De mooiste magische systemen

op 26 juni 2016 door Martijn (Hebban Crew) 20 reacties

Magie is één van de meest opvallende kenmerken van fantasy en er zijn ontzettend veel verschillende variaties in wat magie kan en mag. In veel boeken is magie een gegeven, een kracht op de achtergrond, die onbegrepen is en blijft. Andere verhalen verklaren meer over de geschiedenis en herkomst van de toverij. En dan zijn er nog de werelden waar de magie overal in doorwerkt en waar er een uitgedacht systeem achter zit, dat al dan niet helemaal uit de doeken gedaan wordt.

Wij hebben een paar van die magiesystemen uitgekozen en kort omschreven. We zijn heel erg benieuwd naar andere mooie magiesystemen die jullie kennen en hoe die werken. Vertel over jouw favoriete magische systeem, noem in welk boek ze voorkomen, hoe ze werken en wat jij er geweldig aan vindt.

Paul Evanby - Het levend zwart

De Nederlandse auteur Paul Evanby heeft in zijn tweeluik Het levend zwart een bijzonder interessant en vernieuwend magiesysteem gepresenteerd. In de boeken De Scrypturist en De Vloedvormer ontdekken we de wereld van Mauric Dystergroeve en het voormalige onderwaterwezen Nishkigoh.

Mauric is een scrypturist in Raventijn, de hoofdstad van Weltryck. Scrypturisten kunnen magie de wereld in schrijven, van simpele beschermingen tot grootse spreuken en zelfs hele werelden. Deze magie werkt door uit te schrijven wat je wilt dat er gaat gebeuren. Het schrift is hierbij niet de opslagplaats van magie, maar het maakt het werkelijkheid.

Het verhaal opent met een terroristische aanslag door middel van een ‘zelfschrijver’: een scryptuur dat zich ongebreideld blijft uitbreiden, als een virus dat alles om zich heen opslokt. Dat is niet de enige parallel die getrokken wordt met programmeren: de scryptuur fungeert ook als basiscode voor een soort magisch internet, dat de Schering wordt genoemd, en dat een cruciale rol speelt in de boeken.

De scryptuur is – voor diegenen die echt goed kunnen schrijven – zo machtig dat het de realiteit kan veranderen en zelfs kan bedreigen.

Robert Jordan - Het rad des tijds

Het rad des tijds is een veertiendelige fantasyreeks van Robert Jordan. De laatste drie delen zijn geschreven door Brandon Sanderson, na Jordans veel te vroege overlijden. Het verhaal gaat over een simpele boerenjongen die uitverkoren blijkt te zijn. Dit thema kennen we als fantasylezers natuurlijk van binnen en van buiten, maar in Het rad des tijds is het prachtig uitgewerkt.

In deze wereld is er de Ware Bron, die uit saidar en saidin bestaat: een vrouwelijk deel en een mannelijk deel. Het vult elkaar aan en werkt elkaar tegen. Mannen begijpen de vrouwelijke magie niet en vrouwen de mannelijke niet. Slechts een paar procent van de totale wereldbevolking is gevoelig voor de magie en kan het in meer of mindere mate voelen en gebruiken. De mannelijke helft van deze bron is besmet geraakt en daardoor worden alle mannelijke gebruikers van de bron uiteindelijk krankzinnig. Men is dan ook zo slim geweest het gebruik van saidin te verbieden. Wordt een man betrapt bij het gebruiken van de Kracht, dan wordt hij zonder pardon 'gestild' (afgesloten van de saidin), maar de arme drommels die dat overkomt, leven uiteindelijk ook niet lang.

De magie die je in de boeken gebruikt ziet worden, is dus met name de saidar. Ook voor vrouwen is het gebruik van de Ene Kracht (de magie uit de Ware Bron) niet zonder risico en er zijn dan ook strenge regels en een zware opleiding aan verbonden. Het gebruiken van deze magie heet 'geleiden' en het werkt met vijf stromen: Aarde, Lucht, Vuur, Water en Geest. Als geleider heb je er soms één nodig voor een klusje (bijvoorbeeld Vuur voor het aansteken van een kampvuur), maar als je talentvol bent en meerdere stromen kunt sturen, kun je heel ingewikkelde en krachtige spreuken weven.

In film zou het er waarschijnlijk uitzien als strenge dames die fronsend ergens naar staren (zoals professor Xavier in de laatste X-men-film), maar in de boeken is het werkelijk een heel dynamisch en vol systeem.

Steven Erikson - Het spel der goden

In de Malazan-serie van Steven Erikson bestaat er een heel scala aan soorten magie, die allemaal invloed op elkaar hebben en zo in een ingewikkeld magie- en godensysteem passen. Zo zijn er verschillende zogenoemde ‘warrens’, ofwel andere niveaus van de werkelijkheid, waar magiërs contact mee kunnen maken om de eigenschappen ervan te gebruiken. Als je bijvoorbeeld de vuurwarren opent, heb je een vlammenwerper tot je beschikking. De minder verwoestende warrens kun je ook in stappen: die van schaduw kun je bijvoorbeeld gebruiken om ongezien door de schaduwen te lopen.

De drie Tiste-volkeren zijn zeer bedreven in het gebruik van de bij hen behorende warrens en de Tiste Liosan (de witte variant) wonen zelfs in de lichtwarren.

Maar er zijn meer vormen van magie: voorspellingen doen met het Deck of Dragons, een soort tarot, verplaatsing van zielen, aanroeping van voorouders, necromantie, de toverkrachten van goden, verhevenen (wezens die goddelijke macht hebben gekregen) en magische wezens.

De werking van en verhoudingen tussen de verschillende soorten magie worden niet echt uitgelegd, maar je ziet de effecten voor je, wat een indrukwekkend schouwspel is en je af en toe voor fantastische verrassingen kan plaatsen.

Kim Harrison - The Hollows

Van deze dertiendelige Urban Fantasy-serie zijn helaas maar vijf delen vertaald naar het Nederlands. De saaie titels en covers deden de Nederlandse edities geen goed en het werd in ons land helaas geen succes. Dead Witch Walking klinkt toch wel een stuk spannender en origineler dan Heksen en Demonen, toch? Ontzettend jammer, want de serie over de heks Rachel Morgan is werkelijk erg goed en onderhoudend.

Rachel woont in een kerk, met een oude begraafplaats vol leylijnen in de achtertuin. De magie die ze gebruikt is een heel mooi voorbeeld van een hekserij-mix; spreuken uit oude boeken, amuletten, toverdrankjes, beschermende cirkels, zout en op den duur uit nood een beetje zwarte magie, die een smet achterlaat op haar ziel. In deze boeken zijn er heksen die in hun levensonderhoud voorzien door spreuken te mixen voor het tijdelijk onzichtbaar maken van iemands sproeten. IJdelheidsspreuken dus!

Kim Harrison heeft een goed werkend en vloeiend magiesysteem opgebouwd met veel geleende elementen en eigen ideeën. De realistische wijze waarop ze dit in een urban setting heeft weten te weven maakt dat je mee kunt leven met het hoofdpersonage als ze gedoe heeft met een vervelend vriendje én als ze de demonenwereld binnen moet stappen om weer eens heroische stommiteiten uit te halen. Je krijgt er zelf zin van om een enorme, bolle ketel aan te schaffen (een 'cauldron'), zout rond te strooien en kaarsenvet rond te druppen. Als dit sterke magiesysteem je niet weet te overtuigen deze serie op te pakken, dan doet pixie Jenks dat wel, een van de leukste en onderschatte sidekicks ooit.

Waar is Harry?

We hebben een aantal heel bekende fantasyboeken, -auteurs en -series niet genoemd. Waarom bijvoorbeeld staat Harry Potter niet beschreven als mooiste magiesysteem? In de boeken (en films) van Harry Potter is er overvloedige magie. Portretten aan de muur die bewegen en terugpraten, snoepjes die het raam uit springen, haardvuren die communicatie mogelijk maken, onzichtbare paarden, vliegende bezems. Er zit magie in objecten, zoals de toverstaffen en de vliegende bezems. Je kunt het zo gek niet bedenken of het zit in de boeken van J.K. Rowling. Maar het wordt niet verklaard. Magie is er gewoon in Harry's wereld. Het is een keuze die schrijvers vaak maken en het is een prima keuze. De werking en de bron van de magie is dan geen onderdeel van het verhaal; de focus ligt elders. We zien wel telkens die magielessen, maar we ontdekken niet veel meer dan dat de zwaai van de toverstaf en de uitspraak van de spreuk correct moet zijn. En we weten ook nog steeds niet hoe we zelf die hapgrage plantjes moeten kweken.

Game of Thrones, ook niet genoemd! Wat zien we daar? Een dame die ongeschonden door vuur kan lopen, draken, schaduwbaby's, ijsheren, ondoden, enorme wolven en een aantal andere fenomenen, maar ook hier is het er gewoon. Is het geloof in de diverse goden, is het kwakzalverij, zijn het de genen of is het talent? George R.R. Martin laat veel in het midden en voelt de behoefte niet om alles te verklaren. Een geweldige serie om te lezen (en te kijken), maar het valt niet onder de mooiste magiesystemen.

Lord of the Rings - J.R.R. Tolkien, een andere, zeer beroemde afwezige. Er is magie, maar niet overal. De Hobbits zijn een vrij gewoon volkje, de dwergen geloven in hard werk en goed staal, de elfen zijn lichtvoetig en arrogant, maar hebben niet meer dan een paar trucjes in hun mouw. Het kwaad is machtig en vooral heel, heel erg slecht. De tovenaars, Gandalf, Saruman, die kunnen er wat van. Maar alweer: hoe werkt het nou? Gandalf stampt wat met zijn toverstaf, buldert of prevelt spreuken en overleeft (?) de strijd met de Balrog op mysterieuze wijze en met verlicht resultaat. Maar een plekje in de lijst met mooiste magiesystemen krijgt In de ban van de ring niet.