De Leesclubassistent | Liefde, als dat het is van Marijke Schermer
Over het boek
David en Terri zijn 25 jaar getrouwd en hebben twee dochters, Krista en Ally. Terri voelt zich ongelukkig in haar huwelijk. Ze ergert zich aan de voorzichtige en correcte David en zaken die ze eerst aantrekkelijk vond aan hem, irriteren haar nu. Ze vlucht in een relatie met Lucas die ze via haar werk kent. David krijgt na enige tijd een relatie met Sev, die zich niet wil binden.
Het besluit om het huwelijk op te breken heeft uiteraard grote gevolgen voor alle betrokkenen en Schermer brengt die in kaart in een roman waarin ze voortdurend schakelt tussen de perspectieven van de zes belangrijkste personages. Wat is liefde eigenlijk?
Over de auteur
Liefde, als dat het is is de derde roman van Marijke Schermer (Amsterdam, 1975). Ze groeide ‘grotendeels’ op in Groningen en studeerde in Arnhem aan de Toneelschool. Aanvankelijk met de bedoeling om actrice te worden, maar op de planken heeft ze nooit gestaan.
Ze ging zich richten op het schrijven van toneelstukken en het regisseren van voorstellingen, ook van andere toneelauteurs. Ze had enige tijd een eigen theatergroep (Alaska) en ontving in 2009 voor haar toneelwerk de Charlotte Köhler-prijs, een aanmoedigingsprijs voor jong talent in de beeldende kunst en het theater.
Naast schrijven voor toneel ging ze zich ook bezighouden met prozawerk. Ze publiceerde enkele verhalen in het tijdschrift Tirade en in 2013 verscheen haar debuutroman Mensen in de zon die goede kritieken kreeg. Noodweer (2016), haar tweede roman, haalde de longlist van de Vlaamse Fintro Literatuurprijs.
YouTube
Fragment uit het interview van Parmando24Culture/LezenTV met Marijke Schermer (ca. 1 minuut 45).
Discussietips
1. De roman begint met een hoofdstuk ‘Zomer’ en gaat daarna terug naar de voorgaande herfst, winter en lente. Wat is volgens jou het doel van die constructie? Welk effect heeft het voor jou als lezer?
2. Zit er een specifieke betekenis achter het feit dat Sev schrijfster is en de roman met haar begint en eindigt, denk je?
3. In hoeverre heeft David volgens Sev een goed beeld van haar?
4. Hoe heb je de passages ervaren waarin het perspectief ligt bij Krista en Ally, de dochters van David en Terri?
5. Welk beeld heb je je gevormd van de figuur van Lucas? In hoeverre valt te verklaren dat Terri juist op hem verliefd wordt?
6. Sev filosofeert over de mate waarin een gezin gelukkig kan zijn en de vraag of het niet eerder iets in het individu is wat hem geschikt maakt om in gezinsverband gelukkig te zijn (p. 28). Hoe denk jij over haar overwegingen?
7. Het centrale conflict in de roman is dat tussen Terri en David. Bij wie ligt je sympathie en in hoeverre kwam daar tijdens het lezen van de roman verandering in?
8. In hoeverre is het verhaal van deze roman universeel of vooral kenmerkend voor een bepaald milieu en/of een bepaalde tijd?
9. Schermer is ook toneelschrijfster en de roman bevat behoorlijk wat dialogen. Twee belangrijke zijn de verbale confrontaties tussen Terri en David, respectievelijk vanaf pagina 50, waarin Terri duidelijk maakt ongelukkig te zijn, en vanaf p. 54 waarin ze over het hoe en waarom proberen te praten. Hoe heb je de weergave van hun gevoelens en standpunten ervaren? Waarom loopt het tweede gesprek op niets uit?
10. Sev is eerder een relatie aangegaan zonder de betreffende man (Johan) eerder gesproken te hebben. Met David gaat ze een relatie aan zonder hem eerder gezien te hebben (na veel contact via mail). Wat beweegt haar?
11. Misschien wel het meest opvallende aan de roman is de manier waarop Schermer het verhaal vertelt: het voortdurend schakelen tussen de zes personages, soms zelfs binnen een alinea. Hoe heb je deze techniek ervaren?
12. In de roman passeren allerlei stellingen, meningen en vragen over wat liefde is de revue. Welke spreken je wel of juist niet aan? In hoeverre zijn ze te koppelen aan bepaalde personages?
13. Het hoofdstuk Afgrond (p. 147) begint met een cursief gedrukte passage waarin het verloop van een liefde wordt beschreven. Hoe denk je over die schets? Wie is hier aan het woord?
14. Recensent Gerwin van der Werf (Trouw, 6 juli 2019) noemt de roman eerder een analyse dan een verhaal. ‘De zes personages vormen een proefopstelling, zes reageerbuizen waarin het borrelt maar waarin iedere andere externe omstandigheid buiten de deur wordt gelaten. (…) Er is geen context, geen werk, geen verleden, geen afleiding en vooral: er zijn geen andere gedachten dan zelfreflecties in verhouding tot de ander.’ Dat geeft de roman volgens hem iets gekunstelds. Hoe denk je over deze kritiek?
15. In De Standaard (9 augustus 2019) besluit Maria Vlaar haar bespreking met: ‘Liefde, als dat het is is een probate antischeidingsroman, die je - man of vrouw - zeker moet lezen als je plannen hebt je gezin op te breken vanwege gevoelens van lust en onlust. Om het vervolgens te laten, voor je kinderen.’ Hoe denk je over die typering?
16. Aan het eind van zijn recensie in NRC Handelsblad (28 juni 2019) schrijft Thomas de Veen: ‘De geniepige kracht van Liefde, als dat het is schuilt erin dat alle personages zo verdomd normáál zijn, zo niet-uitzonderlijk, waardoor wat zij meemaken niet voelt als hun persoonlijke pech, maar als een onontkoombaar voorland, als een verontrustende wetmatigheid. Als dat het is. Want de alarmbellen mogen wel gaan rinkelen: heeft Marijke Schermer, die eerder over fnuikende normen en aannames schreef, nu werkelijk een roman geschreven waar een definitieve wetmatigheid uit voortvloeit? En die onderzoekende titel dan?’ Hij besluit vervolgens met: ‘Er zit (…) een geheim in Liefde, als dat het is, een geheim waar je zó overheen kunt lezen, dat je zelf moet onthullen, door je blinde vlekken onder ogen te zien, en dat vervolgens je aannames knap kan laten kantelen. Want of een conclusie wetmatig is, hangt misschien vooral af van degene die de analyse maakt.’ Waar doelt De Veen op denk je?
Achtergronden
1. Gesprek met Marijke Schermer over Liefde, als dat het is in Boekenpodcast (ca. 45 minuten).
2. Marijke Schermer te gast in het radioprogramma Nooit meer slapen (ca. 60 minuten).
3. Marijke Schermer over Liefde, als dat het is in het radioprogramma De Taalstaat (ca. 11 minuten).
4. Interview van Guus Bauer met Marijke Schermer bij het Internet Archive (afkomstig van het voormalige Literatuurplein).
5. 21 vragen aan Marijke Schermer (De Groene Amsterdammer).
6. Recensie van Liefde, als dat het is op de website Tzum.
7. Schrijver Jan van Mersbergen over Liefde, als dat het is en wat het boek met hem doet.
8. In het januari/februarinummer van Boekenpost vind je een uitgebreid leesclubdossier rond Liefde, als dat het is. Hierin behalve meer discussievragen ook een interview met Marijke Schermer en een analyse van de roman.
9. Meer over Liefde, als dat het is op Hebban.
10. De website Marijke Schermer.
11. Het hele interview van Parmando24Culture/LezenTV met Marijke Schermer.
De Leesclubassistent
Lezen is leuk, leerzaam, ontspannend en verrijkend. Dat weten we allemaal. Met anderen praten over boeken in een leesclub biedt voor veel mensen nog wat extra. Je leest boeken die je misschien zelf niet had uitgekozen en doet nieuwe ontdekkingen in gesprekken met anderen. De Leesclubassistent helpt je besprekingen voor te bereiden met discussietips en achtergrondinformatie bij heel verschillende boeken. Het zijn suggesties die aanknopingspunten bieden voor een gesprek, de vragen zijn zeker niet bedoeld als checklist die je af moet handelen. Hopelijk dragen ze bij aan mooie discussies in je leesclub! Wie is De Leesclubassistent?
Frank Hockx verzorgt de informatie op De Leesclubassistent. Hij was van 2001 tot 2016 hoofdredacteur van Boek-delen, het tijdschrift voor leesclubs. Daarnaast was hij jarenlang hoofdredacteur van de databanken LiteRom (literaire recensies uit dag- en weekbladen) en Uittrekselbank (de naam spreekt voor zichzelf), die in alle Nederlandse bibliotheken beschikbaar zijn. Bij de vrijwilligersorganisatie Senia werkt hij mee aan de 'ontmoetingen rond cultuur' die deze stichting organiseert door mensen bijeen te brengen in leesclubs en muziekluistergroepen en tijdens culturele excursies. Daarnaast werkt hij mee aan Boekenpost, het tijdschrift voor alle boekenliefhebbers dat ook veel informatie biedt voor leesclubs, en Boekblad, het vakblad voor boekhandel en uitgeverij.
Leesdossiers-kanaal
Frank Hockx is De Leesclubassistent. Via dit kanaal helpt hij lezers boeken te vinden die uitermate geschikt zijn voor leesclubs én gidst hij scholieren door de wereld van het Lezen voor de Lijst door middel van uitgebreide leesdossiers over populaire romans.
