verloochent hij uiteindelijk zijn geloof?
15. Waarom loopt Jacob weg tijdens de kruiswegmeditatie? En hoe verklaar je zijn gedrag tijdens het ‘heidense ritueel’ van het paasvuur?
16. Hoe heb jij de beschrijving van de rituelen van Witte Donderdag en Goede Vrijdag ervaren?
17. Jacob voelt zich schuldig nadat hij gehoord heeft wat Henry Annelie heeft aangedaan. Waarom? In hoeverre vind je het verklaarbaar c.q. terecht?
18. ‘Is het eigenlijk wel liefde dat ze me alles vergeeft, of is het een manier om mij bij haar te houden?’ (p. 187) zegt Henry over Alicia. Welke indruk heb jij van Alicia gekregen?
19. Denk je dat Henry wegkomt met zijn misdaad? Waarop baseer je je mening?
20. ‘Is de kloostercel een gevangenis of een veilige haven?’ schrijft Coen Peppelenbos, doelend op Jacob, aan het eind van zijn recensie (Dagblad van het Noorden, 23 maart 2018). Wat vind jij?
21. ‘Het gevaar van over geloof schrijven is dat het lachwekkend of vreemd wordt’, zegt Esther Gerritsen in een interview (Nederlands Dagblad, 30 maart 2018). Hoe heb jij het lezen van deze roman over geloof ervaren?
22. ‘Ik wilde zo exact mogelijk opschrijven hoe geloven voor iemand werkt. En dan niet iemand die twijfels heeft of in een gemeenschap verkeert waarin geloven vreemd is, maar juist iemand voor wie God een vanzelfsprekende aanwezigheid is’, aldus Esther Gerritsen in een ander interview (Algemeen Dagblad, 3 maart 2018). In hoeverre is ze daar voor jou in geslaagd?
Alle leesclubtips van De Leesclubassistent
De Leesclubassistent
Lezen is leuk, leerzaam, ontspannend en verrijkend. Dat weten we allemaal. Met anderen praten over boeken in een leesclub biedt voor veel mensen nog wat extra. Je leest boeken die je misschien zelf niet had uitgekozen en doet nieuwe ontdekkingen in gesprekken met anderen. De Leesclubassistent helpt je besprekingen voor te bereiden met discussietips en achtergrondinformatie bij heel verschillende boeken. Het zijn suggesties die aanknopingspunten bieden voor een gesprek, de vragen zijn zeker niet bedoeld als checklist die je af moet handelen. Hopelijk dragen ze bij aan mooie discussies in je leesclub!
Wie is De Leesclubassistent?
Frank Hockx verzorgt de informatie op De Leesclubassistent. Hij was van 2001 tot 2016 hoofdredacteur van Boek-delen, het tijdschrift voor leesclubs. Daarnaast was hij jarenlang hoofdredacteur van de databanken LiteRom (literaire recensies uit dag- en weekbladen) en Uittrekselbank (de naam spreekt voor zichzelf), die in alle Nederlandse bibliotheken beschikbaar zijn. Bij de vrijwilligersorganisatie Senia (www.senia.nl) werkt hij mee aan de 'ontmoetingen rond cultuur' die deze stichting organiseert door mensen bijeen te brengen in leesclubs en muziekluistergroepen en tijdens culturele excursies. Daarnaast werkt hij mee aan Boekenpost, het tijdschrift voor alle boekenliefhebbers dat ook veel informatie biedt voor leesclubs, en Boekblad, het vakblad voor boekhandel en uitgeverij.
