De Leesclubassistent leest Libris | Het vloekhout

Door Marlene Lunter en Frank Hockx

Het vloekhout

Een stuk hout, afkomstig van een boom in Palestina, wordt gebruikt voor de kruisiging van de profeet Jesjoea. Het hout blijkt over magische krachten te beschikken: het kan praten en het wekt een bijzondere lust op bij wie het aanraakt. Wanneer een toneelmeester die op zoek is naar een stut voor zijn decor het hout meeneemt, is dit het begin van een spectaculaire reis. Het stuk hout komt terecht bij de Romeinse keizer, orthodoxe monniken, de Russische tsaar, mohammedaanse geleerden, uitvinders, de paus, fascisten en communisten, schilders, wetenschappers en terroristen. Het maakt onderweg kennis met beroemde teennagels, lijkwaden en voorhuiden. De reis duurt meer dan tweeduizend jaar.

Johan de Boose neemt, via het hout als ooggetuige, de lezer mee naar de markantste gebeurtenissen van de Europese geschiedenis. Dat het hout bij alles zo zijn bedenkingen heeft, zorgt voor een aangenaam ironische toets.

De Libris Literatuur Prijs 2019 - de shortlist

• Jan van Aken – De ommegang, Querido
• Bregje Hofstede – Drift, Das Mag
• Ilja Leonard Pfeijffer – Grand Hotel Europa, De Arbeiderspers
• Esther Gerritsen – De trooster, De Geus
• Rob van Essen – De goede zoon, Atlas Contact
• Johan de Boose – Het vloekhout, De Bezige Bij

De bekendmaking van de winnaar van de Libris Literatuur Prijs 2019 is op 6 mei.

Naar het Libris Literatuur Prijs-kanaal op Hebban

De discussievragen

1. Het grootste deel van Het vloekhout wordt verteld door het voorwerp waaraan de roman zijn titel dankt. In de proloog is echter duidelijk een mens aan het woord die vertelt over een icoon van Maria met geloken ogen. Wat is voor jou de relatie tussen deze proloog en de rest van het boek?

2. Hoe heb je het bijzondere ik-perspectief (vanuit een voorwerp) ervaren?

3. Hoe heb je het verhaal van de verwekking en kruisiging van Jesjoea, zoals dat in hoofdstuk een verteld wordt, ervaren?

4. Hoe interpreteer je hoofdstuk zeven en waarom vertelt het vloekhout deze parabel?

5. In hoofdstuk elf wisselt de roman van verteller. Wat is hiervan de functie?

6. ‘Onder De Booses mooie zinnen en wervelende gebeurtenissen ligt een ­essay besloten over de zin en onzin van geloven. Heeft God de mens geschapen of heeft de mens God geschapen?’ schrijft Maria Vlaar in De Standaard (30 november 2018). Hoe beziet de verteller (het vloekhout) de menselijke beleving van het geloof? Wat vind je van zijn visie?

7. Iedere nieuwe bezitter van het vloekhout ervaart een trilling als hij het voorwerp vastpakt. Hoe interpreteer je dit gegeven?

8. ‘De mens kijkt niet naar een icoon. De icoon kijkt naar de mens’ lezen we in de proloog. Wat betekent het in het licht van deze stelling dat de Maria-figuur op de icoon in het boek met geloken ogen is afgebeeld?

9. Het vloekhout ondergaat diverse metamorfoses. Op de laatste pagina uit hij de wens om een laatste gedaanteverandering te ondergaan en mens te worden. Hoe interpreteer je dit slot?

10. De jury van de Libris Literatuur Prijs schrijft in de verantwoording van de nominatie van Het vloekhout: ‘Het boek is goed gecomponeerd met verrassende gebeurtenissen die elkaar in hoog tempo opvolgen en is meeslepend, ironisch en erudiet van toon. Stilistisch is Het vloekhout haast wellustig geschreven, lichtvoetig en ambitieus, met originele inzichten die ons doen nadenken over ons cultureel erfgoed, onze vaak donkere geschiedenis en onze eigen complexe actualiteit.’ Wat is jouw mening?  

11. Een goede historische roman zegt iets over de wereld van vandaag, wordt vaak gezegd. Welke links heeft dit historische verhaal met de moderne tijd?

12. ‘Geen enkel fenomeen is sterfelijk’ (p. 164). Op welke manieren komt (on)sterfelijkheid terug in het boek?

13. Verscheidene hoofdstukken spelen zich af op een moment dat de mens het einde der tijden verwacht, de apocalyps. Welke zijn dat en welke betekenis hebben ze voor de roman? Welke momenten van hoop kom je tegen?

14. Welke rol is er voor vrouwen weggelegd in Het vloekhout?

15. In hoeverre vertoont het vloekhout menselijke trekjes?

16. In een gesprek met LezenTV vertelt De Boose dat hij een schelmenroman wilde schrijven: een boek waarin met humor een ernstig verhaal verteld wordt. Hoe heb jij de komische kant van de roman ervaren?

17. In zijn recensie in NRC Handelsblad (28 september 2018) vraagt Sebastiaan Kort zich af wat dit nu eigenlijk voor tekst is en in het verlengde daarvan wat de bedoeling ervan is. Tot welke antwoorden kom jij?

18. Het vloekhout noemt alle soldaten uit alle tijden ‘stakkers met hun ziel onder de arm’ (p. 171). Wat bedoelt hij daarmee? 

Alle leesclubtips van De Leesclubassistent

De Leesclubassistent

Lezen is leuk, leerzaam, ontspannend en verrijkend. Dat weten we allemaal. Met anderen praten over boeken in een leesclub biedt voor veel mensen nog wat extra. Je leest boeken die je misschien zelf niet had uitgekozen en doet nieuwe ontdekkingen in gesprekken met anderen. De Leesclubassistent helpt je besprekingen voor te bereiden met discussietips en achtergrondinformatie bij heel verschillende boeken. Het zijn suggesties die aanknopingspunten bieden voor een gesprek, de vragen zijn zeker niet bedoeld als checklist die je af moet handelen. Hopelijk dragen ze bij aan mooie discussies in je leesclub!

Wie is De Leesclubassistent?

Frank Hockx verzorgt de informatie op De Leesclubassistent. Hij was van 2001 tot 2016 hoofdredacteur van Boek-delen, het tijdschrift voor leesclubs. Daarnaast was hij jarenlang hoofdredacteur van de databanken LiteRom (literaire recensies uit dag- en weekbladen) en Uittrekselbank (de naam spreekt voor zichzelf), die in alle Nederlandse bibliotheken beschikbaar zijn. Bij de vrijwilligersorganisatie Senia (www.senia.nl) werkt hij mee aan de 'ontmoetingen rond cultuur' die deze stichting organiseert door mensen bijeen te brengen in leesclubs en muziekluistergroepen en tijdens culturele excursies. Daarnaast werkt hij mee aan Boekenpost, het tijdschrift voor alle boekenliefhebbers dat ook veel informatie biedt voor leesclubs, en Boekblad, het vakblad voor boekhandel en uitgeverij.

Marlene Lunter heeft Leesclubassistent Frank Hockx bijgestaan in het maken van de discussiesets bij de Libris Literatuur Prijs 2019 shortlist. Marlene is eigenaar van een Literair Bureau en is in te huren voor tal van literaire activiteiten, waaronder het live begeleiden van een leesclubdiscussie.